اطلاعات چهار ورودی در یک فلیپ فلاپ ذخیره می شود و بیت ذخیره شده در فلیپ فلاپ را به خروجی منتقل یا نمایش می دهد .از تعدادی فلیپ فلاپ که تعدادی بیت را درخود ذخیره میکند و از یک PULS ساعت که در همه فلیپ فلاپها مشترک است و هر فلیپ فلاپ یک ورودی دارد ورودی که به R فلیپ فلاپ ها وصل میشود عمل ریست کردن فلیپ فلاپ ها را انجام میدهد
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه7
شماره استاندارد ایران 160
ثبات رنگ کالاهای نساجی ویژگیهای معیار خاکستری برای ارزیابی تغییرات در رنگ
1- هدف:
در این استاندارد معیار خاکستری که برای ارزیابی تغییرات رنگ کالاهای نساجی بکار میرود و روش کاریرد آن شرح داده میشود.
2- اصول:
2-1- معیارشامل 5 جفت نمونه بریده شده از پارچه ای با رنگ خاکستری میباشد که هر جفت پارچه نمودار تفاوت نظری در رنگ و یا تضاد رنگی میباشد.
2-2 ثبات رنگ 5- این درجه روی معیار بوسیله دو قطعه بریده شده خاکستری که در کنار یکدیگر قرار گرفته اند.
2-3- مقادیر ثبات 4تا1- این درجات بوسیله جفتهای نمونه بریده شده مشابه درجه5 نشان داده میشوند.
2-4- کاربرد معیار.
اختلاف دو نمونه دررنگ واحد
مقادیر ثبات
0
1
3
6
12
5
4
3
2
1
2-5-2- اگر فضای کافی برای نوشتن درجات و عبارات توصیفی نباشد میتوان از علایم اختصاری طبق جدول شماره 3 استفاده کرد.
2-5- تشریح تغییر رنگدر آزمایش ثبات:
2-5-1- در تعیین درجه رنگهای پارچه برای توضیح بیشتر باید کیفیت تغییر در رنگ کالای مورد آزمایش نوشته شود و در صورت لزوم این ب
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:26
فهرست مطالب
آزمایش ثبات نوری
آزمایشگاه کنترل کیفیت و تکمیل
تعیین ثبات رنگ زا در برابر سایش
مقدمه:
وسایل و مواد لازم:
روش کار:
سایش خشک :
ارزیابی :
عنوان آزمایش: تعیین ثبات نوری
آزمایش ثبات نوری: کمکی برای نمایش رنگ های واقعی
پیش بینی ثبات نور به طور صحیح گاهی اوقات می تواند باعث یک موفقیت یا شکست برای یک تاجر(بازرگان) بشود، محصول جدیدی که رنگش به سرعت تغییر کند میتواند صدمه زیادی به شهرت کارخانه وارد سازد.
از بین تمامی انواع آزمایشات ارزیابی ثبات رنگها، آزمون عکس العمل منسوجات یکی از مهمترین روشها می باشد. چگونگی رفتار پارچه در هنگام شستشو، سایش، تعریق و یا در مقابل انواع مختلف آب از اطلاعات ضروری برای تولید کنندگان میباشند، ولی تاثیر نور نیز برای تولید کنندگان بسیار حائز اهمیت و غیرقابل ...... به طوری که وجود یک روش آزمون دقیق و قابل اطمینان برای آن بسیار ضروری است. پیش بینی ثبات نور به طور صحیح گاهی اوقات می تواند باعث یک موفقیت یا شکست تاجر (بازرگان) بشود، محصول جدیدی که رنگش به سرعت تغییر کند می تواند صد .... شهرت کارخانه وارد سازد. به عنوان مثال لباس شنائی را تصور کنید که در مقابل ..... بین می رود و یا روکش صندلی اتومبیل که با قرار گیری در معرض آفتاب رنگ پارچه آن ......
