ابونواس حسن بن‌هانی بن عبدالاول بن صباح مکنّی به ابونواس، از شاعران برجسته ی دوره ی عباسی بود. وی در یکی از روستاهای اطراف اهوازدر سال 145 هـ.ق بدنیا آمد. در مورد ملیت پدرش‌هانی روایات مختلفی ذکر کرده اند. بعضی‌ها می‌گویند از مردم دمشق و جزو سپاهیان مروان آخرین خلفای عباسی بود. عده ای دیگر هم او را ایرانی الاصل خوانده اند. اما مادرش جلبان مسلما ایرانی است.
هنگامیکه ابونواس دو یا شش ساله بود به همراه پدر و مادر به بصره آمد. شهری که ابونواس پس از این سفر تا سن سی سالگی در آنجا اقامت گزید. چون حسن به سن درس خواندن رسید، پدر او را نزد کسی فرستاد تا قرآن را به او تعلیم دهد. پس از مدت کوتاهی پدر او بمرد و مادر سرپرستی او را بر عهده گرفت. او مجبور شد حسن را بعلت تهیدستی به مغاز عطاری بفرستد، تا با مزد اندکی که از عودتراشی عاید او می‌شد، به امرار معاش خانواده کمک کند. اما با اینکه ابونواس در بازار دستهایش به کار عود تراشی مشغول بود، لیکن دلش همچنان شیفته ی علم و ادب بود. بصره، شهر محل سکونت او، که در آن زمان از مراکز علم و فرهنگ بود، محدثان و راویانی مطلع، چون اصمعی و ابوعبیده، و نحویان و لغت شناسان بنامی چون ابوزید انصاری را در خود می‌دید. این مساله باعث شد که شیفتگان این علوم از هر جایی به جانب بصره روانه شوند. ابونواس هم که بسیار شیفته ی علم و دانش بود، فرصت را مغتنم شمرد و نزد ابوعبیده و خلف الأحمر پیشوای اهل لغت رفت و زانوی شاگردی زد. وی در آموختن علم و دانش بسیار کوشا و خستگی ناپذیر بود، بطوریکه ابن خلکان در تاریخ خود از اسماعیل بن نوبخت روایت میکند که گفت: «هیچ کس را ندیدم که دامنه ی علمش از ابونواس گسترده تر یا محفوظاتش از او بیشتر باشد، با آنکه کتاب اندکی در اختیار داشت».(1) خلف الأحمر استاد او در این راه کمک شایانی به او کرد، وی همچنین به ابونواس اجازۀ سرودن شعر نداد، تا آنگاه که او ابیات فراوانی از نیکوترین اشعار عرب را از بر کرد.
در دوره ی عباسی لهو و لعب و بی بند و باری رواج عام یافته بود. درهر شهر ودیاری ازقلمرو حکومت اسلامی، بویژه بغداد و بصره، بانگ نوشانوش باده گساران به گوش می‌رسید. ابونواس که دراین زمان تازه به دوران جوانی خود پا گذاشته بود، خیلی زود شیفته ی مجالس و محافل باده گساری شد. او درهمین مجالس با شاعر دیگری به نام والبه بن حباب آشنا شد. والبه که خود سرآمد عشرتجویان زمان بود آتش هوی و هوس را در او افروخته تر کرد و چنان ابونواس را برانجام این گونه اعمال برانگیخت که در بی‌بندوباری ولاابالیگری همتای او شد. اما همۀ این عوامل باعث نشد تا ابونواس از آموختن علم بازماند و با اینکه پیوسته به مجالس باده گساری وفسق و فجور رفت و آمد داشت، به علم آموزی نیز اشتغال می‌ورزید ابونواس برای اینکه به زبان عربی کاملا مسلط شود مدتی را در بادیه میان اعراب بدوی گذراند.
بعد از این دوران او با تکیه بر علم ودانش خود راهی بغداد شد تا در آنجا مالی گرد بیاورد و به وسیلۀ آن مخارج عیش و نوش خود را تأمین نماید. ورود او به بغداد در حدود سال 179 هـ.ق اتفاق افتاد. در همین زمان‌هارون الرشید هم موفق شد تا زمام خلافت را بدست گیرد. خاندان برمکیان در آن ایام عهده دارمنصب وزارت بوده و رتق و فتق بیشتر امور مربوط به خلافت توسط آنان صورت می‌گرفت. ابونواس برمکیان را مدح کرد و از آنها جوائز و صلات گرانبها دریافت کرد. اما بعد از مدت اندکی از آنان نومید شد و به آل ربیع پیوست. آل ربیع خاندانی صاحب جاه و ثروت بودند که با برمکیان رقابت می‌کردند. بیشترین مدایح ابونواس متعلق به آل ربیع می‌باشد و جوائز بسیاری نیز از سوی آنان به ابونواس اهدا شد.
