فهرست مطالب
تقدیم................................................................................................................................................................................................ ج
تقدیم و تشکر.................................................................................................................................................................................. د
چکیده............................................................................................................................................................................................... ه
بخش اول – کلیات
مقدمه................................................................................................................................................................................................ 2
1-1- تعریف و تبیین موضوع................................................................................................................................................... 4
الف – تعریف لغوی عیال............................................................................................................................................................ 4
ب – تعریف لغوی أسر................................................................................................................................................................ 4
ج – تعریف لغوی زوج................................................................................................................................................................. 5
د – خانواده در اصطلاح........................................................................................................................................................... 10
2-1- ضرورت و اهداف تحقیق.............................................................................................................................................. 13
3-1- پیشینه موضوع............................................................................................................................................................... 14
4-1- فرضیات اصلی و فرعی................................................................................................................................................. 15
5-1- روش تحقیق.................................................................................................................................................................... 16
بخش دوم – بررسی جایگاه خانواده در اعصار گذشته و ادیان
1-2- خانواده در اعصار گذشته.............................................................................................................................................. 18
الف – خانواده در اقوام وحشی............................................................................................................................................... 18
ب – خانواده در روم قدیم....................................................................................................................................................... 19
ج – خانواده در یونان قدیم..................................................................................................................................................... 20
د – خانواده در ایران باستان................................................................................................................................................... 21
ه – خانواده در عرب جاهلیت................................................................................................................................................. 22
2-2- خانواده در ادیان.............................................................................................................................................................. 24
الف – خانواده در زرتشت........................................................................................................................................................ 24
ب – خانواده در میان مسیحیان و یهودیان......................................................................................................................... 26
ج – خانواده در اسلام............................................................................................................................................................... 28
* کارگر و جایگاه خانه در قرآن............................................................................................................................................. 30
1- محل تسکین......................................................................................................................................................................... 31
2- محل ذکر و تلاوت آیات الهی........................................................................................................................................... 31
3- محل رابطه قدسی............................................................................................................................................................... 32
4- لزوم حفظ حریم خانه........................................................................................................................................................ 32
3-2- وضعیت خانواده در جهان معاصر............................................................................................................................... 33
4-2- ابعاد خانواده در اندیشه نظریه پردازان علوم انسانی............................................................................................. 44
الف – تاریخ................................................................................................................................................................................. 44
ب – جامعه شناسی.................................................................................................................................................................. 45
ج – حقوق................................................................................................................................................................................... 46
د- اقتصاد...................................................................................................................................................................................... 46
ه – روان شناسی........................................................................................................................................................................ 48
و – علوم سیاسی....................................................................................................................................................................... 49
ز – علوم تربیتی......................................................................................................................................................................... 50
بخش سوم – میزان تقدس خانواده در اسلام
مقدمه............................................................................................................................................................................................. 52
1-3- ضرورت تشکیل خانواده................................................................................................................................................ 54
الف – ازدواج یک سنت الهی................................................................................................................................................. 55
ب – ازدواج وسیله حفظ دین است..................................................................................................................................... 55
ج – فضیلت عبادت متأهل .................................................................................................................................................... 56
د – بهترین تجارت، زن شایسته............................................................................................................................................ 56
2-3- آثار و فواید ازدواج.......................................................................................................................................................... 60
الف – غریزه جنسی.................................................................................................................................................................. 61
1-زنا.................................................................................................................................................................................................... 62
2-عریان گرایی................................................................................................................................................................................. 63
3-چشم چرانی................................................................................................................................................................................. 64
4-لواط (همجنس خواهی)........................................................................................................................................................... 64
5-خود ارضایی.................................................................................................................................................................................. 65
* عوامل ایجاد رفتار جنسی مطلوب در روابط زناشوئی:................................................................................................. 67
1- رضایت زوجین در انتخاب یکدیگر.................................................................................................................................. 67
2- رعایت احترام و محبت متقابل......................................................................................................................................... 67
3- پرهیز از احیاء منفی........................................................................................................................................................... 67
4- تفاهم و توافق میان همسران در روابط جنسی........................................................................................................... 68
5- رعایت اخلاق جنسی.......................................................................................................................................................... 68
ب – نیاز به آرامش و سکون................................................................................................................................................... 68
ج – نیاز به انس دمورت.......................................................................................................................................................... 70
د – میل به تداوم وجود خویش............................................................................................................................................ 72
