فرمت فایل : word (قابل ویرایش) تعداد صفحات : 56 صفحه
مقدمه
آتش خطرناک ترین دشمن جنگل می باشد. یک آتش سوزی محدود نیز همواره خسارات قابل ملاحظه ای را موجب می گردد به طوری که ممکن است حتی تخریب نهایی و کلی از آن ناشی شود. سطح وسیعی از جنگل های به علت ازدیاد جمعیت به مناطق مسکونی، مراتع و زمین های زراعتی تبدیل گردیده است. انسان اولیه به علت نداشتن وسایل لازم جهت توسعه سطح زمین های کشاورزی و مرتع مجبور بود از روش سهل و ساده آتش زدن جنگل استفاده نماید. میزان خسارتی که حریق به جنگل ها وارد می آورد برحسب نوع درختان و محیط متفاوت است. درجه شدت حریق و در نتیجه خسارت وارده در جنگل های سوزنی برگ به مراتب بیشتر از جنگل های پهن برگ می باشد. ولی چون اکثر جنگل های ایران از گونه های پهن برگ تشکیل یافته است، خطر توسعه حریق در آنها به میزان جنگل های سوزنی برگ اروپا و یا جنگل های وسیع سوزنی برگ سایر مناطق دنیاست. حریق و آتش گرفتن جنگل و مرتع، چه عمده و چه غیر عمد صورت گیرد باعث از بین رفتن جنگل ها و مراتع می شود و قبل از آنکه توسعه یابد، باید از ایجاد آن جلوگیری شود.
حریق اصولاً بر اثر مختلف به وجود می آید. گاهی یک جرقه آتش در جنگل خصوصاً درفصلی که برگ درختان خزان کرده یا علوفه یک مرتع که در اواخر تابستان کاملاً خشک شده و سطح زمین را پوشانیده است، به ویژه هنگامی که باد با آن همراه باشد، ممکن است حریق مدهشی پدید آورد و دامنه آن به نقاط دور دست کشد و خسارات هنگفتی متوجه کشور سازد. کبریت، ته سیگار و لقایای آتشی که از یک کوره زغال باقیمانده یا رهگذران و چوپان و خوش نشینان در جنگل فراهم می کنند و براثر بی احتیاطی آن را خاموش نمی کنند، ممکن است رفته رفته برگ های خشک اطراف خود را مشتعل سازد و حریقی دامنه دار را ایجاد کند. بشر در ادوار گذشته، به وسیله بسیار ساده، یعنی با آتش زدن جنگل ها و افروختن شاخ و برگ های خشک، بر وسعت اراضی زراعی می افزوده و هنوز هم این رسم در کشور ما برقرار است و آتش زدن جنگل های مخروبه و تبدیل آنها به زمین های زراعتی را احیای جنگل می دانند، در صورتی که در حقیقت احیای جنگل بهبود و آبادانی جنگل است و آتش زدن جنگل را باید صرفاً تخریب جنگل نامید.
از آنجایی که منابع طبیعی یکی از مهمترین و با ارزشترین سرمایه ملی هر کشوری محسوب شده و نقش آن در حیات اقتصادی و اجتماعی انسانها بسیار مهم است و از اهمیت ویژهای در رابطه با کشاورزی و محیط زیست برخوردار است. لذا حفظ منابعطبیعی با توجه به افزایش جمعیت بیش از پیش ثابت میشود. عوامل چندی موجب تغییرات کمی و کیفی درجنگلها شده که برخی از آنها عبارتند از : انقراض طبیعی بلایای طبیعی همچون آتشسوزی ، سیلاب، تراکم جمعیت، آفات و بیماریهای گیاهی در میان عوامل مخرب ، آتشسوزی یکی از عوامل اصلی تخریب اکوسیستمها شناخته شده است که سالانه خسارت قابل ملاحظهای را وارد میسازد.
بروز اولین آتشسوزیهای طبیعی به حدود 300 میلیون سال پیش در رسوبات زغال سنگ های قهوهای تخمین زده می شود. رعد و برق اولین علت این آتشسوزیها قبل از پیداش انسان بوده است. سالیانه 50000 آتش سوزی بر اثر رعد و برق اتفاق میافتد. بر اساس آمار منتشر شده از سوی سازمان خوار و بار جهانی (فائو) در یک دوره 18 ساله (1998-1980) به طور متوسط در اروپا سالیانه 42100 فقره آتشسوزی صورت گرفته است. میانگین سالیانه حریق در جنگلهای جهان 2 میلیون هکتار تخمین زده شده است. آتش در جنگلهای طبیعی، گذشته از نابودسازی ذخایر ژنتیکی، سیر تکاملی جنگل را در رسیدن به کلیماکس به تأخیر میاندازد و در جنگلهای طبیعی یا دستکاشت علاوه بر تخریب محیطزیست که موجب بروز ناهنجاریهائی در موجودات زنده میشود هزینه سنگین بازسازی را بر جامعه تحمیل میکند.
