برآورد میزان آب صرفه جویی شده به منظور برنامه ریزی قابل اطمینان در مدیریت تقاضای آب
چکیده:
گسترش شهرنشینی ، افزایش جمعیت،توسعه صنعتی شهرها وبالا رفتن استانداردهای زندگی موجب شده تا مصرف سرانه آب درایران ازروندی روبه رشد برخوردارباشد. ازیکسو کاهش ظرفیت منابع آب موجود به همراه تقاضای افزونتر برای آب وازسوی دیگرنیاز ایجاد منابع تامین آب جدید به سرمایه گذاری بالای اقتصادی، موجب گردیده تاضرورت ذخیره سازی درمصرف آب بیش ازپیش احساس شود. بدین منظور ضروری است تابا برنامه ریزی دقیق وحساب شده درزمینه مدیریت تقاضای آب واعمال روشهای مدیریتی درجهت ارتقاء سطح آگاهی جامعه واستفاده ازفن آوریهایی که منجر به صرف جویی درمصرف آب مورد تقاضا برای مصرف وظرفیت ذخایر آب موجود را فراهم نمود.بطورکلی میزان موفقیت برنامه های مدیریت تقاضای آب دراین زمینه، بستگی به میزان کارائی روشهای ارائه شده درزمینه صرفه جویی درمصرف آب داشته وبراین اساس می بایست با اندازه گیری میزان آب صرفه جویی شده حاصل ازاجرای این روشها،میزان موفقیت برنامه های مدیریت تقاضای آب رادر امر ذخیره سازی آب بررسی نمود. باید توجه داشت که تعیین دقیق مقدارآب صرفه جویی شده به آسانی امکان پذیر نبوده وعواملی نظیر ثابت نبودن مصرف آب درطول شبانه روز، یکسان نبودن آهنگ مصرف آب در بین مشترکین مختلف،تغییرات فصلی وآب وهوایی، نوسانات قیمت آب بهاء ووجود نشتی آب از لوله ها به میزان مصرف آب تاثیرگذار می باشند.
باتوجه به مبانی فوق،هدف ازارائه این مقاله معرفی روشی اصولی وعلمی به منظور برآوردنسبتا" دقیق میزان آب صرفه جویی شده دریک جامعه بوده تا با دسترسی به چنین روشی ضمن آنکه میزان آب مصرفی حاصل از اجرای راهکارهای فنی واجتماعی درزمینه بهینه سازی مصرف آب با میزان آب مصرفی در دوره قبل از اجرای برنامه های مدیریت تقاضای آب مقایسه میشود، میزان کارائی روشهای به کار گرفته شده درزمینه صرفه جویی نیز مشخص گردد. دراین روش ابتدا به چگونگی شرایط انتخاب نمونه های آماری به منظور انجام مطالعات وروشهای موثر درزمینه پایش میزان مصرف آب مشترکین اشاره شده، سپس به چگونگی پردازش داده های جمع آوری شده وبرآورد مقدارآب صرفه جویی شده با استفاده ازروشهای مهندسی، روشهای مقایسه ای آماری ومدلسازی رگرسیونی اشاره میگردد. این روش همچنین به عنوان ابزاری موثر، دربررسی توجیه پذیری اقتصادی طرحهای پیشنهادی صرفه جویی مصرف آب قابل کاربرد بوده وبرنامه های درازمدت درزمینه مدیریت تقاضای آب را ازقابلیت اطمینان بیشتری برخوردار خواهدنمود.
1- مقدمه:
درطول ده سال اخیر، دیدگاههای محققان صنعت آب وفاضلاب دربرنامه ریزیهای بلندمدت تامین آب تفاوتهای زیادی باگذشته نموده است. در دهه های گذشته موضوعاتی نظیر احداث سدهای جدید برروی رودخانه ها، افزایش ظرفیت تصفیه خانه های آب وتوسعه شبکه های آبرسانی ازمحورهای اصلی سیاستگذاری درزمینه برنامه های مدیریت تامین آب به شمار می آمدند. گسترش شهرنشینی وافزایش سریع جمعیت دربسیاری ازکشورهای جهان موجب کاهش سرانه آب دردسترس وپدید آمدن آثار سیاسی، اجتماعی واقتصادی ناشی از بحران کم آبی درسالهای پایانی قرن بیستم وآغاز هزاره جدید گردیده است.