و – پرورش نسل سالم و پاک................................................................................................................................................. 73
ه – حفظ عفت و حیای فردی و اجتماعی......................................................................................................................... 74
3-3- چارچوب خانواده متعادل و ایده آل در اسلام........................................................................................................ 76
1- تعادل نظر و عمل................................................................................................................................................................ 76
2- تعادل معنویت و مادیت..................................................................................................................................................... 77
3- تعادل سد زمان.................................................................................................................................................................... 77
4- تعادل منطق و عاطفه......................................................................................................................................................... 77
5- تعادل گفتن و شنیدن........................................................................................................................................................ 77
6- تعادل سازگاری و انتقادگری............................................................................................................................................. 77
7- تعادل مصالح درونی و مصالح بیرونی............................................................................................................................. 78
8- تعادل هدف های تربیتی ................................................................................................................................................. 78
9- تعامل مدیریت و مشارکت................................................................................................................................................. 78
10- تعادل امکانات و انتظارات............................................................................................................................................... 78
* فواید متعادل بودن خانواده................................................................................................................................................. 78
4-3- معیارهای انتخاب همسر.............................................................................................................................................. 80
الف – ملاک های گزینش همسر از دیدگاه جامعه شناختی خانواده......................................................................... 81
1- الف – روان شناختی.......................................................................................................................................................... 81
2- الف – روان شناختی.......................................................................................................................................................... 81
3-الف – اقتصادی...................................................................................................................................................................... 82
4-الف – اجتماعی..................................................................................................................................................................... 82
5-الف – خانوادگی.................................................................................................................................................................... 83
6- الف – قاعده همسان همسری......................................................................................................................................... 83
ب – ملاک های گزینش همسر از دیدگاه اسلام........................................................................................................... 83
1-ب- صفات متناسب برای زن............................................................................................................................................. 84
2-ب – ملاک های گزینش مرد............................................................................................................................................ 86
3-ب – اولویت بندی ملاک های مختلف........................................................................................................................... 87
4-ب – دقت در تطبیق معیارها بر مصداق مورد نظر..................................................................................................... 88
1- مشورت با کارشناس........................................................................................................................................................... 88
2- تحقیق..................................................................................................................................................................................... 89
3- گفت و گوی مستقیم.......................................................................................................................................................... 89
بخش چهارم – مبانی حقوق و اخلاقی خانواده در اسلام
مقدمه............................................................................................................................................................................................. 92
1-4- فلسفه خاص اسلام درباره حقوق خانوادگی........................................................................................................... 93
الف – حقوق مشترک............................................................................................................................................................... 94
1-الف – توجه به جایگاه خانواده.......................................................................................................................................... 94
2-الف – تثبیت نقشها.............................................................................................................................................................. 96
3-الف – حفظ شئون فردی.................................................................................................................................................... 96
4-الف – آشنایی و پایبندی به تعهدات حقوقی و اخلاقی............................................................................................. 96
5-الف – حسن معاشرت......................................................................................................................................................... 97
ب – حقوق همسران در قرآن و حدیث.............................................................................................................................. 99
1-ب – وظایف و نسبت به همسرش................................................................................................................................... 99
1- حقوق مادی و نفقه زن....................................................................................................................................................... 99
2- تأمین نیاز جنسی............................................................................................................................................................. 100
3- نظافت و آراستگی............................................................................................................................................................ 101
4- پرهیز از سخت گیری...................................................................................................................................................... 102
5- غیرت دینی........................................................................................................................................................................ 102
2-ب- وظایف زن نسبت به همسرش............................................................................................................................... 103
1- آیا ریاست در خانواده امری ضروریست؟.................................................................................................................... 105
2- تمکین و تأمین نیاز جنسی.......................................................................................................................................... 110
3- زینت و آرایش برای شوهر............................................................................................................................................. 110
4- پاکدامنی و حجاب زن..................................................................................................................................................... 111
2-4- آمیختگی احکام حقوقی و اخلاقی در قرآن........................................................................................................ 112
3-4- رفع اختلاف در خانواده در قرآن و حدیث........................................................................................................... 113
الف – اصل تأمین نیازهای عاطفی..................................................................................................................................... 114
ب – اصل مشاوره................................................................................................................................................................... 114
ج – اصل صلح و سازش....................................................................................................................................................... 115
د – اصل حاکمیت.................................................................................................................................................................. 116
ه – طلاق، عرش الهی را می لرزاند................................................................................................................................... 117
نتیجه گیری.............................................................................................................................................................................. 120
فهرست منابع و مأخذ............................................................................................................................................................ 127
الف ) کتب عربی..................................................................................................................................................................... 127
ب ) کتب فارسی..................................................................................................................................................................... 127
ج) مقالات.................................................................................................................................................................................. 130
پایان نامه کارشناسی رشته الهیات - جایگاه خانواده در اسلام با فرمت word