رابطه قرآن و هنر
انسان از آن هنگام که در هبوط گرفتار آمد ، همواره امید داشت تا روزی خود را به جایگاه حقیقی اش باز رساند ، همین امید بود که به او پویایی مقدسی بخشید تا در حرکت تکاملی خود در بازگشت به « فردوس برین » به هر ابزاری دست یابد تا مگر بتواند جام وصل را به دست آورد و جان خود را سیراب کند . بر این مژده ، خداوند نیز تصریح می کند :
"یا ایها الانسان انک کادح الی ربک کدحا فملاقیه "
ای انسان تو برای رسیدن به پروردگارت سعی بسیار داری و سرانجام به حضورش خواهی رسید .
( انشقاق / 16 )
و سرانجام در میان راه هایی که امتحان کرده بود . هنر و وحی را بهترین و مطمئن ترین راه ها یافت ؛
از یک سو ، با آفرینش هر اثر هنری ، در واقع ، خاطره بهشت از دست رفته را زنده می کرد و از سوی دیگر ، با نزول لوح محفوظ در قالب کلمات و آیات وحی ، تصویر آن را عیان می دید . از آن پس ، دیگر حجت بر او تمام گشت ، چه می توانست هر کمبود و نقصانی را در آفرینش هنری خود با التجا به وحی جبران کند و از آن زمان بود که انسان قدم به قدم مسیر واقعی خود را شناخت.
تاریخ گواه است که هر آینه انسان هنر را با مضامین روحانی و الهی آمیخت و با ابزار خاکی درونمایه ای افلاکی آفرید ، به تعالی رسید و هر اثر هنری که بدین ترتیب آفریده شد ، به رغم پشت سر نهادن فراز و فرودهای روزگار ، ماندگار شد و با ماندگاری خود ، هنرمند را نیز حتی در این جهان فانی جاودان ساخت .
سخن گفتن از رابطه هنر و قرآن هم سهل است هم محال ؛ محال از این نظر که قرآن کلام بی واسطه خداوند است و هنر صرفاً تقلیدی ـ هر چند خلاقانه ـ است از جلوه های هستی و بدین ترتیب هنر هرگز نمی تواند سر به ساحت رفیع قرآن برساند ؛ اما از نگاه دیگر ، هنر و قرآن یک جلوه از هستی اند ، بدین صورت که از یک سو ، قرآن کریم دربردارنده عصاره رموز آفرینش است و از سوی دیگر ، هنر نیز در ماهیت خود جز آفرینش و تجلی بخشیدن به رموز هستی نیست ، چه ، هنرمند واقعی در خلق هر اثر هنری جلوه ای از جلوه های پنهان آفرینش را عیان می سازد . از این رو ، هنر می تواند ـ در مفهوم راستین خود ـ بازگو کننده حقایق قرآنی از زمان و مکان فراتر رود و در غایت خود ، در دل قرآن جای گیرد .
قرآن در بردارنده همه آن چیزهایی است که انسان برای رستگاری خود به آنها نیاز دارد و از زمان جاری شدن وحی تاکنون ، منشا و سرچشمه پیدایش و تطور و تکامل حکمت ها و معارف ، شعر و ادب و هنرهایی همچون خوشنویسی ، تذهیب ، نگارگری و آداب تلاوت و قرائت بوده است .
عظمت این کتاب در جامعیت و کامل بودن آن است . زیرا سخن خداست و در همه قرون و اعصار ، انسان را به تفکر ، اندیشه ، عقل و خردورزی دعوت می کند و با وجود آن که در قالب زبانی مشخص و برپایه مقتضیاتی معین نازل شده است فراتر از زمان و مکان و زبان ، شیوه و راهی پیش روی انسان می نهد که به شرط درک مکنوناتش هدایت گری مبین و صادق تواند بود : « انه لقرآن کریم . فی کتاب مکنون ، لایمسه الا المطهرون » . به راستی قرآن کتابی است گرانمایه در کتاب و نوشته ای پنهان . که جز پاکان دست بر آن ننهند .( واقعه / 77 ـ 79 )
رابطه قرآن و هنر- دروس عمومی کلیه رشته ها