سازماندهی تقسیم کار و طبقه بندی وظایف :
در سطح نظری و تئوری دومین وظیفه ی مدیر ، تشکیل سازمان است. سازمان با تشکیل سازمان از قوع به الفعل در می آید، به عبارت دیگر وجود خارجی پیدا می کند. با توجه به این تعریف ساده از سازمان می توان به مبانی تشکیل سازمان پی برد . « سازمان عبارت است از وجود هماهنگی معقول در فعالیت گروهی از افراد برای نیل به یک هدف یا منظور مشترک از طریق تقسیم کار وظایف و از مجرای سلسله مراتب اختیار و مسئولیت قانونی »
با توجه به این تعریف ملاحظه می شود که برای به وجود آمدن هر سازمان اول باید هدفی وجود داشته باشد که انجام آن به وسیله ی یک نفر امکان نداشته باشد ، و سپس باید بر اساس تقسیم کار ، وظیفه ی هر یک از افراد مشخص و معلوم گردد و اختیارات لازم برای انجام وظایف محوله به آنان تفویض گردد . با توجه به اینکه اولین سنگ بنای سازماندهی تقسیم کار است . بنابراین چکیده بحث ما نیز از اینجا شروع می شود.
( صادق پور ، مقدس : 1363 ص 67 )
مقدمه :
در تاریخ زندگی اجتماعی انسان کمتر فعالیتی به اندازه اداره سازمان ها اهمیت داشته است ، زیرا انسان با اداره بهتر انواع سازمان های اجتماعی ، اقتصادی و تولیدی ، از طریق اجرای وظایف برنامه ریی ، سازماندهی ، هدایت کنترل فعالیتهای متفرق و پراکنده افراد و هم چنین ایجاد ارتباطات مناسب سازمانی ، قادر خواهد بود با صرف حداقل هزینه ، ابعاد کمی و کیفی تولید و خدمات را تا حداکثر افزایش دهد و در نتیجه ، نیازهای بیشتری از مجموعه نامحدود نیازهای خود را برآورده سازد . پس از آنکه آدمی به زندگی اجتماعی روی آورد ، به تدریج دریافت که تقسیم کار تدبیری است که تولید را آسانتر و سریعتر می کند . با تقسیم کار و تخصصی شدن ، تولید لازم شد که هر تولید کننده آنچه را که بیش از مصرف خود تولید کرده ، به دیگران بفروشد و در عین حال آنچه را که از تولیدات دیگران نیاز دارد ، بخرد.
بدین ترتیب ، مبادله ی کالاها و خدمات بین افراد و گروههای اجتماع متداول شد.
تقسیم کار و تخصصی کردن امور، به این معنی که هر بنگاهی جزئی از فرآیند تولید محصولی را انجام دهد و برای تکمیل تولید آن را به بنگاه دیگری واگذار کند، کارآیی بنگاهها و سرعت انجام عملیات تولیدی را افزایش می دهد. لیکن تقسیم دقیق کارها همواره با احتمال خطر ناهماهنگی عملیات واحدهای مشارکت کننده در فرآیند تولید مواجه است. ( عبدالله زاده : 1385ص 2 و 10 )
این مقاله بر اساس مفاهیم اصلی ؛ شکل گرفته که در ذیل هر یک از این مفاهیم در ابعاد مختلف به آن پرداخته شود .
1- سازماندهی : تعاریف متعددی از سازمان ارائه شده است. این تعاریف اگر چه ظاهر با یکدیگر متفاوتند ، ولی در حقیقت ماهیتی یکسان دارند . عده ای سازمان را تشریک مساعی و همکاری گروهی از افرادبر ای رسیدن به هدف یا هدفهای تعیین شده ، می دانند.
اندیشمندی دیگر آن را روابط منظم افرادی که دارای وظایف مختلف ، ولی هدف مشترک هستند توصیف می کند.
بعضی از صاحبنظران « سازمان را مجموعه ای از روابط منظم و عقلایی می دانند که بین گروهی از افراد که وظایف پیچیده و متعددی را انجام می دهند و کثرت تعداد آنان به قدری است که نمی توانند با هم در تماس نزدیک باشند ، برای تأمین هدفهای مشترک خاصی برقرار می شود» .