ازسوی دیگرباتوجه به برنامه های تدوین شده درگذشته،ایجاد تاسیسات وسازه های آبی جدید حجم انبوهی ازسرمایه گذاری اقتصادی در درازمدت را می طلبد که این امر موجب هدایت برنامه های تامین آب درجهت اعمال روشهای مدیریت تقاضای آب بعنوان تنها راهکار اصلی ایجاد تعادل میان عرضه وتقاضای آب شده است.
مدیریت تقاضامجموعه ای از روشهاست که هریک ازآنها به ویژگیهای خاص مدیریت تامین آب رسیدگی نموده واقدام لازم ومناسب را بدون ایجاد ظرفیت های بزرگ وجدید انجام می دهد. امروزه راهکارهای نظیر صرفه جویی درمصرف آب. ضرورت استفاده مجدد ازآب درصنایع، بازیافت فاضلابهای شهری، بهره برداری کارآمد ازتاسیسات آب شهری وطراحی الگوی مصرف آب برای مناطق مختلف ازجمله موضوعات موردتوجه درمباحث مدیریت تقاضای آب می باشند. باتوجه به روند روبه رشد مصرف سرانه آب درمقایسه با منابع آب بالقوه سالم دراطراف شهرها، لزوم اعمال مدیریت های مورد نیاز برای صرفه جویی درمصرف آب به منظور استفاده ازمنابع موجود درجهت رفع بحران کم آبی بیش ازپیش احساس میشود. به طورکلی برنامه ریزی درزمینه صرفه جویی آب می بایست براساس دومحور مدیریت وفن آوری انجام پذیرد. ارتقاء سطح آگاهی جامعه وآموزش همگانی درزمینه مصرف بهینه آب ازطریق رسانه های جمعی ومطبوعات، استفاده ازروشها وفن آوری انجام پذیری. ارتقاء سطح آگاهی جامعه وآموزش همگانی درزمینه مصرف بهینه آب ازطریق رسانه های جمعی ومطبوعات، استفاده ازروشها وفن آوریهایی نظیر استفاده ازمخازن کوچک درتوالتها، استفاده ازسردوشهایی باخروجی کم وفشارزیاد درحمام، استفاده ازسرشیرهای پودرکننده آب درمنازل،جلوگیری ازنشتی آب درلوله ها ، بازیافت ومصرف مجددآب درصنایع ازجمله راه حلهای مستقیم وغیرمستقیمی به شمار می آیند که دربرنامه های صرفه جویی آب موردتوجه قرارگرفته اند.(1) اصولا" میزان موفقیت این راه حلهادربرنامه های مدیریت تقاضای آب بستگی به میزان بازدهی وکارائی آنها درعمل باتوجه به شرایط اقلیمی،اقتصادی وفرهنگی حاکم برجامعه داشته وبراین اساس به منظور اعتماد به
ظرفیت ذخایر آب موجود درتامین آب مورد نیاز می بایست میزان آبی که دراثر اجرای برنامه های صرفه جویی ذخیره شده رابا اطمینان قابل قبولی برآورد نمود. ازسوی دیگر این برآورد کارائی روشهای پیشنهادی درزمینه مقوله صرفه جویی را درعمل مشخص نموده وتوجیه پذیری اقتصادی روشهای به کارگرفته شده رانیز معلوم خواهدنمود. براین اساس درادامه به بررسی مراحل روش اصولی وعلمی به منظور برنامه ریزی مطمئن تر درامرتامین آب مورد نیاز جامعه باتوجه به برآوردهای انجام شده ازمیزان صرفه جویی آب وظرفیت ذخایرآب موجود اشاره میشود.
