چکیده
این پایان نامه به تهیه متن های آموزش واژه براساس نظریه حوزه های معنایی ویژه غیرفارسی زبانان سطح پیشرفته می پردازد. سوالاتی که این پژوهش به دنبال پاسخ به آنها بوده است عبارتند از:
1ـ کارآمدترین نظریه برای آموزش واژه کدام نظریه است؟
2ـ آیا بهترین روش برای آموزش واژه به زبان آموزان غیرفارسی زبان روش حوزه های معنایی است؟
3ـ آیا آموزش واژه ها براساس نظریه حوزه های معنایی در سطوح زبانی مختلف با هم تفاوت دارد؟
4ـ آیا روش حوزه های معنایی محدودیتی در نوع سوال ها ایجاد می کند؟
فرضیه های این تحقیق عبارتند از:
1ـ بهترین نظریه برای آموزش واژه نظریه حوزه های معنایی است.
2ـ کارآمدترین روش آموزش واژه روش حوزه های معنایی است.
3ـ آموزش واژه در سطوح زبانی مختلف با هم تفاوت دارد.
4ـ روش حوزه های معنایی در نوع سوالها محدودیت ایجاد می کند.
اهداف تحقیق
1ـ تهیه و تدوین متن های آموزش واژه
2ـ تبیین نظریه حوزه های معنایی
3ـ بررسی کارآمدی روش حوزه های معنایی در آموزش واژه
این نوع تحقیق، تحقیقی نظری است که برپایه ی مطالعات کتابخانه ای انجام شده است. پایان نامه حاضر در 5 فصل تهیه شده است: فصل اول کلیات تحقیق، فصل دوم: مطالعات پیشین، فصل سوم: به تهیه و تدوین متن های آموزش واژه می پردازد، فصل چهارم: شامل ده متن آموزشی براساس موضوعات مختلف فرهنگی، ادبی، تاریخی، اجتماعی است، فصل پنجم: خلاصه و نتیجه، شامل بیان خلاصه ای از فصول مختلف و نتایج تحقیق و نیز پیشنهاداتی برای تحقیقات آتی.
فصل نخست
کلیات
1-1- مقدمه:
کشور پهناور ایران دارای فرهنگی و تمدن غنی به وسعت تاریخ است و از این جهت مایه ی فخر و مبا هات همه ی ایرانیان می باشد . بسیاری از خارجیان از دیر باز در پی آشنایی با این مرز و بوم و فرهنک و تمدن خاص آن بوده, و در این راه اقدام به یادگیری زبان فارسی نموده اند چرا که زبان آیینه ی فرهنگ است و بدون آشنایی با زبان بهره جستن از چشمه زلال فرهنگ میسر نخواهد بود .
در این میان وظیفه ی ایرانیان میهن پرست اشاعه فرهنگ و تمدن ایران و تلاش در جهت ترویج هر چه بیشتر زبان و ادبیات فارسی و هموار نمودن راه برای آموزش هرچه بهتر آن است .هر چند در سال های گذشته در زمینه ی آموزش علمی این زبان تحقیقاتی صورت گرفته ولی با این وجود کمبود هایی نیز در این زمینه احساس می شود . از آنجا که آموزش واژه یکی از مهمترین بخش های آموزش زبان دوم / خارجی محسوب می گردد و بدون آگاهی از واژه ها زبان آموز توانایی برقراری ارتباط معنی دار با هل زبان را نخواهد داشت نگارنده دراین پایان نامه بر آن است به تهیه ی متن های آموزش واژه بر اساس حوزه معنایی ویژه ی غیر فارسی زبانان سطح پیشرفته بپردازد .
