سندبلاست (Sand Blast) یا همان ساب پاشی (Abrasive blasting) فرایندی است که طی آن ذرات ریز ساینده بر روی سطح فلز با فشار هوا پاشیده می شوند تا ناصافی های سطحی را گرفته و سطح فلز را برای رنگ آمیزی آماده کنند. به عبارت دیگر سندبلاست فرآیند سیلیس پاشی، پرتاب ماسه و شن با فشار بسیار زیاد هوا است .پس از سندبلاست کردن سطح ، بنا بر کیفیت سندبلاست ، گرد و خاک، مواد زائد ، رنگ و … از روی سطح فلز پاک می شود.
تاریخچه
داستان اختراع سندبلاست از این قرار است که روزی ژنرال بنجامین تیلگمن ، در کلبه چوبی خود در قرارگاهی نظامی مشغول استراحت بود ، که در آن محل طوفان شن رخ میدهد . بعد از تمام شدن طوفان ، ژنرال میخواهد از پنجره اتاق خود به بیرون نگاهی بیندازد که نمیتواند ….. بله، توجه ژنرال تیلگمن به شیشه پنجره اتاق خود جلب میگردد که در اثر برخورد ذرات شن در طی طوفان گذشته ، مات شده بود. اینجا بود که جرقه اختراع وسیله ای که با آن بتوان ذرات شن را با سرعت زیاد بر روی سطح قطعات برخورد داد در ذهن این مرد بزرگ و به تعبیر بنده پدر سندبلاست ، ایجاد گردید، و اولین دستگاه سندبلاست اختراع شد .
کاربردها
هدف از سند بلاست عبارتست از:
- ١- زنگ زدایی – ماسه زدایی – و رنگ برداری سطوح داخلی و خارجیقطعات.
٢- پوایش مات و تمیز کاری انواع قالبھای صنعتی .
٣- زبر کردن سطوح قطعات ( با استفاده از ساینده ھای مخصوص ) جھت بھینه انجام شدن عملیات لعابکاری و تفلون کاری برای ماندگاری و کیفیت بهتر.
۴- آماده کردن سطوح قطعات جھت انجام انواع آبکاریھای صنعتی – تزئینی یا رنگ.
۵- مات کاری – تمیز کاری و آماده کردن قطعات (سندینگsanding)جھت ارائه در بازار را می توان انجام داد .
۶- حک کردن نوشته و نقوش مختلف و گود برداری و یا برجسته کاری آنھا بر روی سطوح شیشه ای – چوبی – MDF – کاشی – سرامیک و طلق کهبیشتر برای انجام امور تجاری – تبلیغاتی و تزئینات دکور مورد استفادهمیباشد.
انواع
انواع دستگاه های سندبلاست:
پرکاربردترین آنها در صنعت دستگاههای سندبلاست ( ایربلاست ) سیار میباشند .
صنعتی ترین و تخصصی ترین ابزار در این تکنیک نیز دستگاههای سندبلاست ( ایربلاست ) کابینی می باشند .
و هنری ترین ابزار در این رشته دستگاههای سندبلاست شیشه هستند .
سندبلاست مخازن
برای رنگ آمیزی مخازن ذخیره و همچنین برای پوشش مخازن با اپوکسی لازم است تا ابتدا سطح سند بلاست شود.ابتدا کلیه وسایل و تجهیزات و مصالح مورد نیاز از قبیل کمپرسور باد، میکسر بادی، همزن، پمپ ارلس، ماسه و داربست به پای کار انتقال می یابد. کلیه ماشین آلات ، تجهیزات ، ابزار و مصالح مورد استفاده در عملیات های سند بلاست و رنگ آمیزی باید مطابق استاندارد های ذیربط بوده و مورد تایید واحد نظارت پروژه باشد.
