این فایل PDF شامل 8 صفحه می باشد که لیست آثارباستانی ثبت شده شهرستان مهاباد(بناها، تپه ها، محوطه ها، قلعه ها) در آن آورده شده است. اطلاعات آثار ثبت شده شامل نام اثر، قدمت اثر، نام شهرستان، شماره ثبت، تاریخ ثبت و نشانی کامل اثر در قالب جداول ارائه شده است. در ابتدای فایل نیز تعداد کل آثار ثبتی شهرستان به تفکیک اثر آورده شده است.
این فایل PDF شامل 4 صفحه می باشد که لیست آثارباستانی ثبت شده شهرستان چالدران(بناها، تپه ها، قبرستان ها) در آن آورده شده است. اطلاعات آثار ثبت شده شامل نام اثر، قدمت اثر، نام شهرستان، شماره ثبت، تاریخ ثبت و نشانی کامل اثر در قالب جداول ارائه شده است. در ابتدای فایل نیز تعداد کل آثار ثبتی شهرستان به تفکیک اثر آورده شده است.
موقعیت جغرافیائی شهرستان اردکان :
شهرستان اردکان به عنوان پهناورترین شهرستان استان یزد ، در شمال این استان و در قلب کویر مرکزی ایران در مسیر بزرگراه تهران – بندرعباس قرار گرفته است ، این شهرستان از طرف شمال و شمال غربی به ناحیه کویر جندق و دشت طبس و نائین و از طرف مشرق و جنوب شرقی به کویر مرکزی ایران و شهرستان یزد و از طرف جنوب و مغرب به شهرستان میبد و باتلاق گاوخونی و کوههای منفرد کوتاه کویری محدود می شود . مساحت کل شهرستان اردکان 28945 کیلومتر مربع می باشد که از این مقدار 17% کوهستانی و 11% نیمه کوهستانی و 72% جاگه ای است و موقعیت جغرافیائی آن بین 31 درجه و 50 دقیقه تا 33 درجه و 25 دقیقه عرض شمالی و 53 درجه و 2 دقیقه تا 56 درجه و 20 دقیقه طول شرقی از نصف النهار گرینویچ می باشد ، ارتفاع شهر اردکان از سطح دریا بالغ بر 1035 متر است و ارتفاع متوسط این شهرستان از سطح دریا 1234 متر می باشد و بلندترین نقطه آن از سطح دریا کوه خونزا در خرانق می باشد که 3158 متر ارتفاع دارد و گوترین نقطه این شهرستان منطقه چاه افضل می باشد که ارتفاع آن به 750 متر می رسد .
سابقه تاریخی :
اکثر مورخین بنای اردکان را مربوط به بعد از اسلام می دانند و معتقدند که قبل از تولد حضرت رسول اکرم (ص) این منطقه جرئی از دریای ساوه بوده که در شب تولد آن حضرت خشک گردیده و بعداً اردکان در این محل احداث شده است . اما در ترجمه دائرة المعارف اسلامی بنای اردکان را مربوط به قبل از میلاد مسیح ذکر نموده اند : بطلمیوس در کتاب مشهور خود الجغرافیا این شهر را به زبان یونانی به نام « ارتاکاوا » ذکر کرده است و این سند در نوع خود منحصر به فرد می باشد .
در اطلس تاریخی ایران در نقشه شماره سه آن که مربوط به هزاره سوم و دوم پیش از میلاد می باشد نامی از اردکان برده شده است . اما به نظر مولف هیچکدام از آنها نمی تواند صحیح باشد و در اردکان هیچ اثر یا سندی که مربوط به قبل از اسلام باشد وجود ندارد .
رباط حاجی ابوالقاسم رشتی :
رباط یا کاروانسرای بزرگ و خوش طرحی که از آجر در وسط آبادی و بر کنار خیابان اصلی بنا شده و از آثاری است که چون به شکل و ترتیب رباطهای شاه عباسی ساخته اند جلب توجه می کند . رباط دارای بادگیر بلندی است که از فاصله دور مشخص شده است که نام واقف و بانی به خط نستعلیق در آن مذکور است ، بدین عبارت " هو الواقف علی السرائر ... و بعد وقف نمود قربه الی الله جناب سعادت ماب حاجی ابوالقاسم تاجر رشتی این رباط را برای انتفاع مترددین به نحو متعارف و برای حیازت خاکروبه و محلله آنجا که مضر انتفاعات مسلمانان نشود به این ترتیب که اولاً تعمیرات ضروریه رباط بشود و ثانیاً مصنعه ای « یک کلمه محو شده » جلو رباط که وقف است بر عامه مسلمانان از آب یا از آن اقسام انتفاعات منتفع شوند . « یک کلمه خوانده نشد » و کنند و همه را صرف تعمیر نمایند وجوه برر آب عقدا نمایند ، حتی اتمام کردن مصنعه فاطمه (( فاتحه )) خواند وابناالسبیل آنجا ، مقرر آنکه بدون اذن متولی احدی به جهت ضبط خاکروبه در آن تردد نکنند و تولیت آن را به جهت خود و سایر متولیان مزرعه قاسم آباد وقفی خود در قرب شهر به همان ترتیب قرار داد نمود ، و کان فی المحرم الحرام من شهور سنه 1262 " . این رباط مدتی در اختیار پاسگاه ژاندارمری عقدا بوده است و فعلاً در حال تعمیر اساسی می باشد .