برای بسیاری از صنایع، آزمایش ثبات نوری یکی از بخش های اساسی واحد تحقیق و توسعه و کنترل کیفیت می باشد این آزمایش همچنین ...... آزمایشات به حساب می آید، زیرا برای به دست آوردن نتیجه، نمونه ها باید در مقابل نور معمولی خورشید قرار گیرند. این روش غیر کاربردی ..... برای بعضی از مواد این آزمایش می توان ماه ها و حتی سال های طول بکشد، تا نتایج مشخص شوند.
در عوض، بسیاری از تولید کنندگان امروزه از دستگاه های آزمایشگاهی استفاده میکنند. این دستگاه ها نور طبیعی را شبیه سازی کرده و به ..... سرعت می بخشند. تکنولوژی که این عملیات را با موفقیت انجام می دهد، تشعشع قوس های گاز زنون می باشد، این تنها روش موجود برای ... طیف نور خورشید می باشد، در این روش از فیلترهای نوری مختلفی استفاده می شود تا پرتوهای خاصی از نور را بازگردانند و نور تابنده .... همانند خورشید سازند.
قرار دادن یک نوع ماده در زیر نوع خاصی از نور و مشاهده رفتار آن آسان نیست. دما و رطوبت .... معادله دخالت داده شوند، زیرا تنشی که آنها در بسیاری از مواد به وجود میآورند می تواند .... در عکس العمل مواد در برابر نور بر جای بگذارد. در نتیجه دستگاه های آزمایشگاهی ثبات نوری ... کنترل فاکتورهای محیطی خود باشند تا بتوانند شرایط مطلوب را برای هر آزمایشی ایجاد کرده ..... و پایدار حفظ کنند.
اگر ماده مورد آزمایش در محیط بیرون استفاده خواهد شد، نوع آب و هوای خصوصاً باران بسیار است. دستگاه آزمایشگاهی باید مجهز به آب پاش باشد تا ریزش باران را شبیه سازی کند و تنظیم شود که شرایط اقلیمی مناطق مختلف جهان را شبیه سازی کند.
در این آزمایش احتیاج است تا از طریقی مشخص شود که ماده به مقدار کافی در معرض نور قرار گرفته است. سالیان متمادی استاندارد مر..... موجود برای شبیه سازی طیف نور خورشید می باشد، در این روش از فیلترهای نوری مختلفی استفاده می شود تا پرتوهای خاصی از نور را باز گردانند و نور تابنده شده را دقیقاً همانند خورشید سازند.
این محصول در قالب ورد و قابل ویرایش در 96 صفحه می باشد.
۱-۱- پنبه
اگرچه الیاف ساقه ای در نوع خود دارای ارزشی در صنعت نساجی است ولی اهمیت آنها هرگز به پنبه نمی رسد. از خصوصیات مهم این الیاف، استحکام زیاد در پارچه، داشتن قدرت و قابلیت انعطاف درمقابل هرگونه عملیات ریسندگی و بافندگی و تمایل به جذب رنگهای متفاوت است. همین خصوصیات باعث شده است که با وجود افزایش الیاف مصنوعی، پنبه اهمیت خودش را حفظ کند و مقدار محصول و مصرف آن همواره افزایش یابد.[۱]
تاریخ تولید پارچه های پنبه ای به دوران تمدن اولیه مصر قدیم می رسد، مصرف پارچه پنبه ای عمر طولانی چند هزار ساله دارد. پنبه ماده نساجی ارزنده ای است که هنوز هیچ لیفی تاکنون نتوانسته است جای آن را بگیرد. از خصوصیات ویژه این لیف، سهولت کشت و زرع، قیمت مناسب و نسبتاً ارزان، سبکی، نرمی، خنکی، دوام، استحکام و بسیاری از مزایای دیگر راباید نام برد.
نظریه استحکام زیاد و مقاومت ویژه ای که در برابر عوامل قلیایی دارد بویژه در مناطق حاره و در معرض آفتاب سوزان، البسه پنبه ای می توانند بارها و بارها شستشو شوند و به خاطر جذب رطوبت سریع آن به عنوان لباس نجات در مناطق گرمسیری به کار روند.