2- جمع آوری اطلاعات آماری محلی:
اولین گام درطراحی یک برنامه ذخیره سازی آب، جمع آوری اطلاعات آماری ازسازمانهای آبرسانی محلی می باشد. همچنین آگاهی ازمیزان جمعیت فعلی وآهنگ رشدآن به منظورتعیین میزان تقاضای آب درآینده وگردآوری اطلاعات اقلیمی وآب وهوایی نظیر تغییرات دمایی هواومیزان بارندگی درفصول مختلف سال که ازعوامل مهم وتاثیرگذاربرمیزان مصرف آب به شمارمیآیند نیزضروری می باشد.
اطلاعات آماری عموما دربرگیرنده تعداد مشترکین خانگی،تفکیک اشتراکهای خانگی از لحاظ تعداد طبقات،کاهش تعداد اشتراکهای صنعتی،تجاری وعمومی، میزان هدرروی آب درشبکع وقیمت آب بها می باشند.(2)
3- ارزیابی میزان آب مصرفی مشترکین:
به منظور برنامه ریزی درزمینه صرفه جویی وبرآورد میزان آب موردنیاز درآینده، اطلاع ازمیزان آب مصرف شده توسط مشترکین امری ضروری می باشد. بدین منظور می بایست ابتدا براساس قبوض آب بها میزان مصرف آب را دربخشهای مختلف خانگی، صنعتی ،تجاری وعمومی مشخص نمود. دربخش مصارف خانگی نیزمی بایست میزان مصرف آب را درداخل وخارج ازمحدوده مسکونی منزل به طور جداگانه تعیین نمود.
مصارف داخل محدوده مسکونی منزل عموما" شامل دستشویی وتوالت، استحمام وشستشو، پخت وپز وآشامیدن، ظرفشویی ولباسشویی بوده ومصارفی خارج از محدوده مسکونی منزل را دربرمی گیرند. برای تعیین مصارف داخلی منزل چنانچه آب پس از مصرف مشترکین وارد شبکه جمع آوری فاضلاب شود وبه تصفیه خانه فاضلاب انتقال یابد. حجم فاضلاب ورودی به تصفیه خانه تقریبا" میزان مصرف داخلی آب دراین مراکز ازاهمیت بالایی برخوردار بوده ولزوم سرمایه گذاری درزمینه استفاده مجدداز آب رانشان داده واختلاف بین مقدارآب مصرف شده (براساس قبوض آب بهای مشترکین)ومقدارفاضلاب ورودی به تصفیه خانه نشانگر میزان مصارف خارجی می باشد. درصورتیکه منطقه مورد مطالعه فاقد سیستم جمع آوری فاضلاب باشد. می توان بابررسی ماهیانه مصارف خانگی درطول سال، کمترین میزان مصرف را به عنوان مصرف داخلی ماهیانه دربخش اشتراکهای خانگی منظور نمود.(3)
دربخش مصارف تجاری وصنعتی نیزابتدا سهم آب مصرفی اختصاص یافته به این بخشها رااز مصرف کل تعیین نموده وسپس صنایع وواحدهای پرمصرف راباید مشخص نمود.بطور کلی تعیین میزان مصرف آب دربخشهای تجاری وصنعتی، برنامه ریزی برای صرفه جویی آب دراین بخشها را ازقابلیت اطمینان بیشتری برخوردار نموده ومانع ازاتلاف زمان وبودجه لازم برای اجرای این برنامه ها خواهدشد. بعنوان مثال چنانچه آب مصرف شده دربخشهای تجاری وصنعتی درصد کمی از مصرف کل آب را به خود اختصاص دهد، سرمایه گذاری بالا در زمینه کاهش مصرف آب دراین بخشها ازنظر اقتصادی مقرون به صرفه نبوده ولی چنانچه درصد قابل توجهی ازحجم آب درصنایع مصرف شود،کاهش مصرف آب دراین مراکز ازاهمیت بالایی برخوردار بوده ولزوم سرمایه گذاری درزمینه استفاده مجدد ازآب درصنایع امری لازم وضروری می باشد.