با لحاظ شرایط جوی و مساعد بودن هوا سندبلاست که عمدتاً بر اساس استاندارد سوئدی SA2 1/2 انجام می گیرد، شروع و پس از اتمام سندبلاست هر ناحیه در همان روز 20 دقیقه بعد از هواگیری و تمیز نمودن سطح کار لایه اولیه رنگ (پرایمر) اتیل سیلیکات یا زینک ریچ اپوکسی اعمال می گردد. اجرای رنگ آمیزی مراحل بعدی و لایه های میانی و نهایی باید پس از شتشوی سطح کار با دستگاه واتر جت و خشک شدن سطح صورت می پذیرد. البته قبل از رنگ آمیزی هر لایه عملیات تاچ آپ در محل هایی مثل لبه ها و گوشه های کار و محل درز جوشها و نقاطی که احیاناً عیوبی وجود داشته باشد انجام می شود. در هر مرحله و پس از 24 تا 48 ساعت بر روی سطح خارجی مخزن و تا 72 ساعت برروی سطح داخلی مخزن البته پس از تایید دستگاه نظارت و رعایت مسائل فنی از قبیل ضخامت مناسب لایه، تمیزی کار و عدم وجود شُره رنگ، آور اسپری (Over Spray) ، خلل و فرج سطح رنگ و هر نوع عیب دیگر، عملیات رنگ آمیزی لایه بعدی اجرا می شود.
شن و ماسه به عنوان مواد معمول استفاده می شود ، اما از آنجا که بیماری های ریوی سیلیکوزیس توسط استنشاق طولانی از گرد و غبار ایجاد شده توسط شن و ماسه ایجاد می شود، مواد دیگر در حال حاضر در محل آن استفاده می شود. ، مانند ماسه سنگ فولاد، سرباره مس، پوسته گردو، پودر ساینده، حتی بیت از پوسته نارگیل. در طول فرآیند سندبلاست با استفاده از یک منبع جایگزین هوا، پوشاک و لباس محافظ، و تهویه مناسب استفاده می شود.
راه اندازی سندبلاست معمولا از سه بخش مختلف تشکیل شده است :خود ساینده، یک کمپرسور هوا، و یک نازل بلستر: برای قلم زنی و تمیز کردن جسم کوچک،. سندبلاست در درجه اول برای دو برنامه تا حدودی متفاوت استفاده می شود. ابرای تمیز کردن سطح از هر چیزی که ممکن است به آن چسبیده. دوم این است که هم اچ و یا حک طرح ها و کلمات را به شیشه ای و یا مواد مشابه.
2) تجهیزات
تجهیزات سندبلاست سیار :
سیستم بلاستینگ سیار توسط یک کمپرسور دیزل قوی تغذیه می شود کمپرسور دیزل حجم زیادی از هوای فشرده شده را برای یک یا چند دستگاه بلاستینگ فراهم می کند. دستگاه بلاستینگ مخزن انفجار تحت فشار، (ظرف تانک مانند) ، پر شده با مواد ساینده است تا مقدار قابل تنظیم از مواد ساینده تحت فشار را به خط اصلی بلاستیگ برساند
کابین بلاستینگ :
کابین بلاستینگ در اصل یک سیستم حلقه بسته است که اجازه می دهد تا اپراتور به بلاستینگ قطعه بپردازد و مواد ساینده نیز بازیافت می شود این سیستم معمولا از چهار جزء تشکیل شده است. مهار (کابینت)، سیستم های بلاست ساینده، سیستم بازیافت ساینده و مجموعه کاهش دهنده گرد و غبار.اپراتور جهت شروع عملیات دست خود را درون قسمتی که بر روی کابین تعبیه شده است داخل می کند و اهرم بلاست را می گیرد همچنین دریچه ای بر روی کابین قرار دارد که اپراتور داخحل کابین را ببیند و روشن و خاموش کردن دستگاه از طریق پدالی که در زیر دستگاه قراردارد انجام می شود. دو نوع عملیات بلاستینگ در دستگاه انجام میشود 1 سندبلاست 2 وت بلاست
دستگاه دارای چندین اهرم است که از مواد مختلفی ساخته شده که هر کدام برای کار با انواع ساینده ها استفاده می شود به طور مثال اهرم ساخته شده از کاربید تنگستن برای کار با ساینده های معدنی استفاده می شود نازل سیلیکون کاربید بور و کاربید برای کار با ساینده های سخت مانند اکسید آلومینیوم استفاده می شود
اتاق بلاستینگ :
اتاق بلاستینگ ورژن بزرگی از دستگاه کابین سندبلاست است که اپراتور بلاستینگ در آن کار می کند اتاق بلاستینگ دارای 3 تا 4 جزء است کاهش دهنده گرد و غبار ، سیستم بلاستینگ و اتاق . اغلب دستگاه های بلاستینگ دارای سیستم چرخه بازیافت و جمع آوری ساینده ها می باشند که ساینده ها را با بیل های بزرگ جمع آوری می کند و به دستگاه بلاستینگ بر می گرداند جهت انتقال کامل ساینده ها به دستگاه بلاستینگ یک پاروی مکانیکی به طور مرتب ساینده ها را جمه آوری می کند.