از لحاظ مصارف صنعتی نیز پنبه دارای شرایط منحصر به فردست بویژه در صنایع دریانوردی و ماهیگیری از طنابها و تورهای پنبه ای استفاده زیاد به عمل می آید. در این مورد باید اشاره کرد که بشر ار ابتدای آشنایی خود به دریانوردی و صید ماهی از این لیف استفاده کرده است.
پنبه قابلیت دارد که بخوبی رنگرزی و چاپ بشود و به این منظور کلاسهای مختلف رنگ نظیر پیگمنت، مستقیم، آزوئیک، خمی گوگردی ، راکتیو ونفتل دایر می شوند.
صرف نظر از مصارف پوششی و صنعتی، پنبه در انواع بیشماری از پارچه های دکوراسیون و چادرهای صحرایی، قالی و مشابه آنها نیز به کار می رود.
۱-۱-۱- خصوصیات گیاهی :
پنبه گیاهی است علفی که ارتفاع آن به ۰٫۶ تا ۲ متر می رسد، برگهایش دارای بریدگی است و گلهای سفید، زرد و یا صورتی دارد. میوه پنبه کپسولی است به اندازه یک گردو به نام غوزه پنبه که نخمکها که در واقع همان تخم پنبه هستند درون آن قرار دارند. الیاف پنبه به صورت توده ای متراکم در سطح تخمکها رشد می کنند. گلهائیکه در روی گیاه می رویند، معمولاً هر کدام بیش از ۱۵ تخمک دارند که در توی غوزۀ گیاه قرار دارند. غوزه پس از رشد کامل گیاه باز می شود و تخمکها و الیاف در داخل غوزه به صورت توده کرکدار در معرض هوا قرار می گیرند هر یک از تخمکهای گیاه در حدود ۲۰۰۰۰تار لیف در سطح خود دارد و بنابراین هر یک از غوزه ها تقریباً حاوی ۳۰۰۰۰۰تار لیف هستند. وقتی که غوزه گیاه باز می شود رطوبت داخل الیاف تبخیر می شود و الیاف حالت استوانه بودن خود را از دست می دهد و این عمل باعث
می شود که دیوارهای سلولی آن جمع شوند و حالت فروریختگی بیابند. در چنین حالتی تار پنبه یک پیچش مختصر، یا نیم تاب به خود می گیرد که آن اصطلاحاً پیچیدگی
می نامند.
۱-۱-۲- ایجاد نپ :
الیاف رشد نکرده ممکن است به طرق مختلفی ایجاد مشکلات کند
که اهم آن بدین قرار است:
۱-معمولاً بعد از خاتمه عملیات رنگرزی، الیاف رشد نکرده نسبت به الیاف رشد کرده کمرنگتر هستند و این در اثر ضخیم نبودن دیواره ها و یا عدم تکامل ساختمان لیف ( پنبه نارس ) است.
۲- مقاومت این گونه الیاف فوق العاده کمتر از الیاف رشد کرده است و بسهولت پاره می شود.
۳- برای عملیات ریسندگی قابل استفاده نیستند و به عنوان ضایعات زیاد، د ور ریخته می شوند.
۴- دارای قابلیت انعطاف هستند و به سهولت به د ور الیاف دیگر می پیچند و ایجاد « نپ» می کنند. اگر چنین الیافی در پارچه رنگ شده وجود داشته باشند. به علت کمرنگ بودن آن، کالای رنگ شده یکنواخت به نظر نمی رسد.
