مقدمه شاهنامه حکایت از این میکنکه اعتقادات فردوسی درآفرینش جهان وانسان با عقاید جاری مردم زمانه خودش کاملا متفاوت است زیرا نخست از خرد ستایش می کند و نخستین آفرینش خدای را خرد میداند:
نخست آفرینش خرد را شناس نگهبان جانست وآنرا سه سپاس
و باعتقاد پیروان آیئن مزدیسنا,نخستین آفریده اهورا مزدا و هومننگه (Vohu-manangh) یا اندیشه نیک است که بعدا در سیر تطور خود در زبان پهلوی به وهومن vohuman و در فارسی دری به بهمن تبدیل گشت.
گرچه از پیامبر مسلملنان هم نقل شده که:اوا ما خلق الله العقل=نخستین چیزی که خدا خلق کرد عقل استاما سابقی تاریخی روایت اول بسیار بیشتر است و این عبارت نیز نبوی است و در قرآن نیامده بویژه خلقت مادی انسان و حیوان در شاهنامه به ترتیبی غیر از آن است که در قرآن آمده است:
که یزدان ز ناچیز چیز آفرید بدان تا توانایی آمد پدید
توانایی در آفریده ی یزدان پدید آمداز چیزی که یزدان آفرید چهار عنصر پدید آمد که هر یک سزاوار خویش جای گرفتند:
ببالید کوه آبها بر دمید سر رستنی سوی بالا کشید
پس از گیاه جنبنده پدید آمد و :
چنین است فرجام کار جهان نداند کسی آشکار و نهان
و پس از آن مردم پدید آمد:
چو زین بگذری مردم آمد پدید شد این بندها را سراسر کلید
نکته ی بسیار مهم و قابل توجه این است که در تمام این تحولات از پدید آمدن سخن رفته نه از آفریده شدن زیرا که اصل و گوهر همه ی گیاهان وجانوران ومردمان را همان طبیعت بشمار می آید که آفریده شد و ازطبیعت با کمک همان توانائی که انرژی وحرکت وجنبش باشد , جلوه های گوناگون زندگی پدید می آید ودر آخرین بیت این گفتار , نیز می خوانیم :
نخستین فطرت پسین شمار توئی خویش را ببازی مدار
در اینجا نیز اشاره به فروهر انسان می رود که قبل از هر چیز آفریده شده , واین آن روح نیست که همراه بازادن انسان باو دمیده می شود وتمامی این گفتار مغایر با فلسفه آفرینش از دیدگاه مردمان زمان است , وهمین جاست که او می گوید :
شنیدم زدانا دگرگونه زین چه دانیم راز جهان آفرین
مذهب فردوسی
در بارهء اعتقادات مذهبی فردوسی بسیار سخن گفته اند و ما در جای خود به اقوال علما درین باب خواهیم پرداخت. آنچه که درین بخش مورد نظر ماست ابیاتیست که در خود شاهنامه آمده و به مذهب فردوسی اشاره دارد.
ابیاتی که فردوسی در آنها عقاید مذهبی خودش را هویدا میکند به سه دسته قابل تقسیمند. گروه اول ابیاتی هستند که در انتسابشان به فردوسی تردید رواست. این گونه ابیات که درین مختصر "ابیات مشکوک" نامیده شده اند، معمولا ً در مواضعی از شاهنامه آمده اند که احتمالا ً پایان یکی از مجلدات قدیم شاهنامه بوده و کاتب آن نسخهء قدیم
شامل 23 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود مقاله اعتقادت فردوسی