تنها مورد استعمال خون کامل جایگزینی حجم خون و افزایش قابلیت انتقال اکسیژن است. اگر از زمان تهیه آن بیشتر از یک روز گذشته باشد فاقد پلاکت یا گرانولوسیت زنده است و تعداد کمی عوامل انعقادی دارد. خون کامل باید هم از نظر پلاسما و هم از نظر گلبول قرمز با گیرنده متجانس باشد.
بسیاری از متخصصین مصرف خون کامل را قطع کرده اند.
هر واحد آن حدود یک گرم در صد سی سی مقدار هموگلوبین را بالا می برد. چون در کم خونی بیشتر حجم پلاسما افزایش می یابد در صورت تزریق خون باید این موضوع مد نظر باشد.
یک واحد پلاکت از یک واحد خون به دست می آید و تا حجم ٥٠ سی سی تغلیظ می شود . پلاکت تا ٥ روز قابل نگهداری ولی باید دائما در ٢٢ درجه حرکت داده شود تا پلاکت ها فعال نشوند و زنده بمانند ( جدول ١)
سایر فرآورده های خونی نیز به طور خلاصه در جدول یک شرح داده شده اند. (١)
دستور العمل تزریق فرآورده های خونی
١- مشخص ساختن گیرنده خون و خون مشخص شده برای وی از همه مهم تر است.
٢- مواظبت از ترکیباتی که می توان همراه خون تزریق کرد.
الف - محلول سدیم کلراید ٩ در هزار .
ب – خودداری از تزریق دکستروز 5 درصد همراه خون که موجب همولیز آن می شود .
ج – خودداری از تزریق همراه رینگر که دارای کلسیم است و موجب لخته شدن خون در کیسه خون و لوله های تزریق می شود.
د - هیچ داروئی را نباید به کیسه خون اضافه کرد.
3- اضافه کردن پلاسمای هم گروه یا البومین 5 درصد در بعضی موراد قابل قبول است و مشکل زا نیست.
گرم کردن خون :
حتما فقط باید از خون گرم کنی که درجه حرارت مشخص دارد و بالاتر از ٤٠ درجه نمی رود استفاده کرد زیرا موجب همولیز می شود موارد استعمال خون گرم شده عبارتند از :
١ – شخص بالغی که بیشتر از ٥٠ سی سی برای هر کیلو در ساعت خون دریافت کند.
٢- کودکی که بیشتر از ١٥ سی سی برای هر کیلو در ساعت خون دریافت کند.
٣- بیماری که دارای آگلوتیتین سرد فعال باشد.
٤- تزریق خون به سرعت در وریدهای مرکزی ( خون سرد ممکن است موجب اریتمی قلبی شود).
فیلترهای خونی :
همه خون ها فرآورده های خونی باید با فیلتر سر راه تزریق شوند.
الف – فیلتر خونی استاندارد دارای ١٧٠ تا ٢٦٠ میکرون توری می باشد.
ب – فیلترهای کاهش گلبول سفید موجب کاهش عکس العمل های تب دار تزریق خون – کاهش خطر آلوایمونیزا سی یون لکوسیت و آنتی ژن های HLA و کاهش انتقال ویروس سیتومگاویروس می شوند .
زمان تزریق خون :
خونی که از یخچال بانک خون خارج شده است باید در مدت ٤ ساعت تزریق شود. می توان در صورت لزوم از بانک خون خواست که یک واحد خون را سه قسمت کند و به تدریج تحویل دهد.
پرتو ایکس به مقدار 25 GY میتواند خطر بیماری گرافت و رسویس هوست TA-GVHD را در اشخاص حساس کاهش دهد. این اشخاص عبارتند از بیماران که ایمنی آن ها ضعیف شده یا تحت فشار است مانند آن ها که تحت پیوند سلولهای خونی قرار گرفته اند یا دچار اختلال ایمنی مادر زادی هستند. جنینی که در شکم مادر تزریق خون دریافت می کند. کسی که خون از اقوام درجه اول خود دریافت می کند و کسانی که پلاکت متجانس با HLA خود دریافت می کنند .
خون سالم :
خون سالم به انسان سالم دهنده مربوط است . نوع زندگی ایرانی ها و خونی که به طور داوطلبانه از آنان گرفته می شود یکی از بهترین عوامل خون سالم در ایران است ولی از همه باید در مورد وجود بیماری های قابل انتقال از خون مانند ایدز – هپاتیت – سفلیس و غیره سئوال شود. اغلب خون دهندگان ایرانی به خاطر انسانیت خون می دهند و جواب سئوال را درست بیان می کنند.
با وجود این خون برای ایدز .هپاتیت ب – آنتی ژن هپاتیت C – آنتی بادی آن و ازمایش های کبدی بر آن انجام می گیرد و تعداد آزمایش های سلامت نیز بر روی خون ایرانیان که خون می دهند صورت می گیرد و جواب آن برای آن ها فرستاده می شود و از آن ها که خون مبتلا دارند تقاضا می شود که دیگر خون ندهند و خود را معالجه کنند.
در مراحل تجزیه پلاسما و فرآورده های خونی نیز آزمایش های جدیدی از پلاسما به عمل می آید که خود به سلامت مواد پلاسمائی را کمک می کند.
حد تزریق خون
بسیاری از مردم به جز آنها که بیماری صعب العلاج دارند و وابسته به خون هستند از تزریق خون بیزار هستند. به طور کلی تزریق خون باید با اجازه بخصوص صورت گیرد. بر طبق نظر سازمان انتقال خون هر کس که خون دریافت می کند قبل از تزریق باید نامه یی امضاء کند که از معایب تزریق خون آگاه است.