۱-۲- مشخصات قسمتهای مختلف ساختمان تار پنبه ( مقطع عرضی )
۱-۲-۱- لایه Cuticle
این لایه خارجی ترین قشر لیف پنبه است. سلولهای این قسمت به یکدیگر بسیار نزدیک هستند و به مقدار زیادی از اثرات زیان بخش عوامل خارجی و نفوذ آب به داخل لیف جلوگیری می کنند. یکی دیگر از خواص مهم این لایه، جلوگیری از عمل اکسیداسیون در مجاورت اکسیژن هوا و اشعه ماوراء بنفش موجود در تابش شدید آفتاب است. ساختمان این لایه بدرستی معلوم نیست اما تا آنجا که تحقیق شده است مواد شمعی و پکتیک در آن وجود دارد. این واکس در واقع مخلوطی از چند واکس و چربی و انواع رزینهاست. اگرچه لایه کیوتیکل د حین رشد لیف تشکیل می شود و لایه اولیه لیف را مانند قالبی در بر می گیرد، ولی جزیی از آن به شمار نمی رود. در حین مراحل رشد لیف، این لایه مانند قشری از چربی بنظر می رسد و هنگامی که لایه دوم شروع به رشد و تشکیل شدن می کند، این قشر سخت می شود و حالت لعاب پیدا می کند.
۱-۲-۲- لایه اولیهPrimary wall
در اولین مراحل رشد لایه لیف پنبه، لایه اولیه شامل هسته و پروتوپلاسم است و این دو ماده هستند که اجزای اساسی و شالوده زندگی هر سلول زنده ای را تشکیل می دهند. اگر لایه اولیه را که تقریباً تماماً از سلولز تشکیل شده است در یک حلال سلولز ( هیدروکسید کوپر آمونیوم ) حل کنیم فقط لایه کیوتیکل باقی می ماند. ضخامت لایه اولیه فقط ۰٫۱ تا ۰٫۲ میکرون است؛ در حالی که ضخامت متوسط لیف در حدود ۲۰ میکرون است. مواد سلولزی که در این لایه است از اولین مراحل رشد لیف تشکیل می شوند و مطالعات میکروسکپی در مراحل مختلف رشد لیف نشان می دهد که این لایه حاوی لیفچه هایی است که در سطح خارجی لایه موازی با محور لیف و در قسمتهای داخلی، درجهت عرضی با محور لیف قرار گرفته اند. در فاصله این دو ناحیه فیبریلهای میانی، تقریباً با زاویه ۷۰ درجه نسبت به محور لیف قرار گرفته اند و بدیهی است که اگر این تمایل در جهت چپ باشد پیچش لیف درجهت (s ) است و اگر در جهت راست باشد شکل ( z ) خواهد داشت.
ایننحوه قرار گرفتن لیفجه ها سبب می شود که قدرت لیف در جهت طولی کمتر از جهت عرضی باشد. به همین دلیل است که قدرت و استحکام زیاد لیف در جهت طولی ممکن است در اثر الیاف نارس باشد که استحکام کشش آنها کمتر از الیاف رسیده است. اگرچه لایه اولیه را کلاً سلولز تشکیل می دهد، ولی ناخالصیهای این لایه مواد پکتین و چربیها هستند.[۱]
۱-۲-۳- لایه دوم Secondary wall
این لایه که تقریباً ۹۰% وزن کل لیف را تشکیل می دهد. در مرحله دوم رشد لیف به وجود می آید . این دیواره از رسوب طبقات متوالی لایه های سلولز در داخل لیف تشکیل می شود بدون اینکه قطر لیف افزایش یابد. اگر دراین مرحله از رشد مقطع عرضی لیف رابررسی کنیم متوجه حلقه های مزبور که نمایشگر رشد روزانه و تکامل این لایه است می شویم. مرحله تشکیل ابعاد و شکل حلقه ها، بستگی زیادی به درجه حرارت و نور در مراحل رشد دارد. چناچه گیاه در شرایط ثابت قرار گیرد، یا اینکه یکی از عوامل مؤثر وجود نداشته باشد، امکان دارد که این لایه در لیف تشکیل نشود، یا حداقل ناقص باشد، وجود این لایه در استحکام کشش لیف اهمیت زیادی دارد و در الیاف جوان، معمولاً بعد از ۳۵ روز که از گل کردن گیاه پنبه گذشت، این افزایش دراستحکام کشش لیف جوان پدیدار می شود. مطالعاتی که در مورد لایه دوم انجام گرفته است نشان می دهد که شبکه فیبریلها از لیفچه های بلند و بسیار نازک تشکیل شده است که احتمالاً در یک لیف متورم و یا خرد شده دیده می شود. اما ابعاد لین لیفچه ها بر حسب نوع نمونه لیف بسیار متغیر است، ولی معدل قطر آنها بین ۱٫۴-۰٫۱ میکرون تغییر می کند.