حاجی ابوالقاسم رشتی از تجار مشهور عصر خود بود که خز یزد در بلاد دیگر هم شهرت داشت . مولف " دستور الاعقاب " « که رساله ای در سیرت و ذم حاجی میرزا آقاسی است » از او به نام شاخص یاد کرده است « راهنمای کتاب 4 : 477 » در " کتابچه موقوفات یزد " تالیف عبدالوهاب طراز موقوفات و خیرات و مبرات او بر شمرده شده است « فرهنگ ایران زمین ، جلد دهم » . اما در کتاب کاروانسراهای ایران که اشتباهاً این رباط را رباط اردکان نامیده است درباره آن چنین نگاشته است :
تاریخ 1233 هجری بدستور یک بازرگان ثروتمند یزد به نام ارباب قاسم رشتی تاجر یزدی ساخته شد . این کاروانسرا با آب انباری که در برابرش ساخته شده مجموعه زیبائی را تشکیل می دهد که بدون شک کار معمارانی است که از دسته کاروانسراهای نوع زواره الهام گرفته اند البته طرح بنا از نوع خانواده کاروانسراهای عهد صفویه است و همان خصوصیات را شامل است مانند دهلیز در مدخل کاروانسرا و اصطبل های اطراف کاروانسرا ولی از نظر فن ساختمان به پای بهترین کاروانسراهای همزمان خود نمی رسد . مثلاً برای پوشش چهار گوشه کاروانسرا در داخل اصطبلها ، سازنده این بنا نتوانسته است راه حل مناسبی پیدا کند و طاقی در این گوشه ها زده است بی تناسب و حتی خطرناک است . چون ناحیه اردکان تابستانها ی بسیار گرمی دارد از ایوانهایی که مجاور تالاری است بادگیری برای خنک کردن هوای اطاق برپا ساخته اند .
این کار در بیشتر ایالات ایران معمول است و ما راجع به بادگیرها و آب انبارها فصل بخصوصی را در این کتاب آورده ایم ضمناً چون مگس نیز دراین ناحیه فراوان است ترتیبی فراهم آورده اند که مستراحها نیز هواخور کافی داشته باشند . گذشته از خرابیهایی که در اثر عدم مهارت در ساختن بعضی از گنبدها ایجاد شده بنا بسیار خوب محفوظ مانده زیرا تمام آن از آجر است ، حتی پایه دیوارها . مدخل کاوانسرا بیش از اندازه ساده و محقر است و در ردیف بقیه قسمتهای ساختمانی این کاروانسرا نمی تواند قرار گیرد .
توپوگرافی:
بخش عمده شهرستان با خط تراز تقریبی 1500 متر محدود می شود.
تنها حدود 5% مساحت شهرستان کوهستانی بوده و ارتفاع متوسط شهرستان از سطح دریا 1234 متر است.
در محدوده شهرستان بلندترین نقطه ارتفاعی مربوط به کوه خوانزا با ارتفاع 3158 متر است.
بلندی شهر اردکان از سطح دریا 1035 متر است.
ارتفاعات:
کوه هریشت( ارتفاع 1939) ---->12 کیلومتری شمال شرقی اردکان (محل قرارگیری پیرانگاه پیر سبز هریشت ، زیارتگاه ، زرتشتیان)
کوه چک چک( ارتفاع 2745 ) ---->38 کیلومتری شرقی اردکان (در دامنه غربی آن محل زیارتگاه زرتشتیان ، پیرسبز چک چکو )
کوه تپه ریگ(ارتفاع 1605 ) ---->25 کیلومتری شمال شرقی اردکان
کوه های خرانق( ارتفاع قله 3199 متر)----> جنوب شرقی شهرستان
کوه های ندوشن(ارتفاع 2817 متر)----> غرب شهرستان
آشنایی با مسجد جامع ۵۰۰ ساله اردکان
مسجد جامع اردکان، متعلق به قرن دهم هجری قمری از بناهای تاریخی، مذهبی بافت قدیمی شهر است.
بنای خشت و گلی مسجد شبستان بزرگ، ایوان رفیع و گنبدی به وسعت ۶۴ متر مربع دارد که در ۵۰۰ سال گذشته پنج بار تعمیر و مرمت شده است. قدیمی ترین اثر این مسجد زیرانداز – زیلویی – است متعلق به سال ۱۰۱۶ هجری قمری که در موزه مردم شناسی اردکان نگه داری می شود.
مسجد جامع اردکان با اینکه تزئینات و کاشیکاری ندارد، مزین به یک در ورودی با ارزش هنری است.
در به شکل بسیار زیبا با صدها قطعه چوب پنج ضلعی ساخته شده است. بر روی دماغه در، هشت قطعه فلز به شکل مربع بوده که فعلا" چهار قطعه آن باقی مانده است و جای چهار قطعه دیگر خالی است و عبارات «الله» و «محمد» به خط کوفی بر روی آنها حک شده است.
محراب مسجد با قطعه های کاشی، متعلق به اوایل دوره صفویه مزین شده است و در میان آنها سنگ مرمر نصب شده است.
بنا چندی پیش در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسید و تحت پوشش سازمان میراث فرهنگی قرار گرفت.
در شهرستان اردکان جمعا" ۵۳ اثر تاریخی وجود دارد که از این میان ۲۰ اثر در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.
نام مکان تاریخی مسجد جامع اردکان
آدرس اردکان
توضیحات این مسجد کنار بازار در محله قدیمی شهر واقع و از قرن دهم هجری بر جای مانده است. این مسجد یک در چوبی کوچک دارد و یکی از زیلوهای قدیمی آن تاریخ 1038 هجری قمری را نشان می دهد.
