11 صفحه
چرایى و چگونگى وقوع انقلاب اسلامى ایران
انقلاب اسلامى ایران علل چهارگانه وقوع انقلاب را، در نوع نیرومند آن، نشان داد:
- نارضایتى عمیق از شرایط حاکم با شاخص هایى مانند خستگى و تنفر مردم از وعده تکرارى و دروغینِ رسیدن به دروازه هاى تمدن بزرگ شاه و شعارهاى طرد کننده رژیم ـ مانند مرگ بر شاه و نظام شاهنشاهى نابود باید گردد ـ آشکار بود. برخلاف همه یا بیش تر انقلاب هاى معاصر ـ که تنها گروه هاى خاصى در آن ها شرکت داشتند ـ در ایران اکثر قریب به اتفاق جمعیت کشور از رژیم پهلوى ابراز تنفر مى کردند.
با توجه به این واقعیت که ناخشنودى مردم با جنبه هاى فکرى و عقیدتى آمیخته گردید، مى توان گفت نارضایتى در ایران از دیگر انقلاب هاى معاصر شدیدتر و عمیق تر بود.
- گسترش و پذیرش اندیشه و ایدئولوژى جدید جایگزین در انقلاب اسلامى با شاخص شعارهاى انقلابیان در بیان آرمان هاى جدید ـ که در تظاهرات هاى خیابانى، سخنرانى ها و نوشته هاى زمان وقوع انقلاب دیده مى شد ـ و بى توجهى همگانى به شعارهاى گروه هاى غیراسلامى، به رغم تبلیغات گسترده آن ها، قابل مشاهده بود. به طور کلى، درپى شکست مارکسیسم و ناسیونالیسم، با تلاش گروه هاى اسلامى، اندیشه احیاى دین و بازگشت به خویشتن روز به روز نیرومندتر شد و کسانى که در انقلاب شرکت جستند به این که ایدئولوژى اسلامى باید جایگزین ایدئولوژى قدیمِ حاکم گردد، معتقد گردیدند.
از سوى دیگر، جمعیت پذیرنده آرمان هاى انقلاب اسلامى نیز، برخلاف سایر انقلاب هاى معاصر، بسیار بود; به گونه اى که مى توان گفت جز بخشى از روشنفکران ـ که با عقاید مارکسیستى یا لیبرالى در انقلاب شرکت داشتند ـ عموم مردم از آرمان هاى اسلامى و اندیشه هاى امام خمینى(ره) طرفدارى مى کردند. افزون بر این، اصالت فرهنگى ایدئولوژى انقلاب ایران از تفاوت هاى عمده انقلاب اسلامى با دیگر انقلاب هاى معاصر است.
- در وقوع انقلاب اسلامى، وجود نوعى رهبرى ویژه همراه با ساختارهاى خاصِ نقش آفرین مانند نهاد روحانیت، شبکه مساجد و انجمن هاى اسلامى نیز آشکار بود. رهبرىِ هوشمند، قاطع و بلامنازع امام خمینى(ره)، اعتماد خاص مردم به وى و پیوند دینى و تاریخى روحانیت و مردم وضعى استثنایى پدید آورد و به موفقیت سریع در برانگیختن نارضایتى از وضع موجود، گسترش آرمان هاى انقلاب اسلامى، ایجاد و گسترش روحیه انقلابى و بسیج عمومى انجامید. شعارهایى مانند «نهضت ما حسینى است رهبر ما خمینى است»، «حزب فقط حزب الله رهبر فقط روح الله»، «تا خون در رگ ماست خمینى رهبر ماست»، بر پذیرش همگانى رهبرى امام خمینى در انقلاب اسلامى گواهى مى دهد.
- روحیه انقلابى در انقلاب اسلامى با شاخص هایى چون عدم تسلیم انقلابیان در برابر اقدامات رفرمیستى رژیم شاه; (مانند تغییر نخست وزیران، آزادى زندانیان سیاسى و آزادى هاى کنترل شده مطبوعات) و بى توجهى آنان به اقدامات سرکوب گرانه، (مانند حکومت نظامى)، مشخص مى شود.
چرایى و چگونگى وقوع انقلاب اسلامى ایران