فهرست مطالب:
لزوم تفکر سیستمی
ویژگی های رویکرد سیستمی
مقدمه ای بر تئوری سیستم ها
-------------------------
مسائل پیچیده:
در مواجهه با مسائل محیطی معمولا موضوعاتی تبدیل به محل بحث می شوند که دارای پیچیدگی باشند و راه حل ساده ای برای آن ها موجود نباشد.
در غالب چنین مسائل به راحتی متوجه می شویم که عبارت «سیستم»، «سامانه»، «نظام» یا «منظومه» در محاورات مربوط به این مسائل به وفور دیده می شود.
در مواجهه با این دست مسائل ناخودگاه به دنبال یافتن قواعد کلی حاکم و الگوی رفتاری مسئله مورد بررسی خود هستیم.
این امر نشان دهنده وجود «تفکر سیستمی» در ذهن ما است که البته قوت و ضعق آن با توجه به تجربیات اکتسابی متفاوت است.
در ادامه مثال هایی آورده می شود تا اهمیت داشتن چنین دیدگاهی به صورت مدون به مسائل را شرح دهیم.
بارسلون یا منتخب جهان:
به نظر شما تیم بارسلونا قوی تر است بازی می کند یا تیم منتخب جهان؟
پاسخ اکثر اهالی فوتبال بارسلونا است.
در صورتی که در تیم منتخب جهان هر بازیکن در پست خود بهتر یا برابر با بازیکن معادل خود در بارسلونا است.
پس علت بهتر بودن بارسلونا در چیست؟
علت این امر در هماهنگی بیشتر بین بازیکنان بارسلونا به نسبت منتخب جهان است.
هماهنگی ارتباط موثرتر و بهتر اجزا در راستای هدف (بردن) است.
ریسک بالای بازار آمریکا:
در بحران مالی اخیر آمریکا محققین* معتقدند با وجود این که بنگاه های آمریکایی هر یک به شخصه ریسک خود را در بازار پوشش دادند اما کل بازار آمریکا دچار ریسک بالایی شد.
به نظر شما علت این امر چیست؟
ایشان معتقدند که با وجود زیر-بهینه کردن (Sub-Optimize) ریسک در هر یک از بنگاه های آمریکایی اما ریسک کلی مقدار بالایی را داشت.
علت این امر نیز مجددا در ارتباط بین بنگاه با هم در بازار کلی (سیستم) نهفته است.
بر هم کنش موجود بین بنگاه سبب می شود که ریسک کلی بازار برابر مجموع ریسک تک تک بنگاه ها نشود.
در این میان در رفتار بازار کلی خواصی ظاهر شونده (Emergent Properties) ایجاد می شود که از قبل با نگرش «کل برابر جمع ساده اجزاست» قابل پیش بینی نبود.
این ویژگی ها در بسیاری از اوقات الگوی اصلی رفتاری سیستم را موجب می شود.
رفتار عجیب نمک ها:
نمک ها به عنوان مثال نمک طعام، از عناصری به شدت واکنش دهنده تشکیل می شوند.
پس چرا خود نمک از لحاظ شیمیایی خنثی است؟
به عنوان مثال نمک طعام از سدیم که فلزی بسیار فعال و کلر که گازی فعال است تشکیل شده است.
اگر به صورت جمع ساده به مجموع سدیم و کلر است نگاه کنیم نمک باید بسیار فعال باشد.
اما وقتی این دو عنصر در مجموعه ای که با هم «مرتبط» هستند کنار هم قرار می گیرند «خاصیت ظاهر شونده» خنثی بودن را به عنوان رفتار کلی سیستم به نمایش می گذارند.
مجموع اجزا کل نمی شود:
یکی از جملات شناخته شده در حوزه تئوری سیستم ها عبارت زیر است:
«مجموع اجزا کل نمی شود» «Sum of the parts is not the whole»
این جمله به این معناست که یکی از عوامل اصلی موفقیت یک مجموعه در راستای تحقق هدف «ارتباط مناسب» بین اجزا است.
اگر بین اجزای یک سیستم ارتباط مناسبی باشد سبب می شود حاصل کار این مجموعه در کنار هم بیش از مجموع حاصل کار تک تک اجزا باشد. و در مقابل ارتباط نامناسب بین اجزا سبب می شود حاصل کار این مجموعه در کنار هم کمتر از مجموع حاصل کار تک تک اجزا باشد.
بیان علمی این مسئله به این صورت است که: «بر هم کنش سازنده بین اجزا سبب بروز هم افزایی می شود و بر عکس»
تعریف سیستم و تفکر سیستمی:
با توجه به توضیحات بالا تعریف سیستم به صورت زیر می شود:
«مجموعه ای از اجزا که در راستای تحقق هدف ارتباط معنادار (هم افزا) با هم دارند»
داشتن تفکر سیستمی به معنی دیدن مجموعه های مرتبط به صورت یک سیستم با ویژگی های مذکور است لذا تعریف تفکر سیستمی به شرح زیر است:
«فرآیند درک ارتباط اجزا بر هم در یک کل»
با داشتن چنین رویکردی است که می توان علل جامع، واقعی و ریشه ای و اثرات کوتاه و بلند مدت سائل را درک کرد.
و با چنین درکی است که می توان راه حل اثرگذار در کوتاه و بلند مدت ارائه کرد.
شامل 22 اسلاید powerpoint
دانلود پاورپوینت تفکر سیستمی