3 ) مواد ساینده
در اوائل سال 1900 اعتقاد بر این بود که دانه های لبه تیز بهترین مواد برای بلاستینگ هستند که بعد ها متوجه شدند که این گونه نیست
مواد معدنی : شن و ماسه سیلیس می توانند به عنوان نوعی از ساینده ها استفاده شوند این مواد به دلیل برخورد با سطح و شکسته شدن گرد و خاک زیادی تولید می کند که منجر به نوعی بیماری ریوی به نام سیلیکوزیس می شود جهت جلوگیری از این بیماری سیلیس با نوعی رزین پوشیده می شود استفاده از سیلیس در کشور های المان ، انگلیس ،سوئد ، و بلزیک ممنوع اعلام شده است ولی در بسیاری از کشور ها هنوز هم استفاده می شود..
یکی دیگر از مواد معدنی رایج ساینده گارنت است. گارنت گران تر از شن و ماسه است، اما اگر به درستی استفاده می شود، میزان بازیافت آن زیاد است در حالی که تولید گرد و غبار کمتر دارد و بدون خطرات ایمنی است همچنین اغلب گارنت به عنوان یک جایگزین برای جوش شیرین استفاده می شود.
کشاورزی: به طور معمول، خرده پوست میوه و یا دانه های میوه.هستند .که از آن ها به عنوان ساینده استفاده میشود این ساینده های نرم برای جلوگیری از صدمه زدن به مواد زمینه ای هنگام تمیز کردن آجر یا سنگ، از بین بردن نقاشی های دیواری، و یا حذف پوشش از تخته مدار چاپی در حال تعمیر استفاده می شود.
مصنوعی: این بخش شامل نشاسته ذرت، نشاسته گندم، بی کربنات سدیم، و یخ خشک. است . این مواد ساینده "نرم" نیز برای جلوگیری از صدمه زدن به مواد زمینه ای در هنگام تمیز کردن آجر یا سنگ، از بین بردن نقاشی های دیواری، و یا حذف از پوشش از تخته مدار چاپی در حال تعمیر استفاده می شود. سودا بلاستینگ با استفاده از جوش شیرین (بی کربنات سدیم) است که در اثر برخورد با بدن آسیبی نمی رساند.
مواد ساینده مصنوعی دیگری هستند که از بازیافت به وجود می آیند . به عنوان مثال، سرباره مس، سرباره نیکل و خاکستر زغال سنگ، مواد ساینده مهندسی (به عنوان مثال، اکسید آلومینیوم، کاربید سیلیکون یا carborundum، دانه های شیشه ای، سرامیک شات / شن)، و محصولات بازیافت (به عنوان مثال، پلاستیک ساینده ، شن شیشه ای). هستند.
فلزی : مانند :شات فولادی، سنگ ماسه فولاد، شات فولاد ضد زنگ، برش سیم ، شات مس ، شات آلومینیوم، شات روی.
4) ایمنی
عملیات پاکسازی از طریق بلاستینگ ممکن است برای سلامتی اپراتور خطراتی ایجاد کند به طور خاص در بلاستینگ سیار و در اتاق بلاستینگ و مقدار زیادی از گرد و غبار از طریق انفجار ساینده از بستر و ساینده وجود دارد گر چه بسیاری از ساینده های مورد استفاده در اتاق انفجار خطرناک نیست مانند( شات teel و ماسه، چدن، آهن، اکسید آلومینیوم، گارنت، پلاستیک ساینده و مهره های شیشه ای) ولی ساینده های دیگر مانند (شن و ماسه، سرباره مس، سرباره نیکل و استارولیت ،سیلیس و یا فلزات سنگین) دارای خطر بالایی هستند ،با این حال در تمام موارد استفاده از آنها می توانید خطر جدی برای اپراتور، مانند سوختگی با توجه به پیش بینی های (پوست و یا ضایعات چشم) اتفاق می افتد و یا به دلیل راه رفتن بر روی شات دور بر روی زمین پراکنده، قرار گرفتن در معرض گرد و غبار خطرناک، خستگی حرارتی، ایجاد فضای قابل انفجار، و قرار گرفتن در معرض سر و صدا بیش از حد. اتاق بلاستینگ و تجهیزات بلستینگ قابل حمل به این خطرات وجود دارد و یا پاشش رنگ بر پایه سرب می تواند در هوا می تواند به سیستم عصبی مضر آسیب برساند.
