اشاره:
مجله لبنانی النهج مورخ چهاردهم سپتامبر 1960 (23 شهریور 1339) مقاله ای از امام موسی صدر به مناسبت میلاد رسول اکرم منتشر کرد. از آن جا که این مطلب حاوی نکات بدیع و تازه ای می باشد به فارسی برگردانده شده و تقدیم می شود.
ذهن آدمی از سپیده دم آفرینش، همواره در پی شناخت بوده است. از همین رو در طی هزاران سال در خود و پیرامون خود، به کشف ناشناختهها پرداخت و با تلاشی جانکاه در پی حقیقت گشت. آنچه بیش از همه آدمی را به تکاپو وا میداشت و او را به اندیشیدن بر میانگیخت، ترس او بر سرنوشت خویش بود. زیرا که خود را در جهانی پر سطوت، که از زمین و آسمان بر او دشمنانی بزرگ را چیره میکرد، ناتوان میدید، و یارای برابری با آنها را نداشت. امنیت وثبات دو انگیزه ژرف و دو هدف دور دست او، در پس نگاههای خیره وترسان او در معمای طبیعت، بودند. برای تحقق امنیت وآسایش تنها دو راه پیش رو داشت:
- چیرگی بر طبیعت
- سازش با طبیعت از هر راه ممکنی
چون در آن دوران از تحقق امر نخست فرو مانده بود، به اکراه، به کوشش برای تحقق امر دوم تن داد. از این رو به بندگی اوهامی گوناگون پرداخت که خود آنها را خلق کرده بود. این امر در قرآن کریم و همچنین در تاریخ ادیان وعقاید به وضوح دیده میشود.
جهل که در آن هنگام دلیل موجهی بود، در روزگاران دیر پای دوره بت پرستی، مایه دوری انسان از جایگاه والایش بود. مقصود ما از بت پرستی، مفهومی اعم از نظام شرک آلود است. آنچه میان ساخته دست آدمی وموجودات معبود او، همچون اجرام آسمانی، درختان وحیوانات، مشترک است، همان وهم بر ساخته در این نمادهاست، که آدمیان به شیوه فریبکارانه وبرای مجاب کردن عقل، در برابر آن اوهام فروتنی ورزیدند. چنانکه ما کودکان را با سرگرمی ساکت میکنیم، آدمی نیز عقل خویش را اینگونه خاموش ساخت.
در آن مرحله طولانی ودشوار، آدمی بنا به غریزه ترس در برابر کائنات وطبیعت همچون خورشید و ماه سر تسلیم فرود آورد و به امید کسب روزی، در برابر حیوانات ودرختان کمر خم کرد. پس از آن در برابر ساخته هایی که خیالش آنان را جسمیت بخشیده بود ونمادی از خدایانش بودند، تعظیم کرد. او این خدایان را در معبدهایی نزدیک خویش ساخت، تا هر گاه از چیزی میترسید یا چیزی میخواست، به آنها پناه برد.
این بتها انسان را از علم آموزی ودریافت حقایق باز داشتند. چرا که به نظر او قدسیت این بتها مانع اندیشیدن در ماهیت وکنه آنها میشد. آدمی به جای تحلیل وعلت یابی رخدادها، به این بسنده میکرد که حوادث بنابر ارادههای عُلوی جریان دارد. اگر احترام آنها بر او واجب است به ناچار جایگاه او کمتر از آن است که راز آنها را دریابد.
بنابراین در خود این جرأت را نمی دید که از زیر سلطه طبقه ای از مردم، که اعتقاد داشت قداست خدایان را دارند، به در آید، او اعتقاد داشت که سرنوشت جهان، ثابت ودگرگون ناپذیرند. نظامهای مقدس است که مشکلات را آفریده وبا مقدراتش بازی میکند، وچون چیزی نداشت که با او برابری کند، از روی درماندگی وبه سبب رنجی که از او میبرد، نزدیکش شد. این نظام شرک آلود در خدمت بت هایی از بشریت بود، مانند طبقات بزرگان واشراف و شاهان وثروتمندان. افزون بر این انسان هر خرافه ای را باور داشت. این خرافهها را بر فلسفه سستی که با ظواهر طبیعت پیوند داشت، بنا میکرد. اگر قمر در برج عقرب بود، آن را شوم میپنداشت ودست از حرکت وکار میکشید؛ میترسید به شری از سوی خدا وند دچار شود، زیرا که در آن زمان مزاج خداوند نعوذبالله مضطرب ودر معرض بحرانهای عصبی بود.
نیز بت هایی از عادت وسنت را میپرستید. این سنت وعادت سنگین ترین غل وزنجیر بر دست و پای آدمی و
پر اثرترین عامل در جمود و واپس ماندگی او بودند. ذات او مظهر بزرگترین بتها بود، وچه بسا همچنان نیز باشد. آن ذات را میپرستید وهیچ چیز را نمی دید، مگر از دیده آن. حق آن بود که «ذات» حق میدانست، هر چند باطل باشد. وباطل همان بود که ذات میگفت اگر چه بر حق باشد.
انسان در فراز وفرودهای تاریخ چنین بود وبدین گونه اجتماعش شکل گرفت. یکی از فضایل انسان- در آن دوران نیز انسان فضایلی داشت- این بود که به تجاربش آگاه بود واز نتایج آنها سود میبرد. ورفته رفته بنا بر قوانین مسلم پیشرفت کرد، قوانین که ما آنها را الهی میدانیم ودیگران آن را مادی میخوانند. وقتی فلسفه به صورت قوام یافته وپخته ظهور یافت، فلاسفه ندای آزادی انسان را از زنجیرهایش سر دادند، ومردم را به شکستن بتهای گوناگونشان فرا خواندند. اما واپس گرایان و سوداگران عقیده انگ الحاد وکفر بر آنان زدند، و دعوتشان را با منزوی کردنشان از مردم نا کار آمد کردند. وآنچه به منزوی شدن فلاسفه کمک کرد این بود که آنان عقل را مخاطب میساختند نه دل را، همچنان که حتی امروز کمتر کسی از مردم تحت تأثیر این زبان قرار میگیرد وبه آن پاسخ میگوید.
از این رو دیگر برای پیشرفت اجتماعی وبه کمال رساندن آن، چاره ای جز دخالت خدای سبحان نبود.
شامل 13 صفحه word
دانلود تحقیق هفت بتی که پیامبر به جنگ آنها رفت