- نفس چیست
- مسیر حرکت نفس
- اندیشه در نفس
- آثار تفکر در نفس
- تربیت نفس
- نفس مرضیه در مرحله ی لقاء
- راه مصرف نفس از نظر قرآن
- امام راحل و رسیدن نفس به لقاء
- رابطه ی نفس با سعادت و شقاوت انسان
- حقیقت نفس از دیدگاه علی (ع)
- نعمت نفس
- نفس سلیم و پلید
- کرامت پروردگار
- نفس مرکز خیر و شر
- مراحل سیر نفس
- نمونه پاکی نفس
- اعراض نفس از خدا
نفس چیست؟
خداى تبارک و تعالى مىفرماید :
« سُبْحَانَ الَّذِى خَلَقَ الاْءَزْوَاجَ کُلَّهَا مِمَّا تُنْبِتُ الاْءَرْضُ وَمِنْ أَنفُسِهِمْ وَمِمَّا لاَ یَعْلَمُونَ »1.منزّه [ از هر عیب و نقصى ]است آنکه همه زوجها را آفرید از آنچه زمین مىرویاند و از وجود خودشان و از آنچه نمىدانند .
درباره دو موضوع در وجود انسان از زمان بعثت نخستین پیامبر تاکنون بحث شده است : درباره عقل و نَفْس. بحث درباره عقل نسبت به نَفْس بسیار کمتر بوده، اما آن چه درباره نَفْس گفته شده، بسیار زیاد است، چراکه اساس و منشأ بسیارى از خوشبختىها و بدبختىهاى انسان، نَفْس معرفى شده است.
نَفْس تابلوى بسیار مهمى در وجود انسان است. اولاً، کارگردان حرکات، اعمال و اخلاق انسان است و فعالیت او در وجود انسان از همه گستردهتر است ؛ همچنین تابلویى است که خداوند متعال به مصلحت حیات انسان، تمام غرایز، امیال، شهوات و خواستهها را بر این تابلو نقاشى کردهاند و اگر این تابلو با این نقشهاى گوناگون نبود، زندگى براى انسان معنا و مفهومى پیدا نمىکرد و انسان جنسا ملائکه مىشد، اما به دلیل این صفحه پر نقش و نگار الهى، انسان موجودیّت دیگرى غیر از موجودیّت ملک و حیوان پیدا کرده است، اگر نَفْس در مسیر الهى قرار گیرد، در وجود انسان و زندگى او میدان فعالیتهاى مثبت و حرکت عالى انسانى و الهى براى همه اعضا و جوارح او باز خواهد بود. عقل ما، عواطف ما، مشاعر ما، احساسات ما، اعضا و جوارح ما در صورتى براى خدا کار خواهند کرد و مثبت کار خواهند کرد و فعالیتهاى آنها فعالیت بامنفعت خواهد بود که نَفْس در مسیر الهى باشد.
به تعبیر دیگر فعالیّتهاى نَفْس باید در حدود و محدوده خودش باشد، به تعبیر قرآن مجید، از مرزهایى که خدا برایش قرار داده، طغیان نکند و خارج نشود که اگر خارج شود و مسیرش غیر مسیر الهى گردد، همه اعضا و جوارح را به اسارت مىکشد و فعالیتهاى عقلانى، روحانى و معنوى انسان را تعطیل مىکند.
مسیر حرکت نفس
قرآن مجید مىفرماید : آن گاه از وجود انسانْ موجودى ساخته مىشود که شرّش از چهارپایان و همه حیوانات روى زمین بیشتر و خطرش گستردهتر خواهد شد. براى این که نَفْس در مسیر الهى قرار گیرد، انبیاى خدا، امامان و کتب آسمانى، به ویژه قرآن مجید سیرى را براى نفس بیان مىکند که از مهمترین وظایف عالى و تکالیف بسیار واجب انسان است که این تابلو را با تمام نقشهایى که به روى آن نقاشى شده، در این مسیر تعیین شده حرکت دهد. مبدأ و منشأ این سیر براى مسافر که به طور طبیعى خیلى ارزنده است، فکر و اندیشه است، فکر و اندیشهاى که از زمان نخستین پیامبر، چه پیامبران و چه کتب آسمانى بر آن پافشارى فراوانى داشتهاند. فکر در وجود انسان همانند نور است. انسان اگر از این نور استفاده کند و آن را به کار گیرد، با آن مىتواند عاقبت هر کارى را ببیند ؛ البته به تنهایى هم نمىتوان در این دنیا به هر کارى فکر کرد، براى این که چراغ اندیشه نمىتواند همه ابعادى را که انسان باید ببیند به انسان بنمایاند.
خداوند متعال هم از باب لطف، عنایت و محبّت به کمک چراغ اندیشه آمده و کمکى که براى چراغ فکر قرار داده شده، همین تعلیمات وحى است. تعلیمات وحى، محصول عقل است، اما عقل کلى و مطلق عالَم. عقل ما عقل جزئى است، اگر این عقل جزئى به عقل مطلق عالَم وصل شود، به راحتى عاقبت هر کارى را مىتواند ببیند که آیا شرّ است یا خیر، به نفع انسان است یا به ضرر او.
تنها راه اتصال این عقل جزئى به عقل کلى عالَم هم خط و مسیر وحى و تعلیمات آسمانى است که فعلاً در قرآن مجید و در روایات و اخبارى که در ارتباط مستقیم با قرآن مجید است منعکس است ؛ یعنى کتاب خدا به صراحت آن روایات و اخبار را از نظر سلامت و صحّت امضا مىکند.
- شامل 27 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله نفس انسان