در ایالات متحده اداره شغلی (OSHA )ایمنی و بهداشت راه حل هایی برای مقابله با خطرات بالقوه ارائه داده است با این حال همچنان برای استفاده از شن و ماسه سیلیس اجازه داده می شود حتی اگر کلاه بلاستینگ مورد استفاده قرار بگیرد به اندازه کافی در حفاظت اپراتور بلاستینگ موثر نیست . برای مقابله با گرد و غبار بیش از حد مجاز محیط از دستگاه تنفسی برای انجام عملیات بلاستینگ در ایالات متحده استفاده می شود که توسط موسسه ملی ایمنی و بهداشت شغلی (NIOSH) تایید شده است.
تجهیزات ایمنی معمولی برای اپراتورها شامل:
- کلاه ایمنی شامل هود مکش و یک سیستم تعلیق که به اپراتور اجازه می دهد تا سرخود را به راحتی تکان بدهد، یک پنجره نمایش با لنز قابل تعویض و یا حفاظت از لنز و شلنگ هوا .
- منبع تغذیه هوا با درجه D :شلنگ هوا که معمولا به یک منبع هوای تحت فشار وصل شده است. منبع تغذیه هوا با درجه D که توسط OSHA تایید شده است. این سیستم شامل یک تنظیم کننده فشار، تصفیه هوا و یک مانیتور مونوکسید کربن است
- حفاظت کننده از گوش
- حفاظت کننده بدن: که شامل دستکش و لباس چرم شامل کت و شلوار چرم
در زمان قدیم زمانی که هنوز سندبلاست به عنوان یک شغل به طور گسترده معرفی نشده بود و کسی اطلاع زیادی از آن نداشت اپراتور ها به دلیل عدم آگاهی و عدم استفاده از لباس های ایمنی در معرض خطرات بزرگی بودند و از سیلیس به طور گسترده استفاده می کردند و متوجه خطرات آن نبودند تا این که اداره حفاظت از سند بلاست کاران تشکیل شد و خطرات سیلیس و رعایت نکردن ایمنی را برای آنان توضیح داد
خطر ثانویه ای که برای اپراتور ها وجود دارد استفاده نادرست از داربست در فضاهای کوچک است
مسمومیت با گاز مونوکسید کربن خطر دیگر برای اپراتور های بلاستینگ است
5) کاربرد های مدرن سندبلاست
حکاکی حروف بر روی سنگ قبر گورستان یکی از مدرن ترین استفاده سند بلاست است . سندبلاست همچنین می توانید برای تولید علامت های سه بعدی استفاده می شود این نشانه ها اغلب ترکیبی از پوشش برگ طلا و پس زمینه شیشه ای است. سندبلاست همچنین می توانید بر روی شیشه اکریلیک شفاف و شیشه به عنوان بخشی از یک لوگوی فروشگاه و یا طراحی داخلی انجام می شود. از سندبلاست می توان برای بازسازی ساختمان ها و یا ایجاد آثار هنری (حک شده و یا شیشه ای مات) استفاده کرد تکنیک های سندبلاست برای تمیز کردن بدنه کشتی، و همچنین آجر، سنگ، و کار بتن استفاده می شود. سندبلاست برای تمیز کردن سازه های صنعتی و همچنین تجاری استفاده می شود، اما به ندرت برای قطعه غیر فلزی استفاده می شود.
یکی از معمولی ترین راهها برای حفاظت مخازن، خطوط لوله، سازه های فلزی و بدنه کشتیها در مقابل عوامل خورنده محیط، پوشش به وسیله رنگها، رزینها و عایقهاست. داشتن یک سطح مناسب، تمیز و عاری از هرگونه زنگ زدگی جهت اجرای پوشش لازم و ضروری می باشد .