تحقیقات بیشتری که به وسیله میکروسکپهای الکترونی انجام شده است حاکی از این است که لیفچه ها کوچکترین واحد ساختمان لیف نیستند بلکه میکروفیبریلها کوچکترین جزء شناخته شده اند و حدود ۱۰۰تا ۲۵۰ انگستروم قطر دارند. فیبریلها در قشرها و طبقات متوالی به حالت مار پیچ در امتداد محور طولی لیف قرار گرفته اند و اولین قشر آنها که مجاور لایه اولیه است، دارای زاویه ای در حدود ۲۰ تا ۳۰ درجه نسبت به محور لیف است و قشر بعدی زاویه ای در حدود ۳۰ تا ۴۰ درجه دارد. فیبریلها در لایه دوم به طور متوالی جهت گردششان به دور محور لیف تغییر می کند. هنگامی که گردش یک لیفچه، در یک نقطه خاتمه می یابد، لیفچه بعدی در همان جهت و یا در جهت مخالف جهت قبلی ، حول محور طولی لیف می گردد، این تغییرات معکوس حول محور لیف یکی ازدلایل پیچش طبیعی لیف پنبه، حول محور طولی آن است و هنگامی که پنبه می رسد و غوزه باز می شود و الیاف خشک میشوند در جهت عرضی لیف جمع شدگی بیشتری نسبت به جهت طولی لیف به وجود می آید. نظر به ساختمان مارپیچ لیفچه ها در جهات معکوس، این جمع شدگی لیف سبب پیچش طبیعی لیف در حول محور طولیش می شود یعنی در آن نواحی که قشرهای متوالی یا لیفچه ها، در لایه دوم تغییر جهت داده اند. پیچش طبیعی لیف هم در همان نواحی انجام می شود.
۱-۲-۴- کانال لومن Lumen
کانال لومن لوله ای است در داخل لیف و در سرتاسر طول آن، از ریشه لیف تا نوک آن، ادامه دارد. قطر فضای لومن در طول لیف متغیر است. هنگامی که لیف در حال رشد کردن است و هنوز غوزه پنبه باز نشده است سطح مقطع لومن تقریباً یک سوم سطح مقطع لیف را تشکیل می دهد. هنگامی که غوزه می رسد و لیف خشک می شود، این قسمت به کمتر از پنج صدم می رسد و به شکل شکاف باریکی دیده می شود. هنگامی که لیف در حال رشد است فضای لومن حاوی پروتوپلاسم است که سبب ایجاد رشد و نمو سلولهاست، ولی پس از خشک شدن لیف مقداری پروتوپلاسم خشک از لیف باقی می ماند. در داخل لومن مقداری مواد پروتئین، مواد معدنی و مقداری پیگمنتهای رنگی وجود دارد که سبب رنگ کرم پنبه اهلی می شود.
