ارگ تهران در زمان ناصرالدین شاه ، شامل محوطه ای بود که امروزه محدوده بین ضلع جنوبی میدان توپخانه(امام خمینی کنونی ) و قسمتی از خیابان سپه یا مریضخانه (امام خمینی کنونی ) ، بخشی از خیابان جباخانه یا بوذرجمهری (پانزده خرداد کنونی ) تا چهارراه گلوبندک ، خیابان ناصریه( ناصرخسرو کنونی ) و خیابان جلیل آباد( خیام کنونی ) از گلوبندک تا خیابان سپه یا مریضخانه (امام خمینی کنونی ) را در بر می گیرد.
کهن ترین بناهای موجود در مجموعه گلستان ، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است.
در ارگ سلطنتی تهران بخش های متعددی وجود داشت که اکنون بسیاری از آنها تخریب یا از حالت اولیه خود خارج شده است.
در پایین برخی از مکانها آمده است :
میدان ارگ
این میدان وسیع که از دوره زندیه به جای مانده بود ، در زمان فتحعلی شاه «ارگ» نام گرفت.
این میدان را سپس میدان شاه ، میدان توپخانه و باغ گلشن نامیدند و امروزه آن را به نام میدان پانزده خرداد می شناسند.
در اطراف ارگ خیابان هایی نیز وجود داشت که مهمترین آنها خیابان ناصریه ( خیابان ناصرخسرو) به عنوان اولین خیابان تهران ، خیابان جباخانه ( خیابان بوذرجمهری – پانزده خرداد) ، خیابان جلیل آباد ( خیابان خیام) ، میدان توپخانه ( امام خمینی) و خیابان مریضخانه ( خیابان امام خمینی) بود.
توپ مروارید
سال ها پیش در میدان ارگ تهران ، در محل حوض میدان ، یک توپ کهنه با لوله های ضخیم و دو چرخ بسیار بزرگ وجود داشت که به آن توپ مروارید می گفتند . روی لوله توپ شعرهایی از فتحعلی خان صبا ، ملک الشعرای دربار فتحعلی شاه قاجار حک شده بود. این توپ قدیمی هم اکنون در محل سابق باشگاه افسران که امروزه بخشی از وزارت امور خارجه را در بر می گیرد، در خیابان سی تیر نگهداری می شود.
کاخ گلستان
مجموعه ی کاخ گلستان ، یادگاری به جای مانده از ارگ تاریخی تهران ، محل اقامت شاهان سلسله قاجار ، و از زیباترین و کهن ترین بناهای پایتخت دویست ساله ایران است.
سابقه تاریخی ارگ سلطنتی که محدوده آن را شمال خیابان و میدان امام خمینی ( سپه) ، غرب خیابان خیام ، شرق خیابان ناصرخسرو و جنوب خیابان پانزده خرداد و میدان ارگ تشکیل می دهد، به روزگار صفویه باز می گردد. شاه عباس صفوی در قسمت شمالی حصار تهماسبی ، چهار باغ و چنارستانی احداث نمود که بعدها دیوار بلندی اطراف آن بنا کرد و عمارات مقر سلطنتی را در داخل آن ساخت و این فضا را ارگ نامید. در اواخر عهد صفوی ، تهران گاه مقر موقت دربار شاهان صفوی بود و حتی شاه سلیمان ( 1077- 1105 هـ . ق ) کاخی در این شهر برای خود بنا کرد. امروز اثری از این بناهای دوره صفویه باقی نمانده است.
شادروان «یحیی ذکاء» می نویسد: کهن ترین بناهای موجود در مجموعه گلستان ، ایوان تخت مرمر و خلوت کریمخانی متعلق به دوران کریمخان زند است. به فرمان او حصار ارگ مجدداً احیا و حرم خانه و خلوت خانه و عمارت دارالحکومه در داخل آن بنا شد. او تابستان سال بعد نیز دستور داد تا یک عمارت خاصه و دیوان خانه بزرگ به سبک ساسانی و باغی در کنار آن بنا نمایند. در زمان فتحعلی شاه و ناصرالدین شاه قاجار بناهای متعددی در داخل ارگ تهران احداث شد.
در دوران رضاشاه ، بخش های بزرگی از ارگ تهران ، از جمله حصار دور آن ، سر در باب عالی ، تلگراف خانه ، تکیه دولت ، نارنجستان، باغ گلشن و ساختمان های اندرونی تخریب شد و محل سکونت شاه به سعدآباد و سپس در دوران محمدرضا شاه به نیاوران منتقل شد . در این دوره ، مجموعه گلستان به محل پذیرایی از میهمانان خارجی تبدیل شد.
شامل 15 صفحه word
دانلود تحقیق ارگ تهران