برای تمیز کاری سطوح در ابعاد کوچک روش های سنگ زنی،سمباده زنی و برس زنی و در ابعاد وسیع تجاری آن یعنی سند بلاست(ماسه پاشی)انجام می گیرد.
عملیات سند بلاست عمدتا جهت نیل به دو هدف انجام می شود:
1- زدودن و برطرف نمودن جرمهای خارجی و زنگ زدگی و رسیدن به سطح فلز
2- ایجاد پروفیل(زبری)مناسب در سطح فلز جهت چسبندگی بهتر فیلم پوشش جهت حفاظ،سند بلاست بسته به نیاز در درجات مختلف اجرا می شود، جدول زیر معرف چهار درجه متداول اجرای سند بلاست و نماد آنها در استانداردهای سوئد و امریکاست.
سند بلاست بوسیله ذرات مختلف مانند ماسه سیلیسی، گریت آهن، پودر اکسید آلومینیوم و غیره انجام می پذیرد که هر کدام سطح مخصوص به خود را از حیث رنگ و درجه صافی ارائه میدهند.هر قدر دانه بندی و مش ذرات درشت تر باشد پروفیل ایجاد شده سطح زبرتر خواهد بود؛ البته این امر به عوامل دیگری مانند فشار هوای مصرفی و فاصله یا زاویه برخورد ذرات نیز بستگی دارد.
خلاصه ای از روش و شرایط اجرایی عملیات سندبلاست و رنگ آمیزی مخزن
بعد از داربست بندی و آماده سازی سطح جهت رنگ امیزی مخزن به شرح و تحت شرایط ذیل کار اجرا می گردد:
ابتدا کلیه وسایل و تجهیزات و مصالح مورد نیاز از قبیل کمپرسور باد، میکسر بادی، همزن، پمپ ارلس، ماسه و داربست به پای کار انتقال می یابد. کلیه ماشین آلات ، تجهیزات ، ابزار و مصالح مورد استفاده در عملیات های سند بلاست و رنگ آمیزی باید مطابق استاندارد های ذیربط بوده و مورد تایید واحد نظارت پروژه باشد.
با لحاظ شرایط جوی و مساعد بودن هوا سندبلاست که عمدتاً بر اساس استاندارد سوئدی SA2 1/2 انجام می گیرد، شروع و پس از اتمام سندبلاست هر ناحیه در همان روز 20 دقیقه بعد از هواگیری و تمیز نمودن سطح کار لایه اولیه رنگ (پرایمر) اتیل سیلیکات یا زینک ریچ اپوکسی اعمال می گردد. اجرای رنگ آمیزی مراحل بعدی و لایه های میانی و نهایی باید پس از شتشوی سطح کار با دستگاه واتر جت و خشک شدن سطح صورت می پذیرد. البته قبل از رنگ آمیزی هر لایه عملیات تاچ آپ در محل هایی مثل لبه ها و گوشه های کار و محل درز جوشها و نقاطی که احیاناً عیوبی وجود داشته باشد انجام می شود. در هر مرحله و پس از 24 تا 48 ساعت بر روی سطح خارجی مخزن و تا 72 ساعت برروی سطح داخلی مخزن البته پس از تایید دستگاه نظارت و رعایت مسائل فنی از قبیل ضخامت مناسب لایه، تمیزی کار و عدم وجود شُره رنگ، آور اسپری (Over Spray) ، خلل و فرج سطح رنگ و هر نوع عیب دیگر، عملیات رنگ آمیزی لایه بعدی اجرا می شود.
نکات
به منظور رعایت ایمنی و بهداشت کار در داخل مخزن باید از فن های ضد جرقه استاندارد و داربست بندی مطمئن استفاده گردد.
هنگام رنگ آمیزی باید توجه داشت که نوع تیپ های مورد استفاده بر روی گان ایرلس طبق استاندارد کارخانه سازنده رنگ باشد.
سندبلاست نوع SA 2 1/2 با مس باره باید بطوری انجام گردد که تمامی میل اسکیل های روی سطح کار و درون خلل و فرج سطح خارج و کاملاً
پاورپوینت-سند بلاست و انواع آن- در50 اسلاید-powerpoin-ppt