نام مکان تاریخی حمام سعیدا
آدرس اردکان
توضیحات حمام موجود در سال 1034 هجری قمری توسط حاج محمد سعیدا بنا نهاده شده است. بر سر در ورودی حمام یک کاشی 35*60 با رنگ لاجوردی نصب گردیده است که در متن آن دو طاووس و چهار سرو و دو بلبل دیده می شود.
نام مکان تاریخی مسجد زیر ده
آدرس اردکان
توضیحات این مسجد کوچک ظاهراً در اوایل قرن دهم هجری در محله زیر ده بنا شده است. این مسجد قدیمی ترین مسجد اردکان است. از این مسجد سنگ وقف نامه ای به تاریخ 1218 هجری قمری و چند قندیل متعلق به سالهای 1037 و 1057 هجری قمری به یادگار مانده است.
نام مکان تاریخی چکچکو یا پیر سبز
آدرس شهرستان اردکان، کیلومتر 48 یزد طبس
توضیحات محلی است در میان کوههای اردکان و انجیره در جاده طبس در 48 کیلومتری یزد. چون مقدار کمی آب از شکاف کوههای صخره ای پوشیده از سبزه در حال ریزش است به چک چک معروف شده است. زرتشتیان این محل را پیر سبز خوانند. از روز سوم تا دهم تیر ماه برای انجام مراسم دینی و مذهبی و نذورات، زرتشتیان از ایران و جهان در این مکان گرد هم آمده و به صورت شبانه روزی اقامت می کنند. در این محل ساختمان ها و آب انبارهایی ساخته شده که قدیمی ترین آنها مربوط به عصر ناصر الدین شاه قاجار می باشد.
نام مکان تاریخی پیر هریشت
آدرس شهرستان اردکان
توضیحات هریشت در 15 کیلومتری اردکان و بر دامنه کوههای کم ارتفاع و پست، خشک و بدون پوشش گیاهی (به علت کمی نزولات جوی در این منطقه) واقع شده است. بنا به توصیف فرهنگ بهدینان، زرتشتیان معتقدند که محل غایب شدن یکی از کنیزهای بانو یزدگرد ساسانی بوده است. هر ساله روز 18 نوروز زرتشتیان در این محل بیتوته کرده به زیارت و جشن و پایکوبی می پردازند. در این محل چند دستگاه ساختمان مسکونی و سه آب انبار ساخته شده است. بنای زیارتگاه منحصر به یک اتاق و پستو است. در قسمت پستو سنگ کوهی مشهود است که محل غیبت شمرده می شود و در این مکان همواره آتش روشن است.
زیــــارت پیر هِریــشـت :
زرتشتیان ایران از سراسر جهان،
هر سال از روز امرداد تا روز خور از ماه فروردین (7 تا 11 فروردین) برای برگزاری آیینهای دینی و سنتی در زیارتگاه «پیرهریشت» گردهم میآیند.
این زیارتگاه در 15 کیلومتری اردکان یزد، بر دامنه کوههایی پست واقع شده است.
دلیل اعتقاد زردشتیان به این زیارتگاه، غیب شدن یکی از ندیمگان دختر یزدگرد سه ام در این منطقه است.
آورده اند که این مکان مقدس « گوهربانو »، از ندیمگان دختر یزدگرد سه ام شهریار را در خود گرفته است.
گوهربانو در پی تعقیب تازیان پس از حملۀ وحشیانه به ایران از کاروان همراهان جدا شده و پس از سرگردانی در این محل به نیایش خدا میپردازد و ناگهان ناپدید میشود و سالها پس از ناپدید شدن بر کودکی گمشده نمایان میشود و به او می‌گوید از پدرش بخواهد که بنای پیر هریشت را بسازد.
در پایین این کوه آهکی سیاه رنگ ، ساختمانهایی یه وسیلۀ خیر اندیشان ساخته شده است که خیله نام دارد و نیایش کنندگان که از راه دور و نزدیک به این مکان می آیند برای چند روزی در این خیله ها به سر میبرند.
بنابر تقویم قدیم زرتشتیان در طول ماه آبان هر به دینی میتوانست به این جشن‌گاه رفته و آیین ویژه زیارت را به جا آورد.
به روایتی جشن آتش افروزی ( هیرومبا ) را زرتشتیان شریف آباد در 26 فروردین در این زیارتگاه برگزار میکنند.
روایت دیگری هم از برگزاری جشن و پایکوبی در 18 فروردین خبر می‌دهد.
بنای زیارتگاه منحصر به یک اتاق و یک پستو است. در قسمتی از کوه، همواره آتش روشن است.
در وسط اتاق آتشگاهی وجود دارد که بر آن آتش می افروزند.
« به نظر من پرستش و زیارت این پیرها کهنترین شکل زیارت در ایران است که بعدها با ورود اعراب و اسلام آوردن ایرانیان تبدیل به پرستش امامزاده ها شده است .»
نام مکان تاریخی نارسون
آدرس شهرستان اردکان، جاده قدیم یزد مشهد
توضیحات در جاده قدیم یزد به مشهد، در یکی از دره های جنوب شرقی کوههای میان یزد و خرانق زیارتگاهی دیده میشود که نامش را پیر نارسون یا نارسونه نامیده اند. این محل مورد احترام پیروان مذهب زرتشتی بوده و از این رو هر ساله تعداد زیادی از آنها به این محل آمده و به اعمال مذهبی خود میپردازند. این مکان بر کنار حوضی ساخته شده و در مجاورت آن یک تالار و صفه بزرگ برای استفاده بازدیدکنندگان دیده میشود. درختان پر طراوت و پر شاخ و برگ در این محدوده دیده میشود. ساخت بنای آن را مربوط به عصر مظفر الدین شاه قاجار میدانند.