1-2 . بیان موضوع:
هدف اصلی یادگیری زبان برقراری ارتباط است، برای دستیابی به این هدف، واژگان نقش مهمی ایفا می‌کنند، چرا که ایجاد ارتباط بدون واژه‌ها غیر ممکن است. از این رو، آموزش واژه یکی از مهمترین بخش‌های آموزش زبان دوم / خارجی محسوب می‌گردد زیرا بدون آگـاهی از واژه‌ها زبان آموز توانایی برقراری ارتباط معنی‌دار با اهل زبان را نخواهد داشت، پس مسئله آموزش واژه‌ها از اهمیت خاصی برخوردار است. از سوی دیگر یادگیری واژه فرایند ساده‌ای نیست، اما استفاده از روشهای کارآمد در آموزش واژه، یادگیری آن را آسان می‌کند. تا کنون روشهای مختلفی در زمینه‌ی آموزش واژه ارائه شده و به کار رفته است. در این میان آموزش واژه بر اساس حوزه‌های معنایی از جمله روشهای موفق علمی بوده است. در این روش، واژه‌هایی که از نظر معنایی با یکدیگر ارتباط نزدیکی دارند یا به یک موضوع خاص مربوط هستند درون متنی واحد قرار می گیرند و با هم آموزش داده می‌شوند. تحقیقات به عمل آمده در مورد حوزه‌های معنایی نشانگر این واقعیت است که واژه‌ها به تنهایی و جدا از واژه‌های دیگر رنگ و بوی معنایی خود را از دست می‌دهند. آموزش واژه از این طریق باعث می‌شود واژه هایی که با یکدیگر ارتباط معنایی دارند بهتر یاد گرفته شوند و نگهداری آنها در حافظه برای مدت زمان طولانی تضمین می‌شود. چرا که عقیده بر آن است که واژه‌ها بر اساس حوزه‌های معنایی در حافظه ـ بلند مدت ذخیره می‌شوند. از آن جا که امروزه آموزش زبان فارسی بیشتر از قبل مورد توجه قرار گرفته است,پرداختن به جنبه‌های گوناگون آن و تهیه متن‌های درسی به ویژه در زمینه واژگان اهمیت فراوانی دارد. از این رو، موضوع پایانامه حاضر نیز در راستای تهیه متن‌های آموزش واژه به روش حوزه‌های معنایی است.
1-3. هدف تحقیق و اهمیت آن:
از آن جا که رشته آموزش زبان فارسی به غیرفارسی زبانان رشته‌ای کاملا نوپا است و در مراحل اولیه رشد و تکوین قرار دارد و تحقیقات علمی اندکی در زمینه‌ی آموزش آن صورت گرفته است ، لازم است در زمینه‌های گوناگون اعم از آموزش واژه و تهیه و تدوین متن های درسی تحقیق و بررسی بیش‌تری صورت پذیرد. از سوی دیگر ، در سال‌های اخیر بسیاری از خارجیان به دلایل گوناگون در داخل و خارج از ایران به یادگیری زبان فارسی علاقه‌مند شده‌اند، اما در حال حاضر کتاب‌هایی که برای آموزش زبان فارسی در مراکز آموزش زبان فارسی مورد استفاده قرار می‌گیرد، بسیار اندک است و در این میان برخی از کتاب‌های موجود بر پایه‌ی روشهای علمی استوار نیستند.با این وجود ,همین کتاب های اندک هم تا کنون با استقبال نسبتاّ خوبی روبرو شده است و هم اینک در مراکز آموزش زبان فارسی مورد قرار است . پس باید کتاب‌ها و منابعی بر اساس روش های علمی جدید تهیه و در اختیار علاقه‌مندان به یادگیری زبان فارسی قرار گیرد.
هدف پایانامه حاضر، تهیه‌ی متن های درسی آموزش واژه‌های زبان فارسی برای هموار کردن راه آموزش زبان فارسی است.
1-4 . انگیزه تحقیق:
یکی از عوامل موثر در آموزش و یادگیری زبان دوم / خارجی ، مواد درسی است . هر چه مواد درسی غنی‌تر و متنوع‌تر باشد آموزش و یادگیری نیز بهتر صورت می‌گیرد. این مسئله به وضوح در زبان انگلیسی به چشم می‌خورد، در این زبان به کتاب‌های آموزشی فراوانی بر می‌خوریم که برای آموزش مهارت‌های گوناگون زبانی نظیر خواندن و نوشتن یا برای آموزش اجزایی از زبان مانند واژه‌ها یا ساختارهای آن مناسب اند. بدین ترتیب زبان آموز با توجه به نیاز و هدف خویش می‌تواند از میان منابع موجود، کتاب مورد نظر خود را انتخاب نماید و به یادگیری زبان بپردازد. اما این مسئله در زبان فارسی صدق نمی‌کند. نگاهی به کتاب‌های آموزش زبان فارسی نشان می‌دهد که آنها پاسخ گوی نیازهای مختلف زبان آموزان غیر فارسی زبان نمی‌باشند. برای مثال در زبان فارسی کتابی را نمی‌توان یافت که صرفا با تاکید به آموزش واژه برای غیر فارسی زبانان تهیه شده باشد. طی سالیان متمادی در برنامه‌های خاص آماده سازی معلمین توجه چندانی به روشهای یاری دادن زبان آموزان در خصوص آموزش واژه ها نشده است.
از طرف دیگر، با نگاهی به کتاب‌های آموزش زبان انگلیسی چه آنهایی که بر اساس شرح درس‌های واژگانی نوشته شده‌اند و چه آنهایی که همه‌ی مهارت‌ها را آموزش می‌دهند، مشاهده می‌شود که تقریبا اکثر آنها از روش حوزه‌های معنایی برای آموزش واژه استفاده نموده‌اند و به ارائه متن‌هایی پرداخته اند که در بردارنده‌ی واژه‌های مرتبط معنایی می‌باشند.