فهرست مطالب
۱- الیاف سلولز طبیعی ۲
۱-۱ بنبه ۲
۱-۱-۱ خصوصیات گیاهی ۳
۱-۱-۲ ایجاد نپ ۴
۱-۲ مشخصات قسمتهای مختلف ساختمان تار پنبه ( مقطع عرضی) ۵
۱-۲-۱ لایه ۵
۱-۲-۲ لایه اولیه ۵
۱-۲-۳ لایه دوم ۶
۱-۲-۴ کانال لومن ۸
۱-۳ مواد تشکیل دهنده الیاف سلولزی (پنبه) ۹
۱-۴ اثر حرارت ۹
۱-۵ اثر زمان ۹
۱-۶ اثر نور خورشید ۱۰
۱-۷ خواص شیمیایی پنبه ۱۰
۱-۸ اثر میکروارگانیسم ها ۱۱
۱-۹ اثر طول الیاف در خواص نساجی آنها ۱۲
فصل دوم
۲- شستشو ۱۵
۲-۱ شستشوی کالای پنبه ای ۱۶
۲-۲ تغییرات حاصل در روی پنبه در اثر جوشیدن در محلول قلیائی ۱۸
۲-۳ قدرت تمییز کنندگی محلول شستشو یا درجه تمییزی کالای شسته شده ۱۹
فصل سوم
۳- سفیدگری ۲۲
۳-۱ سفیدگری کالای سلولزی ۲۲
۳-۱-۱ سفیدگری کالای سلولزی با پراکسیدها ۲۲
۳-۱-۲ سفیدگری کالای سلولزی با آب اکسیژنه ۲۳
۳-۲ ارزش آب اکسیژنه ۲۵
۳-۲-۱ روش تعیین ارزش آب اکسیژنه ۲۵
۳-۲-۲ عمل سفید کنندگی آب اکسیژنه، تجزیه و ترکیب آن با سلولز ۲۶
۳-۲-۳ تجزیه وفعال شدن آب اکسیژنه بوسیله قلیائی ۲۷
۳-۳ اسیدی کردن کالا پس از سفیدگری ۲۸
فصل چهارم
۴- رنگرزی الیاف سلولزی با رنگینه های راکتیو ۳۰
۴-۱ نکات مهم در رابطه با رنگرزی رنگینه های راکتیو ۳۲
۴-۲ رنگرزی رمق کشی (غیر مداوم) با رنگینه های راکتیو ۳۵
فصل پنجم
۵- پاک کننده های مصنوعی ۳۷
۵-۱ طبقه بندی پاک کننده های مصنوعی ۳۷
۵-۱-۱ پاک کننده های آنیونی ۳۷
۵-۱-۲ پاک کننده های کاتیونی ۳۸
۵-۱-۳ پاک کننده های آمفولیتیک ۴۱
۵-۱-۴ پاک کننده های غیریونی ۴۲
۵-۲ اثر مواد تعاونی در پاک کننده ها ۴۳
۵-۲-۱ مواد سازنده ۴۳
۵-۲-۲ مواد پر کننده ۴۵
۵-۲-۳ مواد افزودنی ۴۶
فصل ششم
۶-۱ مواد مورد نیاز ۴۸
۶-۲ محاسبات ۴۹
۶-۲-۱ محاسبات برای عملیات پخت و سفیدگری ۴۹
۶-۲-۲ محاسبات برای عملیات خنثی سازی با اسید استیک ۴۹
۶-۲-۳ محاسبات برای عملیات رنگرزی با رنگ راکتیو ۴۹
۶-۲-۴ محاسبات برای عملیات شستشوی نهایی قلیائی ۵۰
۶-۲-۵ محاسبات عملیات شستشو با پودرهای شوینده ۵۰
۶-۳ روش کار ۵۱
۶-۴ روش انجام تست استحکام و اسپکتوفتومتری ۶۰
فصل هفتم
۷- نتایج حاصل از دستگاه اسپکتروفتومتری روی پساب شستشوی کالا با پودرهای شوینده ۶۲
۷-۱-۱ رنگ قرمز با طول موج ۵۴۴ ۶۲
۷-۱-۲ رنگ آبی با طول موج ۶۰۹ ۶۴
۷-۲ تست اسپکتروفتومتری روی پساب سومین مرحله شستشو ۶۷
۷-۲-۱ رنگ قرمز با طول موج ۵۴۴ ۶۷
۷-۲-۲ رنگ آبی با طول موج ۶۰۹ ۶۸
۷-۳ تست استحکام ۷۰
۷-۳-۱ نمونه های قرمز ۷۰
۷-۳-۲ نمونه های آبی ۷۶
۷-۴ تست استحکام نمونهها پس از سومین مرحله شستشوباپودرهای شوینده ۸۲
۷-۴-۱ نمونه های قرمز ۸۲
۷-۴-۲ نمونه های آبی ۸۵
۷-۵ نتیجه گیری ۸۸
۷-۵-۱ ثبات شستشوئی ۸۸
۷-۵-۲ استحکام ۹۱
فصل هشتم
نمونه ها ۹۲
فصل نهم
منابع ۹۵
لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه:25
فهرست مطالب
۱. مقدمه
۲. تعریف شروط ثبات
الف. مخاطرات؛
ب. انواع شروط ثبات.