نام مکان تاریخی پارس بانو- بونو پرس
آدرس شهرستان اردکان، عقدا، زرجوع
توضیحات این زیارتگاه در دهکده زرجوع در دره ای به فاصله 24 کیلومتر از جنوب شمس آباد عقدا و بر دامن کوههای میل نیزار و لای چقک واقع شده است. این زیارتگاه همه ساله از اول تا پنجم تیر ماه محل تجمع و زیارت زرتشتیان می باشد.
این زیارتگاه به بونو پارس، بانو پارسا و پیر بانو معروف است. به نظر خانم مری بوس این زیارتگاه و چند زیارتگاه دیگر همه از معابد ناهید میباشد. سنگ نصب شده در سمت چپ ورودی زیارتگاه قدمت بنای آنرا به عصر صفوی میرساند.
نام مکان تاریخی مشهد خرانق
آدرس شهرستان اردکان، روستای خرانق
توضیحات بنای مشهد که نزدیک گورستان روستا واقع شده است. سنگ نبشته ای بر دیوار این بنا تاریخ 595 هجری را نشان می دهد و حکایت از عبور حضرت امام رضا (ع) از این روستا دارد.
نام مکان تاریخی مزار بابا خادم
آدرس شهرستان اردکان، روستای خرانق
توضیحات مزار بابا خادم با بنایی ساده و گنبد وار در میان کشتزارهای خرانق قرار دارد.
نام مکان تاریخی کاروانسرای شاهزاده
آدرس شهرستان اردکان، روستای خرانق
توضیحات کاروانسرای شاهزاده به فرمان محمد ولی میرزا فرزند فتحعلی شاه قاجار بر جای یک کاروان قدیمی ساخته شده است.
نام مکان تاریخی مسجد جامع خرانق
آدرس شهرستان اردکان، روستای خرانق
توضیحات مسجد جامع روستا دارای سنگ قبری به تاریخ 499 هجری قمری است.
نام مکان تاریخی کاروانسرای حاج ابوالقاسم دشتی
آدرس شهرستان اردکان، روستای عقدا
توضیحات کاروانسرای حاج ابوالقاسم دشتی با بنای آجری و خوش طرح به سبک کاروانسراهای شاه عباسی در وسط آبادی قرار گرفته است. نام سازنده این بنا یعنی حاج ابوالقاسم دشتی از بازرگانان مشهور دوره صفوی در کتابچه موقوفات یزد آمده است و بر یک لوح سنگی به خط نستعلیق در ورودی کاروانسرا نام وی حک شده است. بر سنگ ساختمان این بنا تاریخ 1269 دیده می شود.
نام مکان تاریخی رباط خرگوشی
آدرس شهرستان اردکان، کیلومتر 60 روستای عقدا
توضیحات رباط خرگوشی از بنا های دوره شاه عباس صفوی است و نزدیک باتلاق گاوخونی بر سر راه قدیمی (مالرو) واقع شده است. این رباط در بیابان خرگوشی به فاصله 60 کیلومتر تا عقدا و 120 کیلومتر تا ندوشن قرار دارد. این رباط بسیار عالی و بزرگ از سنگ و آجر به ابعاد 80*80 متر ساخته شده است و قسمتهای زیادی از آن خراب شده است.
دیگر جاهای دیدنی اردکان عبارت‌اند از امامزاده سید نورالین-امامزاده سید هاشم شریف اباد-خانه تقدیریها-خانه خاتمی محلات قدیمی کوشکنو /کملاق /علی بیک وچرخاب - مجموعه آب انبارهای شهراحمدآباد - قنات عیش آباد احمدآباد -جنگلهای کویری حسن ابادانارکی-منارجنبان خرانق -منطقه حفاظت شده سیاه کوه در حاشیه روستای حسن اباد انارکی و.
رباط یغمیش « یقمیش »
به فاصله چها فرسخ از شورآب در راه فرعی که به ورزنه « اصفهان » منتهی می شود رباطی مستحکم که گاه قلعه نامیده شد . به مساحت 35 45 متر از سنگ و آجر قرار دارد که وضع ظاهری و عظمت بنا حکایت از اعتبار رباط و مرکزیت داشتن آن در دورانی می کند که راه اصفهان به یزد از ورزنه می گذشته یاغمیش بر سر آن راه واقع بوده است و ابتدای خاک یزد از یغمیش می شمرده اند صاحب جامع مفیدی « ج 3 ص 661 » در وصف این رباط می نویسد :
« به سر حد یزد و اصفهان در میان بیابان واقع است . جائی است خوفناک و مکانی است پروحشت در قدیم الایام قلعه ای ساخته بودند از سنگ رخام اما خرابی تمام در بنیان آن راه یافته بود . ایالت و شوکت پناه جانی خان قورچی باشی در زمان آن برجهای عالی ترتیب داد و در مساحت آن چاهی حفر نمود که مترددین از آن مستفیض می گردد و بانی آن را به دعا یاد می کنند . » وضع فعلی قلعه نیز موید نوشته صاحب جامع مفیدی است . یعنی دیوارهای قسمت قدیمی رباط همه از سنگ سرخ و بسیار محکم است و بعداً تعمیرات و مرمتهائی که در آن شده با آجر به انجام رسیده و مخصوصاً برجها و گاوپهلوهایی به آن الحاق شده است .