امضاء این نامه خود هشدار خوبی برای جلوگیری از تزریق خون نابجاست . تزریق خون و فرآورده های خونی تنها وقتی جایز است که بدون تزریق خون جان بیمار در خطر باشد.
عوارض تزریق خون
عوارض تزریق خون بسیار متفاوت و خوشختانه علائم آن نیز متفاوت است که همگی در جدول ٣ درج شده است.
بیشتر تزریق خون مرگ زا به علت اختلال در شناسائی بیماری است که خون برای وی تهیه شده است. اگر چه تزریق خون نامتجانس نا شایع است یک در ٢٥ هزار ولی مرگ و میر آن بسیار بالا ١٧ تا ٦٠ درصد میباشد.
عوارض همولیز دیررسی که یک در٧هزار می باشد بروز کم خونی مجدد ، افزایش بیلروبین و LDH و بروز آلو آنتی بادی می باشد که در صورت لزوم باید خون متجانس که آنتی ژن آن منفی باشد تهیه و تزریق کرد.
( جدول٣)
Transfusion Related acute lung Injury
ضایعه حاد ریوی تزریق خون که ناشایع و به علت آنتی بادی ضد لکوسیتی بر علیه گلبول های سفید گیرنده ایجاد می شود و موجب اگریگاسی یو ن;آن ها و گیر کردشان در کاپبلیر ریوی می شود و موجب نارسائی تنفسی حاد می گردد. می تواند موجب هیپوکسی، ادم ریوی و سیانوز شدید حتی کشنده هم باشد .این بیماری دردو سه روز بهبودی می یابد و تکرار آن بعید و فقط در صورت تزریق خون از همان دهنده قبلی امکان پذیر است تجویز دیورتیک جایز نیست و ممکن است وضع را بدتر کند.
تزریق خون زیاد (٥-٦)
اگر در٢٤ ساعت به اندازه یک حجم خون ، گلبول قرمز تزریق شود یعنی حدود٥ لیتر عوارض تزریق خون پدید می آید.
عوامل انعقادی خون رقیق میشوند . نسوج خون کافی نمی گیرند . کاهش پلاکت پدید می اید ولی اگر پلاکت به کمتر از ٥٠ هزار در میکرو لیتر برسد عامل دیگری مانند انعقاد منتشر داخل عروقی ( DIC) وجود دارد.
برای جلوگیری از این عوارض پیشنهاد شده است که به ازاء هر ١٢ واحد خون پاکت سل Packed Cell ٤ واحد پلاسمای تازه منجمد (FFP) تزریق شود.
تزریق پلاکت نیز همراه با FFP برای اینکه در این مواقع اختلال پلاکتی نیز ایجاد می شود پیشنهاد می شود.
افزایش ناگهانی حجم خون
آن ها که نارسائی قلب دارند و اطفال و اشخاص پیر در معرض هستند. صورت پر خون با تنگی نفس ، ارتوینه سیانوز – تاکیکاردی - افزایش فشار خون - ورم پا ها – سر درد – تشنج – سرفه خشک از علائم ان است معمولا گزارش نمی شود. معمولا با نشاندن بیمار ، توقف تزریق خون ، اکسیژن و دیورتیک بهبود می بابد . تزریق بعدی خون باید آهسته تر صورت گیرد . آن ها که نارسائی قلب دارند پس از هر واحد تزریق خون محتاج به دیورتیک می باشند.
آنافیلاکسی
آنافیلاکسی واقعی می تواند همراه یا بدون راکسیون آلرژیک پدید آید بروز سقوط فشار خون – تنگی نفس – تهوع – درد شکم و اسهال که می تواند به شوک منتهی شود وتا توفق تنفس پیش رود.
در آن ها که کمبود IgA یا کمبودها بتاگلوبین یا IgE آنتی بادی دارند دیده می شود.
زود بروز کردن آنافیلاکسی وخامت اوضاع را می رساند . گاهی حتی شستشوی خون برای جلوگیری از آنافیلاکسی ناشی کمبود IgA کافی نسیت و باید خون اشخاص فاقد IgA برای اینگونه بیماران تزریق شود.
سپتی سمی
دهنده دچار باکتری امی بدون علامت و یا زدن سوزن در محلی که جوش کوچک چرکی وجود دارد بروز می کند. در فرآورده هایی که در یخچال حفظ نمی شود مانند پلاکت سپتی سمی بیشتر بروز می کند. علت آن بیشتر سالمونلا یا میکروبهای عادی پوست است .
یرسینیا Yersinia بندرت نیز مسبب بوده است که در یخچال رشد می کند . در تزریق پلاکت هر ٢٠٠٠ مورد یکی دیده می شود و ٢٥ درصد کشنده است . تشخیص آن از سایر راکسیون های تزریق خون محتاج به تعمق است.
درمان عوارض انتقال خون
مراحل درمان عوارض انتقال خون در همه عارضه ها:
١- تزریق خون باید متوقف شود.
٢- رگ را با تزریق سرم فیزیولوژیک ( 9 در هزار سالین ) باید باز نگه داشت .
٣- بررسی گیرنده و دهنده که اسامی درست و خون متجانس باشد.
٤- پزشک درمان کننده بیمار و بانک خون هر دو باید در جریان بروز عارضه قرار گیرد.
٥- اگر عارضه خفیف بود و مشخص شد که خون گیرنده و دهنده متجانس است و عارضه آلرژی ضعیف است که درمان ضد آلرژی خواهد شد در غیر اینصورت
٦- خون جدیدی از بیمار گرفته می شود و همراه با نمونه ادرار و کیسه خون و ست تزریق خون به بانک خون فرستاده می شود.
شامل 9 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود مقاله فرآورده های خونی