به طورکلی علل آتشسوزیها را میتوان به دو دسته انسانی و غیرانسانی تقسیمبندی کرد. عوامل انسانی نیز به دو دسته عمدی و غیرعمدی تقسیم میشود که از دلایل عمدی میتوان به فعالیتهای کشاورزی، دامپروری و اختلاف با نهادهای دولتی و از دلایل غیرعمدی میتوان به بیاحتیاتی مردم اشاره کرد. در مطالعهای درباره تأثیر متغیرها بر آتشسوزی بیان نمود که در جنگلهای جلگهای عامل مؤثر در آتشسوزی گرما میباشد. همچنین در جنگلهای جلگهای میانبند، کاهش رطوبت مواد سوختی و در جنگلهای کوهستانی کاهش بارندگی موجب آتشسوزی میگردد. بیان نمود که جادهها از عوامل اصلی در پارسلبندی جنگل هستند لذا با ساخت و طراحی دقیق جادهها و پارسلبندی مناسب میتوان از گسترش آتش از پارسلی به پارسل دیگر جلوگیری کرد. جادهها درجنگل علاوه براهمیتشان در بهرهبرداری و حمل و نقل چوب در تفریح و تفرج و جلوگیری از آتش نقش مهمی دارند. نشان دادند که اهمیت قابل توجهی در یبن اکولوژیستها و جنگل بانان درباره تأثیر آتش روی جمعیتها، جوامع و اکوسیستم ها وجود دارد ولی توجه کمتری درباره عواملی که باعث این اثر شدهاند انجام شده است.
جنگل در سرزمین کهن ایران
در ادبیات سرزمین ما، «سرو کاشمر» شهرت بسیار دارد و مردم معتقد بودند که زرتشت پیامبر آن را با دست خود کاشته است. از جمله در «تاریخ بیهقی» و «معجمالبلدان» از علاقه ایرانیان به سرو کهن کاشمر سخنان بسیاری به میان آمده است. «ابوریحان بیرونی» هر یک از برجهای شمسی را منتسب به درختان معینی دانسته است مثل حمل (فروردین) به معنای هر کشتی که آب نیابد و آنکه تخم ندارد؛ ثور (اردیبهشت) به معنای درختان بلند و میوههای شیرین.
تعریف جنگل
در زبان عام جنگل (forest) به منطقه ای گفته می شود که از درختان خودرو تشکیل یافته و ضمنا زیستگاه جانوران وحشی است ولی باید در نظر داشت که هر منطقه پوشیده از درخت یا درختچه را نمی توان جنگل دانست. از این رو جنگل را می توان به این صورت تعریف کرد : جنگل عبارت است سطح وسیعی پوشیده از درخت ، درختچه و سایر گیاهان که همراه با جانوران اشتراک زیستی پیشرفته آن بین عناصر تشکیل دهنده آن (گیاهان و جانوران ) به وجود آورد و تحت تاثیر عوامل محیطی قادر به ادامه حیات به طور مستقل ( بدون دخالت انسان ) می باشد. دانشمندان صفات و خصوصیات بارزی برای جنگل قائل هستند تا بتوان آنها را از سایر نباتات موجود و مورد استفاده بشر در روی زمین تمیز داد. سه بعد عمده از مشخصات جنگل عبارت است از :
1ـ زیست شناسی : باید گفت که جنگل مانند اجتماعی نباتی است که تحت عوامل محیط متعادل یا کم و پیش ثابتی قرار دارد.
2ـ اقتصادی : چوب از محصولات اصلی جنگل است. وقتی که درخت قطع شود، بر خلاف املاک زراعی بهره و سرمایه یک مرتبه به دست میآید. برای اینکه بتوان مقدار چوبی را که در طول صدسال در جنگل تولید میشود به حال ثابت نگه داشت، بیآنکه در آن کاهشی روی دهد، نظم اقتصادی باید به مرحله اجرا در آید؛ و فقط در جنگلهایی که طبق اصول منظمی بهره برداری میشود میتوان از سرمایه بهره سالیانه به دست آورد.
تحقیق جامع درباره بررسی و ارزیابی احتراق در محیط زیست