در کتاب یادگارهای یزد آمده است : سر در ورودی که در طرف دیوار شمالی است تماماً از آجر و احداث عصر صفوی است . دو برج متصل به سر در به محیط خارجی پانزده متر از آجر و یک گاوپهلو و جرز که حکم شمع و حمال برای دیوار دارد در همین سمت ساخته شده در زاویه دیوار سمت مغرب دو برج و در وسط آن یک برج سنگی هست و یک شمع آجری هم در همین سمت دیده می شود .
در دیوار سمت چپ مشرق دو برج سنگی اصلی و دو گاوپهلوی آجری متصل دیده می شود بلندی دیوارها قریب 9 متر است بالای سر شاه نشین برجی از آجر به بلندی سه متر ساخته است و در همانجا سه سوراخ تعبیه شده که جای ریختن روغن داغ و آب جوش بوده است . دو متر از سر دیوار برجهای اطراف قلعه از آجر ساخته شده . در داخل رباط صفه ها و عقب سر آنها طویله و اصطبلها همه از آجر بنا گردیده و بطور کلی این رباط از حیث استحکام و استواری از رباط مهم و نسبتاً سالم صفحات یزد و از لحاظ نقش و طرح هم استادانه و خوش کار است .
در حال حاضر این رباط جهت پرورش مرغ گوشتی استفاده می گردد و همین امر باعث شده تا کمی از خرابی این رباط با عظمت جلوگیری بعمل آید اما در عین حال ویرانی در بعضی از قسمتها مخصوصاً ضلع جنوبی رخنه نموده و اگر در ساهای آینده نزدیکی به سرنوشت رباط خرگوشی که ذکر آن خواهد آمد دچار خواهد شد .
رباط خرگوشی
این رباط که از بناهای خیر و استوار شاه عباس صفوی است نزدیک باتلاق گاوخونی و یر سر راه قدیمی واقع شده که امروزه حدود چهارده فرسخ است چون راه یزد به اصفهان از معبر قدیم به مسیر کنونی تغییر یافته اهل تحقیق گذارشان بدین رباط نیفتاده است و فرنگی ها هم ذکری از آن در کتب اساسی معماری و باستانشناسی ایران نکرده اند . از این رباط در تاریخ عالم آرای عباسی یاد شده است .
اسکندر بیک ترکمان ذیل مقاله یازدهم از صحیفه اول بعنوان آثار خیر شاه عباس می نویسند . « ... و رباط گاوخونی و رباط دیگر در بیابان خرگوشی مابین ورزنه رودشتین اصفهان و ندوشن یزد که همیشه از بیم قطاع الطریق محل خوف و خطر مترددین بود و حالا امن است ... » « ص 1111 ، چاپ تهران 1335 » .
بیابان خرگوشی بیابانی است برر کناره شرقی و جنوبی گاوخونی و رباطی که در آن ساخته شده به همان نام محل نامیده شده است این رباط ده فرسخ تا عقدا فاصله دارد و راه آن از جلیل آباد جدا می شود .
رباط بسیار عالی و بزرگ و معتبر و تمام از سنگ و آجر ساخته شده است و طول و عرض آن حدود 80 80 متر است متاسفانه بعلت انحراف راه و بی مصرف ماندن رباط ، چوپانان و ساربانان قسمتهای زیادی از آن را خراب کرده اند و تقریباً رو به انهدام است . این رباط از بزرگترین و زیباترین و خوش طرح ترین رباط های عصر صفوی است رباطهایی که در اطراف سیاه کوه « مشهور به عین الرشید و قصر بهرام نزدیک ورامین » ، اصفهان و جز اینها دیده ام هیچ یک بدین پایه نیست و بسیار افسوس که ویرانی در ارکان آن چنگ انداخته است . وضع ساختمانی رباط بدین شرح است :
در دوره اصلی رباط اصطبل و جلو آنها حجرات و پیش اطاقها صفه ها قرار دارد .
در داخل رباط بر دست چپ بدنه دیوار ورودی سنگ سیاه رنگی نصب بوده است که فعلاً در یکی از ادارات اردکان نگهداری می شود و این عبارت بر آن نقر شده است « هو الله سبحانه ، به سعی العبد الملک المعبود الا له اسد الله بن حسن جانه خواه ، سنه 1023 » بر سمت راست همین بدنه و قرینه سنگ مزبور در ورودی سنگ دیگری نصب بوده است که آن را از جای خود خارج کرده اند اما اینکه آنرا به کجا برده اند و چه بر آن نوشته بوده خدا عالم است . در حال حاضر ویرانی برر ارکان این رباط عظیم افتاده است و دیوار ضلع غربی آن همانگونه که در عکس مشهود است بکلی ویران گردیده و اکثر قسمتهای دیگر نیز رو به ویرانی است و فقط چند نفر چوپان در اطاقک کوچکی از آن سالم مانده است اطراق می کنند و برای دوشیدن گوسفندان و آب دادن به آنها از این رباط استفاده می نمایند شایسته است مسئولین میراث فرهنگی با تعمیر جزئی لااقل از ویرانی بیشتر این قلعه جلوگیری نمایند .
