1-1 مقدمه:
امروزه سرمایه گذاری برروی سلامت کودکان ونوجوانان، در محیط های آموزشی به عنوان یکی ازمهمترین مداخله های نظام های سلامت مطرح بوده، به طوری که توسط سازمان جهانی بهداشت نیز این مهم در قالب یک برنامه فراگیربه نام (مدرسه سلامتی) در حوزه ارتقاء سلامت کودکان و نوجوانان توصیه شده است. پایش شاخص های ارتقاء سلامت در مدارس ابزار مناسبی برای سنجش اثر بخشی مداخلات سلامت کودکان و نوجوانان درکشور محسوب شده و می توان قبل از تشدید مشکلات سلامتی در این گروه اقدام به پیشگیری نمود(مطلق، مجله مراقبت های رده سنی 6 تا10سال).
رشد طبیعی مهمترین نشانه تندرستی در کودکان است. (سهرابی و چهره آرا1380 ) . رشد را از جنبه‌های
جسمی، اجتمایی، عاطفی، ذهنی و اخلاقی می توان مورد بررسی قرار داد، به لحاظ این که رشد جسمانی برسایر جنبه های رشد بویژه رشد روانی تأثیر گذار است، ضرورت توجه به رشد جسمی بویژه در کودکان اهمیت می یابد. یکی از روشهای مطالعه رشد، آنتروپومتری است، آنتروپومتری در مفهوم عمومی آن اندازه گیری ابعاد بدن انسان تعریف شده است. به دلیل اینکه آنتروپومتری به اندازه گیری ابعاد مختلف بدن می پردازد، با استفاده از اندازه گیری ابعاد بدن در سنین مختلف می توان به چگونگی رشد افراد پی برد و برای هر یک ازشاخص های رشد آنها نمودارهایی تهیه کرد و با توجه به این نمودارها، رشد طبیعی را از غیر طبیعی تشخیص داد (فیزنت، 1375 )[1]. شاخص اندازه گیری ویژگیهای آنتروپومتریکی، و هم چنین چگونگی تغذیه وسیله ای برای تشخیص سلامتی کلی درکودکان و نوجوانان درهرجامعه می باشد و شاخص توده بدنی(BMI) به عنوان مناسب ترین شاخص جهت غربالگری چاقی مطرح گردد (اخی، 87 ).
امروزه بحث آنتروپومتری علاوه بررشته های پزشکی در رشته تربیت بدنی نیزمورد توجه قرار گرفته است.
آنتروپومتری ویژگیهایی را مطالعه می کند که به خصایص فیزیکی مشهور است و با استفاده از روشهای دقیق و معتبر ویژگیهای جسمانی را اندازه گرفته و به طورکامل محدودیتها و مزایای عملکرد ناشی ازآنها را مشخص می نماید(زاهدی،1378). اندازه گیری آنترو پومتری در تربیت بدنی بردو محور متمرکز است:
1)تعیین فیزیک بدن که بر مواردی چون تعیین قد، وزن، عرض، ضخامت، و طول اندامها، تعیین نسبت اندامها و امور دیگر از این قبیل مبادرت می ورزد 2) تعیین ترکیب بدن که در آن درصد چربی بدن و وزن بدون چربی تعیین می گردد(رئیسی،1374).
انجام فعالیت های جسمانی منظم، عامل مهمی در تنظیم وزن بدن است. تمرین منظم عموماً منجر به کاهش چربی و افزایش توده بدون چربی می شود (مالینا و بوچارد، 1381)[2]. بسیاری از مطالعات عواملی مثل فعالیت بدنی را به علت سوخت انرژی اضافی دریافتی و ایجاد عادات غذایی مناسب با وضع تغذیه مرتبط دانسته اند،
همچنین در بسیاری از بررسی ها به اهمیت و نقش نگرش تغذیه ای بر روی رفتارها و عملکردها ی تغذیه ای اشاره شده است (دوست محمدیان و همکاران ، 1384) .