خلاصه آنکه در برنامه آموزش زبان چه در گذشته و چه در حال مسئله آموزش واژه به بوته فراموشی سپرده شده است و این انگیزه‌ای شد که نگارنده به تهیه متن‌های آموزش واژه بر اساس حوزه‌های معنایی بپردازد.
1-5 . مفاهیم:
1-5-1. واژه:
زبان شناسان و نیز فرهنگ نویسان کوشیده‌اند تا مفهوم «واژه» را تعریف کنند، اما همه کوشش‌های آنان به طریقی بی‌نتیجه مانده است. با وجود این، سخنگویان همه زبانها می‌دانند که واژه چیست. آنان این دانش را از طریق توانایی خود در فهرست کردن واژه‌ها، در تقطیع گفته‌ها به واژه‌های مختلف، یا در تشخیص واژه‌ها از گروهها به هنگام مواجه شدن با فهرستی از آنها نمایان می‌سازند. ما همه می‌دانیم که واژه چیست، لیکن هیچ کس نمی‌تواند آن را تعریف کند. یکی از تعاریف معمول واژه به صورت زیر است:
واژه هر واحد زبانی را گویند که در نوشتار بین فواصل یا بین یک فاصله و یک خط تیره ظاهر شود(فالک32,1978)
تلاشهای دیگری که به منظور تعریف مفهوم «واژه» انجام گرفته، با مشکلاتی از این سنخ مواجه شده است. اما، نباید تعجب کرد که علی رغم این گونه پژوهشها ، باز تعریف جامع و صریحی در این باره وجود ندارد. آنچه که اغلب مورد بررسی قرار کرفته کنش زبانی است، یعنی رو ساخت زبان، که برای بررسی در دسترس است. اما برای اینکه شخص بتواند سخن بگوید، باید دانشی داشته باشد که شالوده کنش زبانی وی را تشکیل دهد. در مورد مفهوم «واژه» این دانش بخشی از کنش زبانی ما را تشکیل می‌دهد و فقط به‌طور ناقص و غیر مستقیم قابل بررسی است. (فالک، 1978 , 31).
واژه مفهوم بسیار گسترده‌ای دارد. حتی در جوامع بدوی که با صورت های نوشتاری آشنایی ندارند، گویشوران قادر به تشخیص واژه ها هستند. این مسئله شگفت انگیز است چرا که هیچ کس تا کنون نتوانسته تعریفی جامع، جهان شمول و قابل قبولی از واژه ارائه دهد. (ایچسون، 1992,49).
به نظر اسپیر (1975 , 186) واژه کوچکترین واحد دستور زبان است که می توان آن را به عنوان یک پاره گفتارکامل به کار برد. واژه در گفتار عبارت است از هر واحد زبان شناختی که گویشور زبان بتواند آن را به تنهایی به کاربرد. واژه در نوشتار نیز هر واحدی است که بتوان آن را با یک فاصله از واحد دیگر جدا کرد.
ریچارد و دیگران (1992 , 406) واژه را کوچکترین واحد زبان شناختی می‌دانند که به تنهایی می‌تواند در گفتار و نوشتار به کار رود.
معروف ترین تعریفی که از واژه عنوان شده تعریف بلومفیلد, زبان شناس ساختگرای آمریکایی است. به نظر او «واژه» کوچکترین صورت آزاد است که به تنهایی و مستقل می‌تواند به کار رود. البته این تعریف کامل و دقیقی از واژه نیست و دارای ایرادهای زیادی است. (ایچسون، 49,1992). خلاصه آنکه واژه از مشخص ترین واحدهای زبانی است، اما یافتن یک توصیف عام و صریح در مورد این مفهوم به طوری که با قضاوت‌های سخنگویان بومی درباره‌ی اینکه کدام صورت‌های زبانی واژه هستند، مطابقت کند, بسیار دشوار است. بخشی از این دشواری ناشی از این واقعیت است که این قبیل قضاوت‌ها مربوط به کنش هستند، از این رو، عوامل غیر زبانی ممکن است در قضاوت سخنگو درباره‌ی واژه موثر افتد.
1-5-2. آموزش (تدریس):
آموزش را این چنین میتوان تعریف کرد: «کسی را در انجام کاری هدایت و یاری کردن، دادن دستورالعمل، راهنمایی کردن در مورد مطالعه هر چیزی ، در اختیار گذاشتن دانش، شناساندن و فهمانیدن» (کیمبل و گارمزی، 133,1963). آموزش ,عبارت است از هدایت و تسهیل یادگیری، کمک به یاد گیرنده در امر یادگیری و فراهم نمودن شرایط لازم برای یادگیری (براون، 1994 , 7).