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 25 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
خانه‌های تاریخی کاشان، گنجینه‌ای گرانبها از معماری اصیل ایرانی
آنگاه که بر اثر بریدگی فرهنگی، رشته های اصالت دیرین، گسسته و آثار آن در همه جا و همه چیز نمایان شد، تمایل به یافتن هویت اصیل خود فزونی یافت. در این میان آثار معماری گذشته نیز همچون سایر گزینه هایی که نشانه ای از اصالت گذشته ما داشتند، نیازمند بازشناسی و معرفی شدند تا گوهرهای فرو خفته و خاک گرفته بار دیگر به جلوه گری بپردازند.
هر چند معماری کهن این سرزمین، تاریخی چند هزار ساله را پشت سر دارد اما تلاش هایی که جهت شناسایی و معرفی آثار به جامانده صورت گرفته، سابقه ای کوتاه دارد و تنها یک دهه است که دلسوزان فرهنگ و هنر این مرز و بوم به صورت جدی به بازنگری و بازسازی این آثار گران سنگ روی آورده و کوشیده اند گردوغبار قرون را، از چهره این گوهرهای تابناک بزدایند.
بافت تاریخی کاشان یکی از همین گنجینه ها است که گوهرهای چشم نواز و خیال انگیز زیادی را در دل خود دارد و علیرغم توجهات به عمل آمده، اقدامات و تصمیمات موثرتری را جهت احیا» و بازشناسی می طلبد.
کاشان به عنوان یکی از مهم ترین قطب های گردشگری کشور با آثار باستانی برجسته، بناهای تاریخی و معماری کهن و شایان تحسین خود، از دیرباز مورد توجه گردشگران ایرانی و خارجی بوده است.
وجود آثار باستانی غارنشینان کفتارخون با قدمت 45 هزارساله، تپه های تاریخی و 9000 ساله سیلک، در کنار بافت تاریخی و بقعه های متعدد امامزادگان، غنای خاصی به این شهر تاریخی بخشیده است.
کاشان که تا اواخر حکومت قاجار بافت ارگانیک خود را در محدوده تاریخی خود حفظ کرده بود، از آغاز دوران پهلوی دوم به موازات دگرگونی های مختلف در عرصه های فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی رو به گسترش نهاد و همگام با توسعه های شهری، تغییرات کالبدی چندی را پذیرا شد.
شهر کاشان با 8 هزار و 500 هکتار وسعت یکی از شهرهای مهم کشور از نقطه نظرهای مختلف اقتصادی، مذهبی، علمی، صنعتی، تاریخی و گردشگری به شمار می رود که با توجه به قرار گرفتن آن در مسیر شاهراه تهران به جنوب کشور، از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
کاشان که در پهنه بندی جغرافیایی اقلیمی، تابستان هایی بسیار گرم و خشک و زمستان هایی نسبتا سرد را به خود می بیند در حاشیه کویر، کم آب اما سرسبز، جمعیتی نزدیک به 300 هزار نفر را در خود جای داده است.مردم کاشان، مردمانی فعال و سخت کوش در عرصه های مختلف و در عین حال بسیار مهمان نواز هستند.دارالمومنین قدیم، اینک شهری است که علیرغم تغییرات گسترده زندگی شهری همچنان سعی در حفظ هویت تاریخی مذهبی خود دارد.
شهری که با صدها مسجد، حسینیه، بقعه امامزاده ها، بناها، بازار و باغ های تاریخی خود، گنجینه ای از بناهای تاریخی و جاذبه ای خاطره انگیز برای گردشگران به شمار می رود.
محدوده 500 هکتاری بافت قدیم، عرصه ای گسترده و نیاز از آمیختگی خشت و گل، گچ و کاشیکاری، مقرنس کاری و ... است که با بهره گیری هنرمندانه و استادانه از شرایط محیطی و اقلیمی کاشان 48 محله، 50 گذر،74 آب انبار، بازار، حدود 250 خانه قدیمی و... و به بیان شیواتر روی هم رفته بیش از 980 اثر تاریخی و معماری را در دل خود جای داده است.
این بناها شامل محله سلطان امیراحمد، محله سوریجان، مسجد و مدرسه آقابزرگ، حمام سلطان امیراحمد، بقعه سلطان امیراحمد، خانه های تاریخی بروجردی ها، طباطبایی ها، عباسیان، عامری ها ، احسان، قرائتی، تبریزی ها، عطارها، آل یاسین، تاج و ده ها نمونه دیگر است.
بافت تاریخی کاشان با 500 هکتار مساحت، در حال حاضر بخش کوچکی از شهر 8 هزار و 500 هکتاری کاشان را تشکیل می دهد و علی رغم از دست دادن جمعیت قدیمی، هویت تاریخی - مذهبی خود را حفظ کرده است. با تشکیل هیئت امنا»، مرمت و احیای ابنیه تاریخی کاشان، طی طرحی مدون، خریداری و بازسازی خانه های تاریخی بافت قدیم آغاز و در قدم اول خانه معروف طباطبائی ها که تبدیل به مخروبه شده بود، خریداری و مرمت شد.
پس از آن خانه های عباسیان، عامری ها، تبریزی ها، قرائتی و ... و حمام سلطان امیراحمد، خریداری و مورد مرمت و بازسازی قرار گرفت. این بازسازی ها، در کنار برگزاری سالانه جشنواره هایی نظیر جشنواره گل و گلاب، جشنواره انار و ... توجه بیشتر گردشگران داخلی و خارجی به کاشان و بازدید آنها از این شهر را در پی داشته و توانسته در توسعه صنعت گردشگری منطقه و رشد بازده این صنعت در منطقه کاشان نقش بسزایی داشته باشد.
کاشان - خانه‌های تاریخی کاشان به عنوان گنجینه‌ای گرانبها از معماری اصیل ایرانی از جاذبه‌های این شهر برای هر گردشگری است.