4- پیش بینی میزان آب موردنیاز درآینده
یکی ازمهمترین وموثرترین عوامل دربرنامه ریزیهای ذخیره سازی آب،پیش بینی منطقی ومطمئن ازمیزان آب مورد تقاضا درآینده است. بطور کلی یک پیش بینی مطلوب می بایست ازچهارویژگی زیربرخوردار باشد:
الف – قابل اطمینان باشد(پیش بینی مورد نظر تاچه اندازه به واقعیت نزدیک است)
ب – قابل اعتبار باشد(آیا پیش بینی موردنظر براساس تمامی عوامل موثر برمیزان آب مورد تقاضا درآینده صورت گرفته است).
ج- قابل فهم باشد(آیا پیش بینی موردنظرقابل فهم می باشد)
د- قابل ارزیابی باشد (آیا پیش بینی مورد نظر ازقابلیت انعطاف دربرابر ارزیابی ها برخوردار است).
عواملی نظیرآهنگ رشد جمعیت ،آب وهوا،بالارفتن استانداردهای زندگی،تغییرات فن آوری درسیستم آبرسانی، تبدیل خانه های ویلایی به مجتمع های آپارتمانی وایجاد صنایع جدیددرشهرها موجب تغییرسرانه آب مصرفی درشهرها شده وبراین اساس با شبیه سازی وضعیت آب مورد تقاضا درآینده ازطریق مدلهای ریاضی می توان پیش بینی صحیح تری رادراین زمینه ارائه داد وبرنامه ریزی بهتری را به منظور ایجاد تعادل میان ظرفیت ذخایر آب موجود ومیزان تقاضا برای آب انجام داد(4).
5- برآورد میزان آب صرفه جویی شده.
به منظور برنامه ریزی جامعتر درزمینه مدیریت تامین آب براساس ذخایرآب موجود،لزوم برآورد صحیحی ازمیزان آب ذخیره شده که حاصل اجرای راهکارهای پیشنهادی درزمینه کاهش مصرف آب درجامعه می باشد امری ضروری است.باید توجه داشت که تعیین دقیق میزان آب صرفه جویی شده به آسانی امکان پذیرنبوده وعواملی نظیر ثابت نبودن آهنگ مصرف آب درطول شبانه روز،یکسان نبودن آهنگ مصرف آب دربین مشترکین ، تغییرات فصلی وآب وهوایی ، نوسانات بهای آب ومیزان نشتی آب از لوله ها برمیزان مصرف آب تاثیرگذار می باشند.
براین اساس ،روش انتخابی دربرآورد میزان آب صرفه جویی شده باید توانایی تعیین مقدار مصرف آب رابا توجه به خصوصیات مشترکین، عوامل تاثیرگذارخارجی (نظیرآب،هوا،آب بهاء وهدرروی آب ازلوله ها) وتغییرات مصرف ناشی از اعمال روشهای مدیریت تقاضا درجامعه راداشته باشد. لذابرای انجام مطالعات لازم دراین زمینه می بایست ، میزان آب مصرفی مشترکین دردو دوره زمانی مختلف که یکی قبل ازاعمال روشهای صرفه جویی ودیگری بعد ازآن می باشد تحت پایش وکنترل مستمر قرارگیرد. بدین منظور می بایست مشترکین را در دوگروه مجزا که یکی شامل مشترکین تحت پوشش روشهای صرفه جویی آب (گروه تحت پوشش) ودیگری شامل بقیه مشترکین می باشند.تقسیم نمود.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 13 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله برآورد میزان آب صرفه جویی شده به منظور برنامه ریزی