فصل اول: زندگینامه سه شاعر 1
-ابونواس2
-منوچهری6
-حافظ8
-پی نوشت فصل اول12
فصل دوم: باده و اساطیر مربوط به پیدایش آن 13
-باده در لغت14
-اساطیر مربوط به پیدایش باده15
-پی نوشت فصل دوم26
فصل سوم: پیشینه ی خمریه سرایی در میان اعراب و ایرانیان27
-تعریف خمریات28
-خمر در شعر جاهلی28
شاعران جاهلی که به شراب نوشیدن تفاخر می کردند 28
شاعران جاهلی که تا حدودی شراب را وصف می کردند 30
-خمریات در دوره اسلامی(زمان پیامبر و خلفای راشدین)35
-خمریات در دوره اموی36
-وصف باده در اوستا37
-خمریات در ایران بعد از اسلام39
-خمریات غیر عرفانی40
-خمریات عرفانی43
-مناسبت اصطلاحات خمری با حالت بیخودی، فناورسیدن به وحدت44
-مناسبت اصطلاحات خمری با پخته شدن عارف46
-مناسبت اصطلاحات خمری با فقر46
-مناسبت اصطلاحات خمری با افشای راز47
-مناسبت اصطلاحات خمری با عقل ستیزی48
-مناسبت اصطلاحات خمری با غم زدایی49
-مناسبت اصطلاحات خمری در مبارزه با ریا کاری49
-پی نوست فصل سوم51
فصل چهارم: ریخت و شکل خمریات ابونراس، منوچهری و حافظ54
-شکل خمریات ابونراس55
-گرد کردن معانی خمری در یک قصیده واحد55
-ارتباط معنایی یا وحدت فنی در محور عمودی قصاید57
-عمیق کردن معانی خمری57
-مبارزه با سنت های جاهلی اعراب59
-داستان پردازی خمری61
-غالب بودن صورت بر محتوا62
-بکار بردن لغات فارسی64
-بیان عقاید شعوبی65
-خمریات منوچهری66
-ارتباط معنایی یا وحدت فنی در محور عمودی شعر67
-داستان پردازی68
-دوری و بیزاری منوچهری از سنت های جاهلی70
-غالب بودن صورت بر محتوا70
-خمریات حافظ71
-پی نوشت فصل چهارم72
فصل پنجم: مقایسه مضامین خمری ابونواس، منوچهری و حافظ73
-وصف شراب74
-اسامی مشترک74
-اسامی غیر مشترک78
-نام هایی که ابونواس برای شراب آورده است78
-نام هایی که منوچهری برای شراب آورده است93
-نام هایی که حافظ برای شراب آورده است94
-وصف کیفیت و چگونه نوشیدن شراب99
-وصف قدمت شراب99
-وصف رنگ شراب 101
-بوی شراب103
-وصف مزه شراب105
-روشنی شراب107
-تشبیه شراب به آفتاب108
-تشبیه شراب به چراغ109
-تشبیه شراب به آتش109
-تشبیه شراب به شمشیر109
-تشبیه شراب به صبح110
-شراب خام یا پخته111
-حباب های شراب112
-وصف شراب صاف113
-تشبیه شراب به اشک114
-تشبیه شراب به جان114
-شرایط و چگونگی نوشیدن شراب116
-شراب خواری در شب و صبح 117
-نوشیدن شراب در فصل بهار119
-شراب نوشیدن در جشن ها واعیاد121
- واکنش حکومت ها به شراب نوشی124
-جرعه افشاندن بر خاک 128
-به یاد کسی شراب نوشیدن 131
-بانگ نوشانوش132
-نوشیدن سه جام پیاپی134
-نوشیدن چهار جام بر اساس چهار طبع134
-رطل گران گرفتن135
-وصف تاثیر بر نوشنده137
-شراب باعث زدودن غم از نوشنده میشود137
-شراب قدرت تشخیص نیروی عقل نوشنده را زایل میکند138
-شراب به نوشنده شادی می بخشد139
-شراب به جان قوت و نیرو می بخشد139
-شراب به نوشنده شجاعت می‌بخشد140
-شراب باعث آشکار شدن اسرار نوشنده میشود140
-شراب باعث دوری از بخل میشود140
-شراب باعث بی خوابی میشود141
-در صورت شراب خوردن زیاد انسان قادر به راه رفتن نیست و باید برای حرکت بر روی شکم بخزد141
-شراب باعث ضعف و سردرد میشود142
-شراب باعث میشود نوشنده عرق کرده و چشم ها و گونه هایش به سرخی گرایند143
-شراب باعث عبوس شدن نوشنده میشود 144
-وصف آلات شراب نوشی145
-نام آلات پرورش و نوشیدن شراب146
-نام های همسان146
-نام های غیر همسان148
-توجه به اساطیر در مورد آفرینش جام ها 152
-وصف ظروف با اشکال مختلف153
-مانند کردن ظروف شراب به پرندگان154
-جام های منقش154
-مانند کردن ظرف شراب به چراغ155
-مانند کردن ظرف شراب به خوشه پروین156
-مانند کردن ظرف شراب به نمازگزار156
-وصف خم شراب159
-وصف مجلس شراب161
-وصف ساقی162
-نحوه آرایش ساقی163
-لذت بردن از چشم ساقی168
-لذت بردن از لب های ساقی168
-لذت بردن از گونه های ساقی169
-لذت بردن از آب دهان ساقی170
-پیر می فروش171
-تشخیص174
-لذت بردن همه حواس 174
-لذت گرایی175
-امیدواری به بخشش خداوند176
-گوش ندادن به نصیحت ناصحان176
-دفن شدن در زیر تاک انگور و یا شسته شدن با باده177
-استفاده از طنز برای رسوایی زاهدان178
-مبارزه با رذیلت های اخلاقی179
-تاثیر فلسفه و عفان بر خمریات ابونواس و حافظ181
-فرجامین سخن184
-همانندی ها از لحاظ توصیفات186
-همانندی ها از لحاظ فکری188
-تفاوت ها از جهت توصیفات188
-تفاوت ها از جهت فکری188
-پی نوشت فصل پنجم 190
-کتابنامه 192
-پیوست شماره 1198
-پیوست شماره 2246
شامل 255 صفحه فایل word
دانلود پژوهش مقایسه‌ای خمریات ابونواس با منوچهری و حافظ