خانه‌های تاریخی کاشان، چون نگینی بر انگشتری آثار تاریخی این شهرستان، جلوه نمایی می‌کند و گردشگران خوش ذوق و هنردوست سراسر ایران بلکه سراسر جهان را به خود جلب کرده اند.
این خانه ها، ویژگیهای زیبا و منحصر به فرد معماری اصیل ایرانی و اسلامی را به گونه‌ای در خود جای داده‌اند که تحسین یک یک بازدیدکنندگان را بر می انگیزد.
حدود ۲۳۸سال پیش، زلزله مهیبی، شهر کاشان که در آن زمان در زمره یکی از زیباترین شهرهای جهان بود را به کلی ویران کرد و آثار و بناهای منحصر بفرد آن نابود شد، اما بعد از آن زلزله، والی مقتدر کاشان، مرحوم عبدالرزاق خان، این خطه را بازسازی کرد.
از این رو بیشتر خانه‌های تاریخی این شهرستان، مربوط به دوران قاجاریه و بعد از این زلزله است .
معماری خانه‌های تاریخی این شهر، با توجه به فرهنگ مردم این دیار و نیز اقلیم خاص آن، ویژگیهای ممتازی دارد.
رییس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری کاشان، در مورد معماری کلی اکثر خانه‌های تاریخی کاشان، چنین می‌گوید: بیشتر این خانهها به شکل گودال باغچه، گود برداری شده و حیاط آنها، عموما ۴متر از سطح کوچه، پایین تر است.
محسن عبداللهی روز `پنجشنبه در گفت و گو با ایرنا، اظهار داشت: این ویژگی ، دسترسی به قناتهای شهر را آسانتر ، خانه را در برابر زلزله مقاوم و در خنک کردن هوای گرم تابستان کاشان نقش مهمی ایفا می‌کند به گونه‌ای که دما در سردابهای (زیرزمینها) این خانهها بین ۱۵تا ۲۰درجه پایین تر از دمای بیرون است.
وی، با اشاره به چگونگی شکل‌گیری فضا در خانه‌های تاریخی کاشان، خاطرنشان کرد: این خانهها دارای ، سردر ورودی با کوبه‌های ورودی زنانه و مردانه جداگانه ، هشتی ورودی شامل دالان ورودی پیچ دار در پشت سر در و سکوهای پیرنشین در خارج از خانه است .
عبداللهی افزود: اتاقها و فضاهای خانه، در یک، دو، سه و یا چهار طرف حیاط خانه شکل گرفته‌اند و بیشتر شامل یک اتاق شاه‌نشین سه یا پنج و حتی هفت دری، با تزیینات زیبایی همچون گچبری، آینه کاری و نقاشی هستند که توسط راهروهایی به یکدیگر مرتبط میشود.
موسس و مدیر خانه هنرمندان کاشان، در مقاله خانه تاریخی تاج، نیز خانه های تاریخی کاشان را به ۲دسته تقسیم می‌کند و می‌نویسد: دسته اول، خانه های ساده بیرونی و اندرونی گودال باغچه‌ای است که اکثریت خانه‌های کاشان را تشکیل می‌دهد و دسته دوم خانه‌های بزرگ و با عظمت اشراف‌نشین است .
سید علی اکبر حلی، درونگرایی این خانهها را نخستین ویژگی آنها دانسته و آورده است: بیرون خانه‌های تاریخی کاشان دیواری کاهگلی و بسیار ساده است و درون انها دارای عظمت و شکوه معماری اصیل ایرانی است.
وی، با اشاره به ویژگی خط آسمان در معماری خانهها و شهر کاشان، می‌نویسد : در کنار خانه عباسیان، به عنوان ارزشمندترین اثر مسکونی دوران قاجاریه در جهان، خانه‌های تاج و رزاقیان با وسعت محدود بسیار نجیب و ساده قرار گرفته است، اما بام همه این خانهها همتراز است.
حلی، این موضوع را یکی از ویژگیهای مردم شناسی در کاشان می‌داند چرا که ثروتمندان و متمولان این شهر، با وجود توان مالی زیاد، خانه‌های خود را مرتفع نساخته‌اند تا بدین وسیله دیگر خانهها تحقیر نشده و آفتاب و نور از آنها گرفته نشود.
ا در بین این خانه ها، دو خانه طباطبایی‌ها و بروجردی ها، از شهرتی ویژه برخوردارند و بیشتر مواقع با هم از آنها یاد میشود.
خانه تاریخی طباطبایی ها، در جوار بقعه متبرک امامزاده سلطان امیر احمد(ع ) کاشان در زمینی به مساحت ۴هزار و ۷۳۰متر مربع به دست معمار چیره دست کاشانی، استاد علی مریم، بنا شده است.
این خانه زیبا، دارای دو قسمت اندرونی و بیرونی است که بخش اندرونی آن دارای دو حیاط، بخش بیرونی دارای یک حیاط مرکزی است و یک حیاط نیز برای خدمه تعبیه شده است.
حسین علی پور مدنی در راهنمای سیاحتی کاشان آورده است: قسمت اندرونی خانه طباطبایی ها، شامل اتاق پنج دری ساده در مرکز و دو حیاط در دو طرف آن است و سردابهایی دارد که بادگیرها، هوا را در آن جریان می‌دهند.