به نظر سیف (1371 ,15)« به هر گونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح‌ریزی شده‌ای که هدف آن ایجاد یادگیری در یادگیرنده باشد آموزش گفته می‌شود». سیف (همان,53) آموزش را به صورت دیگری هم تعریف می‌کند:« آموزش به فعالیتهای هدف‌دار معلم که برای ایجاد یادگیری در یادگیرنده به صورت کنش متقابل بین معلم و یادگیرنده ، جریان می‌یابد اطلاق می‌شود».
1-5-3 0نظریه آموزش (تدریس):
نظریه مبسوط تدریس، اصول گزینش روشها یا تکنیک‌های معیّن را مشخص می‌کند. نظریه تدریس هماهنگ با درک کامل شما از محصل و موضوعی که باید یاد گرفته شود، راه دستیابی به روشهای فوق را در روز معین برای شاگردان معین تحت قیود گوناگون که ناشی از وضع خاص یادگیری است، نشان خواهد داد(براون ، 1993 , 8).
جروم برونر (1996, 41-40) اظهار داشته که نظریه آموزش باید بتواند ویژگیهای زیر را مشحص کند:
1 – باید تجاربی را شامل باشد که بتواند موثرترین وجه گرایش به یادگیری را در فرد تثبیت کند.
2 – باید دارای مجموعه‌ای از اطلاعات باشد به نحوی که شاگرد بتواند آن اطلاعات را به آسان ترین صورت درک کند.
3 – دارای مفیدترین نوع موادی باشد که باید آموخته شود (کیوانی، 1363 , 16).
1-5-4 . یادگیری
تا کنون تعاریف مختلفی از یادگیری ارائه شده است:
بنا به تعریف لغت نامه های معاصر، یادگیری عبارت است از «فراگرفتن یا به دست آوردن دانش درباره‌ی موضوعی یا مهارتی که به کمک مطالعه، تجربه یا آموزش». تعریف تخصصی تر احتمالا بدین صورت خواهد بود که : یادگیری عبارت از تغییری نسبتا دائمی در رفتار است که بر اثر تمرین تقویت شده حاصل می‌شود» (کیمبل و گارنری،133,1963). هر یک از این تعریف‌ها از یادگیری به جنبه‌های خاصی از فرایند یادگیری تاکید می‌کند و جنبه‌های دیگر آن را نادیده می‌گیرد. جامع ترین تعریف که تا کنون از یادگیری به دست آمده تعریف این افراد است:
هیلگاردو مارکویز (1986) یادگیری را چنین تعریف می‌کنند«تغییری نسبتا دایمی در رفتار است که در نتیجه تمرین حاصل شده است». (ترجمه براهنی، 1380 , 434).
براون (ترجمه کیوانی، 1363, 15) یادگیری را به تفکیک اجزای سازنده‌ی این تعریف چنین بیان می‌کند:
1 – یادگیری عبارت است از فراگیری یا «به دست آوردن».
2 – یادگیری یعنی حفظ اطلاعات یا مهارت‌ها.
3 – یادگیری مستلزم توجه فعال و آگاهانه به رویدادهای بیرون و درون ارگانیسم و اثر گذاشتن بر این رویدادهاست.
4 – یادگیری امری نسبتاً دائمی، ولی دستخوش فراموشی است.
5 – یادگیری عبارت از تغییر در رفتار است.
6 – یادگیری مقتضی نوعی تمرین – شاید تمرین تقویت شده است.
1-5-5 . رابطه‌ی تدریس (آموزش) و یادگیری:
تدریس را نمی توان جدا از یادگیری تعریف کرد. هیلگارد و مارکویز(198,1986) این طور اظهار می‌دارد که «برای جواب‌گویی به نیازهای تعلیم و تربیت ، نظریه‌های یادگیری را باید «وارونه کرد» تا نظریه‌های تدریس از آن به دست آید.» تدریس یعنی پیش بردن و تسهیل امر یادگیری، قادر ساختن شاگرد به یادگیری. مهیا ساختن شرایط یادگیری، درک شما از اینکه محصل چگونه می‌آموزد فلسفه تعلیم و تربیت، اسلوب تدریس، خط مشی، روش و تکنیک‌های کلاس داری شما را تعیین می‌کند.
متن کامل را می توانید دانلود نمائید
چون فقط تکه هایی از متن پایان نامه در این صفحه درج شده (به طور نمونه)
ولی در فایل دانلودی متن کامل پایان نامه
همراه با تمام ضمائم (پیوست ها) با فرمت ورد word که قابل ویرایش و کپی کردن می باشند
موجود است
پایان نامه تهیه متن های آموزش واژه براساس نظریه حوزه های معنایی ویژه غیر فارسی زبانان سطح پیشرفته-- 210 صفحه
