بسیاری انقراض قاجاریه و آغاز دوره پهلوی را نقطه عطفی در تاریخ ایران می دانند. به باور آنها، اندیشه تجدد طلبی رضا شاه و منش افتدارگرایانه اش در پیاده سازی آن اندیشه ها، تغییراتی بنیادین در سیاست و اجتماع ایران به وجود آورد.اما در سوی دیگر، گروهی بر این باورند که تحولات ایران در عصر پهلوی ریشه در تغییرات دوران قاجار داشته و پدیده نوظهوری نبوده است.
.
در این تعبیر، همانا بازیگران اصلی دوره قاجاریه بودند که پس از انقراض این سلسله، پایه های حکومت پهلوی را تشکیل دادند.در کنار این دو تحلیل، یک نکته را در باب سلسله قاجاریه نمی توان نادیده گرفت: کشور ایران در سال ۱۳۰۴ شمسی (۱۹۲۵ میلادی) با سرزمینی که آقا محمد خان قاجار در سال ۱۱۷۵ (۱۷۹۶) به پادشاهی آن رسیده بود، تفاوت های چشمگیری داشت. تصویری منسوب به آقا محمد خان آنچه امروز به نام کشور ایران شناخته می شود، بیش و کم محصول نهایی تحولاتی است که در دوران قاجار در مرزهای این سرزمین رخ داد. این آقا محمد خان قاجار بود که پس از چیرگی بر بیشتر نقاط ایران، ده تهران واقع در کوهپایه جنوبی رشته کوه البرز را به پایتختی برگزید. (۱۱۷۵ هـ. ش.)از سوی دیگر فتحعلی شاه، برادر زاده آقا محمدخان و دومین شاه قاجار، که در دهه های اول قرن نوزدهم میلادی بخش های قابل توجهی از زمین های شمال غربی ایران آن روزی را از دست داد.و شکست پیاپی از روسیه تزاری شاه قاجار را ناگزیر ساخت تا قراردادهای گلستان (۱۸۱۳) و ترکمنچای (۱۸۲۸) را بپذیرد.در این دو معاهده، ایران ابتدا حق حاکمیت روسیه را در منطقه گرجستان و سپس بر کلیه سرزمین های شمال رود ارس (ارمنستان و آذربایجان امروزی) به رسمیت شناخت.در میانه قرن نوزدهم میلادی، ناصرالدین شاه، چهارمین پادشاه قاجار، تحت فشار بریتانیا سرزمین هرات در شرق ایران را نیز به کشور افغانستان امروزی واگذار کرد. درست شصت سال پس از تاسیس سلسله قاجار، مساحت ایران از هر زمانی در تاریخ این سرزمین کمتر شده بود.گسترش ارتباط با غرببه سلطنت رسیدن فتحعلی شاه (۱۷۹۷ میلادی) همزمان بود با موج انقلاب فرانسه و کشور گشایی های ناپلئون بناپارت. تابستان سال ۱۷۹۸، ارتش ناپلئون با غلبه بر مملوک ها در خاک مصر، قاهره را اشغال کرد. تصرف سرزمین مسلمانان نقطه عطفی بود در تاریخ روابط دنیای غرب و تمدن اسلامی. از این زمان نفوذ سیاسی و فرهنگی قدرت های غربی در کشورهای مسلمان روز به روز بیشتر می شد؛ کشور ایران نیز از این قاعده مستثنی نبود.مواجهه ایران با تمدن غرب در دوران قاجار، میراث دوگانه ای برای ایرانیان برجای گذاشت. از یک سو، تمایل شاهان قاجار به پیاده کردن الگوهای غربی – به ویژه پس از سفر ناصرالدین شاه به اروپا – راه ورود دستاوردهای انقلاب صنعتی را به ایران هموار می کرد. علاوه بر این، اشتیاق قاجاریان برای اعزام دانش آموز به اروپا، موج جدیدی به راه انداخت که در بازگشت اندیشه تجددطلبی را به همراه می آورد.
شامل 8 صفحه word
دانلود مقاله سلسله ی قاجار از آغاز تا پایان