وی می‌افزاید: در زیر قسمت اندرونی این خانه تاریخی، بویژه اتاق مرکزی، سرداب بزرگی قرار دارد که بدلیل وجود بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به کار رفته در بدنه و غیره، اختلاف دمایی بین ۱۵تا ۲۰درجه بین زیر زمین و بیرون آن مشاهده میشود.
قسمت بیرونی خانه تاریخی طباطبایی‌های کاشان، شامل تالار بزرگ (اتاق شاه نشین) با نورگیرها و پنجره‌های مشبک رنگی، اتاقهای گوشواره در دو طرف این اتاق و ایوانی با آیینه کاری و گچبری‌های چشم نواز در جلوی اتاق شاه نشین است.
در راهنمای سیاحتی گردشگری کاشان، با اشاره به اسناد و قرائن، آمده است:
هنرمند بزرگ و نقاشباشی دربار ناصرالدین شاه قاجار، میرزا ابوالحسن غفاری ، ملقب به صنیع الملک (عموی کمال الملک)، در اجرای گچبری‌ها و ترسیم نقاشی‌های این خانه نظارت داشته است.
این خانه، به شماره ۱۵۰۴در یازدهم بهمن ماه ۱۳۵۵در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
خانه تاریخی بروجردیهای کاشان نیز دارای معماری بسیار زیبا و دقیق است و بخشی از نقاشی اتاق شاه‌نشین (تالار بزرگ) این خانه به دست هنرمند بلند آوازه کاشانی، کمال الملک، نقش بسته است.
خانه بروجردیها حدود سال ۱۲۷۵توسط بازرگانی به نام سید حسن نطنزی که به دلیل وارد کردن مال التجاره از بروجرد به حاج حسن بروجردی مشهور بوده، با معماری استاد علی مریم ساخته شده است.
این خانه نیز از دو قسمت اندرونی و بیرونی تشکیل شده است و در بدو ورود، به خانه وارد هشتی ورودی خانه شده و درب ورود به قسمت اندرونی خانه نیز در این هشتی قرار دارد و سپس از راهروی نسبتا طولانی و شیبداری وارد حیاط می شویم.
در راهنمای سیاحتی کاشان آمده است: در قسمت جنوبی خانه تاریخی بروجردی ها ، تالار سرپوشیده‌ای قرار گرفته است که بر پیشانی آن می‌توان هنرنمایی استادکار ایرانی را نظاره گر بود، به طوری که منافذ مشبکی که برای تهویه هوای تالار در این قسمت تعبیه شده است، با گچبری جالب و دیدنی درآمیخته و دلربایی می‌کند.
وی، با اشاره به تزئینات و نقاشی‌های زیبای خانه بروجردیها نوشته است:
سقف این تالار با طرح بسیار زیبایی گچبری و مقرنس کاری و رنگ آمیزی شده است و سقف و بدنه داخلی این تالار و تالارهای مجاور، با نقشهای گل و مرغ و شکارگاه و حیوانات، گچبری و نقاشی و با خط خوش تابلوهایی زیبا آفرینش شده است.
خانه بروجردیها که به زیباترین خانه تاریخی کاشان مشهور است، به شماره ۱۰۸۳در سیزدهم خردادماه ۱۳۵۴در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 32 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
فهرست
بیوگرافی
کانسپت و ایده ها
فعالیت ها و جوایز
ویژگی عمده کارها
کانسپت و ایده
معماری ساختار گرا
معماری با الهام از طبیعت
پل آلامیلو 1987-1992 سیویل ، اسپانیا
پل بندر پورتو مادرو بوینس آیرس ، آرژانتین
پل ساعت خورشیدی ردینگ کالیفرنیای شمالی، آمریکا 2003-1996
شهرک علوم و فنون و هنر 1991-2004 والنسیا ، اسپانیا
افلاک نما
کاخ هنر
پارک اقیانوس شناسی(شهری در زیر آب)
موزه علم
برج نیمه تنه چرخان مالمو، سوئد 2003-2001
برج نیمه تنه چرخان مالمو، سوئد 2003-2001
موزه هنر میلواکی 1994-2001 میلواکی،ویسکانسین ،آمریکا
اپرای تنریف تنریف ، اسپانیا 2003-1991
مجموعه ورزشی آتن 2004آتن ، یونان
ایستگاه لیون 1989-1994 لیون،فرانسه
1951: تولد در والنسیای اسپانیا
1960-1959: تحصیل در مدرسه هنر Burgasot اسپانیا
1968-1960: تحصیلات ابتدایی و دبیرستان در والنسیا
1969-1968: تحصیل در آکادمی هنرهای زیبا والنسیا
1974-1969: تحصیل معماری در کالج Escuela Tecnica Superior de Arquitectura de ARQUITECCTURA والنسیا
1979-1975: تحصیل مهندسی سازه در ETH زوریخ
1981-1979: اتمام تحصیلات در دانشگاه پلی تکنیک زوریخ و اتمام تز دکترا راجع به سازه های متحرک
1981: کار به عنوان استادیار در دانشگاه زوریخ و افتتاح دفتر کار در زوریخ
1987: عضویت در انجمن معماران سوئیس
1989: افتتاح دفتر معماری در پاریس
سفر و برپایی نمایشگاه در نیویورک، شیکاگو، لوس آنجلس، تورنتو و مونترال
1992: عضو آکادمی هنر بل در سان کارلوس اسپانیا
1993: عضویت در انجمن سلطنتی معماران انگلیس Riba
1994: دکترای افتخاری از دانشگاه سئول
1995: دکترای افتخاری از سالفورد انگلیس
1998: عضو افتخاری Les Art پاریس