لذا این تحقیق در نظر دارد به بررسی رشد جسمی کودکان پسردبستانی 10و11 ساله شهر الشتر از طریق
اندازه گیری طول قد، وزن، طول بالا تنه، طول پایین تنه، عرض شانه، عرض لگن و BMI بپردازد. از آنجایی که گروه مورد مطالعه(دانش آموزان10و11ساله ) در حال رشد و نمو می باشند هرگونه انحراف در شاخص های اندازه گیری شده در مقایسه با معیارهای جهانی، بویژه استانداردهای ملی و محلی در کشور می‌تواند نشان دهنده اختلال در رشد کودکان باشد. تشخیص به موقع اختلالات با توجه به وجودهنجارها به ویژه هنجارهای محلی به پیشگیری از افزایش اختلالات و در نتیجه درمان به موقع کودکان کمک خواهد کرد.
1-2 بیان مسئله:
بهترین روش برای پی بردن به وضعیت رشد دانش آموزان، اندازه گیری مرتب قد، وزن و توده بدن وبررسی وضیعت آنها، که یکی از اجزای مهم سیستم بهداشتی است و آنچه درآن حائزاهمیت بالایی است، تعریف مقادیراستاندارد محلی برای هر نژاد، وکشور است. رشدکودک، نمادی از وضعیت عمومی سلامت اوست، از این رو ارزیابی میزان رشد در کودکان بسیار ضروریست (رزاقی آذر و همکاران، 1385). ازآنجایی که عوامل نژادی و محیطی روی قد و وزن تأثیر دارند، شاخص توده بدنی نیزدر جوامع مختلف می تواند متفاوت باشد (طاهری وهمکاران،1383) مطالعات زیادی در کشور های مختلف درباره اندازه گیری مربوط به نمو و بالیدگی انجام گرفته است که از جمله میتوان به مطالعات انجام شده در بوستون، برای پی بردن به بهداشت عمومی، در ایالت اوهایو، مرکز تحقیقات مشاوره ای در دنور، کلورادو و مطالعات راهنما در دانشگاه کالیفرنیا واقع در برکلی اشاره کرد. (مالینا و بوچارد، 1381)
چاقی و اضافه وزن درکودکان و روند صعودی آن در دهه های اخیر شکل نگران کننده ای به خود گرفته
است چرا که چاقی در سنین کودکی زمینه ساز چاقی در بزرگسالی و عوارض مربوط به آن می باشد.
(مظفری و نبئی 1381) .
انجام فعالیت جسمانی منظم، عامل مهمی در تنظیم وزن بدن است. تمرین منظم عموماً منجر به کاهش چربی، افزایش توده بدون چربی می شود (مالینا و بوچاد 1381).
بسیاری از مطالعات، عواملی مثل فعالیت های بدنی را به علت سوخت انرژی اضافی دریافتی و ایجاد عادات غذایی مناسب با وضع تغذیه مناسب دانسته اند، همچنین در بسیاری از بررسی ها به اهمیت و نقش تغذیه ای بر رفتار ها و عملکرد تغذیه ای اشاره شده است (دوست محمدیان، 1384).
تحقیقات انجام شده در زمینه فعالیت های بدنی به خوبی نشان داده اند، که سطح توانایی افراد در انجام فعالیت های بدنی تابعی از جنس، قد و وزن است. این عوامل تا حدود زیادی می توانند اجرای مهارت را تحت تأثیر قرار دهد ( همت نژاد ، 1375) . در رابطه با وزن به عنوان عامل آنتروپومتریکی، بسیاری از بررسی ها، رفتارهای ناهنجار اکتسابی غذا خوردن را عاملی موثر در ایجاد سوء تغذیه اعم از چاقی و لاغری و اضافه وزن می دانند.
نتایج تحقیقات نشان داده که عملکردهای تغذیه ای بیشتر تحت تاثیر فرهنگها، باورها و نگرش تغذیه ای افراد قراردارد (دوست محمدیان ، 1384).
1-Fizent
1- Malina&Bouchard
بررسی برخی ازویژگیهای آنتروپومتریکی دانش آموزان پسر10و11 ساله شهر الشتر و مقایسه آن بانورم استاندارد-- دو فصل اول 63 ص