( معاونت آموزش نمسا : بهار 1385 ص 20 )
سازماندهی از وظایف مهم مدیریت است . چنانچه عملیات دستگاه به قدری توسعه یابد که به خدمات بیش از یک نفر احتیاج باشد ، سازماندهی ضرورت پیدا می کند . آدام اسمیت در کتاب « ثروت ملل » به اهمیت تقسیم کار در سازمان اشاره کرده است. او در بررسی های خود در یک کارخانه سوزن سازی ملاحظه کرد که هر کارگر قادر نیست به تنهایی روزانه بیش از 20 عدد سوزن تولید کند. وی با تقسیم کار به وظایف ساده تر و اجرای کارهای سوزن سازی به گونه یکنواخت و پش سرهم ، محصول کار ده نفر کارگر را به 4800 سوزن در روز افرایش داد. یعنی در حقیقت توانست بازده کار کارگران را 24 برابر کند وشیوه خط تولید یا خط مونتاژ امروزی را که جای کارگران در محل کار ثابت و محصول متحرک است پایه گذاری نماید . تجربه آدام اسمیت « پدر علم اقتصاد» مبنای تئوری قابلیت کار در سازمان است که می گوید : مجریان در اثر تمرین و تکرار زیادکار ، مهارت و تخصص برای انجام وظیفه حاصل می نمایند و بدین ترتیب محصول سازمان افزایش می یابد.
در یک جمع بندی نهایی در تعریف سازمان می توان گفت : « سازماندهی عبارتست از : محول کردن وظایف و اختیارات متعدد به افراد مختلف و هماهنگ کردن روابط آنان در جهت تأمین هدف مشترک سازمان » . به عبارت دیگر تشکیل سازمان ( سازماندهی ) مستلزم اجرای سه عمل زیر است :
1- اصل تقسیم کار و طبقه بندی وظایف
2- اصل تفویض اختیار و مسئولیت
3- برقراری ارتباطات مناسب بین افراد و پست های مختلف ( مقام ها ) و هماهنگی بین مقام های سازمان به منظور کسب هدف مشترک .
( برهانی : 1385 ص 32 )
1-1- اصل تقسیم کار و طبقه بندی وظایف :
هماهنگونه که گفته شد همزمان با توسعه عملیات سازمان ، تقسیم کار و تخصص اهمیت بیشتری پیدا کرده ، برای اجرای کارهایی مختلف از افراد متخصص و ماهر آن کار استفاده می شود و یا آن که می توان با کوچک کردن کارها ، مهارت و صلاحیت افراد را افزایش داد. پس از اینکه چند نفر برای رسیدن به هدف خاصی شروع به همکاری می کنند ، تقسیم کارها بین آنان ضرورت پیدا می کند .
تقسیم کار از قوانین طبیعی و منظور از آن به دست آوردن نتیجه ی بهتر و زیادتر است. بدین معنی که تخصص که از عوامل افزایش بازدهی است در اثر تقسیم صحیح کار حاصل می شود و مسلماً تخصص ، موجب افزایش کمی و کیفی بازدهی می شود. هر چقدر عملیات سازمان توسعه یابد ، تقسیم کار و تخصص ضرورت و اهمیت بیشتری پیدا می کند . به هر ترتیب ، برای جلوگیری از تداخل و تکرار وظایفی که اجرای آنها برای رسیدن به اهداف سازمان لازم است ، باید در وهله ی اول بین واحدهای مختلف یک سازمان و سپس بین کارکنان آن واحدها تقسیم کار صورت گیرد . در تقسیم کار ابتدا کارها و وظایف توصیف و تعریف شوند و سپس بر اساس تعداد و تنوع ، وظایف طبقه بندی شوند تا انجام دادن آن ها برای کارکنان ممکن شود.
در تقسیم کار دو اصل کلی باید مراعات شوند :
* اصل تشابه : کلیدی وظایف و اموری که در یک سازمان با یکدیگر مشابه هشتند و یا ماهیت آنها طوری است که برای انجام آنها یک نوع تخصص مورد نیاز است ، در یک جا متمرکز می شوند.
* اصل جدایی : امور و وظایفی که ماهیت آنها جدا از یکدیگر است و برای انجام دادن آنها تخصصهای گوناگون مورد نیاز است باید از یکدیگر جدا شوند.
اصل تشابه و جدایی لازم و ملزوم هم هستند و در تمام سطوح سازمانی به مقتضای حال، قابل اجرا می باشند . بدین ترتیب که ابتدا کل وظایف سازمان طبق اصول مذبور به چند شاخه تقسیم می شوند و سپس هر شاخه به شاخه های فرعی تقسیم شده و به این ترتیب سازمان شکل می گیرد و با تقسیم کار مصداق پیدا می کند .
شامل 20 صفحه Word
دانلود تحقیق تقسیم وظایف در واحدهای صنعتی و تولیدی