۳. اعمال و تفسیر شروط ثبات
۴. داوریهای بینالمللی تفسیرکننده شروط ثبات
الف. پروندههای قدیمی
۱. پرونده شرکت با مسئولیت محدود لِنا گُلدفیلدز و اتحاد جماهیر شوروی؛
۲. پرونده شرکت نفت بینالمللی سافیر (با مسئولیت محدود) و شرکت ملی نفت ایران؛
۳. پرونده شرکت نفت عربستان سعودی و شرکت نفت عربی ـ امریکایی ( آرامکو).
ب. پروندههای مربوط به ملیکردن توسط دولت لیبی
۱. پرونده شرکت با مسئولیت محدود لیبیایی اکتشاف بی.پی. و دولت جمهوری عربی لیبی؛
۲. پرونده شرکت نفت ماورای بحار تگزاکو/ شرکت نفت آسیایی کالیفرنیا و دولت جمهوری عربی لیبی؛
۳. پرونده شرکت نفت لیبیایی ـ امریکایی و دولت جمهوری عربی لیبی.
ج. دیگر پروندههای دربردارنده شروط ثبات
۱. پرونده اگیپ (AGIP) و جمهوری مردمی کنگو؛
۲. پرونده دولت کویت و شرکت نفت امریکایی ایندیپندنت (Aminoil).
نتیجهگیری
۱. مقدمه
در قرن حاضر، نفت[۱] به یکی از مهمترین کالاهای دنیای مدرن، تبدیل شده است. «کالایی که برای راهبرد ملی حیاتی بوده و تعیینکننده سیاست بینالمللی بهشمار میآید».[۲] همزمان با ظهور صنعت مدرن نفت در کشورهای در حال توسعه، که در آنها مالکیت صنایع تقریباً و عموماً به دولت تعلق دارد،[۳] شرکتهای نفتی بینالمللی با سرمایه و تخصص لازم، کنترل اکتشاف و بهرهبرداری منابع نفتی را بهدست گرفتهاند.[۴] اگرچه تقریباً همه کشورهای تولیدکننده نفت، دارای شرکتهای نفتی با مالکیت دولت میباشند، اما این وضعیت (کنترل بیگانگان) اساساً تغییر نکرده است.[۵] این وضعیت مستلزم آن است که شرکت نفت بینالمللی و دولت به برخی توافقات در خصوص گسترش منابع نفتی دست یابند.[۶]
اکتشاف و بهرهبرداری منابع نفتی، شرکت نفت بینالمللی را در وضعیت تجاری کاملاً پیچیدهای در مقابل کشور خارجی قرار میدهد. این ترتیب، دولت مالک منابع را با شرکتهایی که فناوری، سرمایه و تجهیزات لازم را برای گسترش و توسعه در اختیار دارند، در بخشی که نوسان سرمایه، مخاطرات (ریسک) و سود بسیار محتمل است، بههم پیوند میدهد.[۷] پرسشهایی همچون نحوه «مشارکت» و شیوه اختصاص سود در روند ترتیبات فیمابین کشور خارجی و شرکت نفت بینالمللی، اساسی بهشمار میآیند؛[۸] چرا که توافقات نفتی، از آنجا که نیازمند هزینه مقدار زیادی سرمایه و سرمایهگذاری بلندمدت در پروژههایی شامل اکتشاف، ارزیابی و توسعه میباشند[۹] که باید از سود حاصله تامین شود، باعث گردیده که این سرمایهگذاریها، شرکت نفت بینالمللی را برای مدتی طولانی، در معرض مخاطرات جدی قرار دهد.[۱۰] در عین حال، به دلیل آنکه قیمت نفت غیرقابلپیشبینی میباشد، کشور طرف قرارداد ممکن است بعد از انعقاد، آن را به دلیل سود سرشار نامطلوب بداند، بهخصوص اگر عملیات و فعالیت شرکت نفت بینالمللی ثابت کند که بسیار سودآور است.[۱۱]
مجموعه این عوامل، دولت خارجی را ترغیب میکند تا درصدد تعدیل توافقهای بلندمدت در جهت پاسخ به فشار سیاسی و اوضاع و احوال تغییریافته، برآید.[۱۲] از سوی دیگر، شرکت نفت بینالمللی نیز تلاش میکند تا از مذاکره مجدد درباره توافق، اثر تغییرات متعاقب بر حقوق کشور، یا حتی ملیکردن تمامی سرمایه شرکت، اجتناب کند.[۱۳] در طول زمان، شرکتها تلاش کردهاند تا مخاطرات موجود در معاملات نفتی را از طریق توزیع ریسک، بیمه مخاطرات، مقابله با مخاطرات، سازماندهی و مدیریت مخاطرات یا ایجاد نظام قراردادی برای مدیریت مخاطرات، مورد بحث و بررسی قرار دهند.[۱۴] هنگامی که شرکت درصدد «توزیع مخاطرات» است، معمولاً تلاش میکند که اتحادیههای سرمایهگذاری مشترک تشکیل دهد تا از این طریق بتواند وسیله دفاعی هماهنگ و موثری در مقابل دخالت کشور میزبان ایجاد نماید.[۱۵] همچنین، شرکت ممکن است تلاش کند «تا از طریق خرید بیمهنامه، خود را در مقابل مخاطرات بیمه نماید» و با این شیوه از خود در برابر تغییر و تحولات قراردادی در نظام مالیای که بر آن توافق شده، شامل تضمینات ارزی خارجی، حمایت نماید.[۱۶] «راهبرد دفاع در مقابل مخاطرات» مستلزم آن است که شرکت خارجی تلاش کند تا نفوذ اقتصادی، مالی و سیاسی خود را بهکار گیرد تا دولتها را از الغای توافقات مربوط به سرمایهگذاری دلسرد کند.[۱۷] همچنین شرکتها باید تلاش کنند تا از طریق اعمالی که شامل مشارکت با دولت میزبان، توقع کم در پروژه و انعطاف در سرمایهگذاری میباشد، «خطر را مدیریت نمایند» تا از این طریق بتوانند خود را با انتظارات و فشارهای ناشی از تغییر وفق دهند.[۱۸] نهایتاً، شرکت نفتی ممکن است تلاش کند تا بهوسیله قرارداد و از طریق شروطی که داوری بینالمللی، انتخاب قانون، حساب خارجی و نیز شروط ثبات را دربرمیگیرد، مخاطرات را کاهش دهد.[۱۹]
صرفنظر از مقوله وسیع مدیریت مخاطرات،[۲۰] این مقاله بر استفاده از شروط ثبات برای حمایت از شرکت نفت بینالمللی تاکید دارد. بخش دوم به تبیین انواع شروط ثبات میپردازد. بهعلاوه، آن دسته از شروط ثبات مخاطراتی بررسی میشود که به مسائل مالی و غیرمالی ارتباط مییابند. بخش سوم مقاله، مبنایی که برای اجرا و تفسیر شروط ثبات بهموجب حقوق داخلی و اصول حقوق بینالملل بهکار رفته را مورد بررسی قرار میدهد و بخش چهارم به تحلیل چگونگی اعمال این معیار نسبت به شروط ثبات در هشت داوری انجام شده، میپردازد. بخش پنجم، مشتمل بر ارائه شمای کلی از نحوه بهکارگیری شروط ثبات در داوریهای مورد بحث میباشد.