لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل:Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه14
طبقه بندی موجودات زنده
طبق رده بندی ویتاکرWhittaker (1987) موجودات زنده در 5 سلسله قرار دارند که عبارتند از :
1 – Monera : شامل باکتری های ابتدایی و حقیقی
2 – Protista : شامل جلبک های سبز، قهوه ای و ....
3 – Fungi : شامل قارچ ها
4 – Plantae : شامل گیاهان
5 – Animalia : شامل جانوران
تاریخچه رده بندی گیاهان
قدیمیترین دست نوشته ها مربوط به رده بندی گیاهی مربوط به 300 سال قبل از میلاد است که توسط یونانی معروف Theophrastus نگاشته شده که اساس رده بندی علفی، چوبی بودن گیاهان بود. سپس سقراط (Discorides)کتابی در مورد گیاهان دارویی با 24 گروه گیاهی براساس تعداد پرچم ها تألیف نمود. این کتاب بیش از 16 قرن از اعتبار خاصی برخوردار بود. این سیستم از رده بندی ها یک رده بندی مصنوعی به شمار می رود. چراکه از یک صفت ظاهری برای تقسیم بندی استفاده شده است.
بعد از آن رده بندی طبیعی مرسوم شد که در آن بجای استفاده از یک صفت، از خصوصیاتی استفاده شد که بیشتر جنبه تئوریکی داشتند و در آن روابط طبیعی بین گیاهان ایجاد شد و اساس رده بندی آن گل و میوه و دانه بود.
سپس رده بندی فیلوژنی که براساس تکامل گیاهی استوار بود بوجود آمد. این نوع رده بندی بدنبال انتشار مقاله مشترک داروین و والاس در زمینه گونه های موجودات زنده و کتاب معروف داروین (منشاء گونه ها) رواج یافت که تحول عظیمی را در علم زیست شناسی پدید آورد و بدین ترتیب، مفاهیم تکامل در رده بندی گیاهی وارد و اساس آن میزان خویشاوندی و اشتقاق گونه های گیاهی از هم شد. معروفترین رده بندی های فیلوژنیکی توسط انگلس، هاچینسون، آمپرژه، بسی، تختجان و جدیدترین آنها کرونکوئیست امریکایی است. در این جزوه نیز رده بندی بر اساس سیستم رده بندی Arthur cronquist می باشد.
رده بندی گیاهان Plant Classification
انسان جهت سهولت مطالعه و شناسایی گیاهان آنها را به شکلهای مختلف طبقه بندی نموده است. تاکسونومی (Taxonomy) شاخه ای از علم گیاهشناسی است که شناسایی، نامگذاری و مطالعه تنوع و مسیر تکاملی گیاهان، طبقه بندی و رویشگاه های گیاهی را بررسی می کند. این واژه در واقع مترادف سیستماتیک گیاهی (Plant Systematic) است.
فلور (Flora) : به مجموعه گیاهان یک منطقه مشخص اطلاق می شود. مثل فلور اروپا، فلور ایران و فلور آذربایجان. کتابهای فلور نیز کتابهایی هستند که مجموعه گیاهان یک منطقه وسیع را مورد بررسی و لیست گیاهان، نحوه شناسایی، پراکندگی جغرافیایی و شرح گیاهان در آنها ذکر شده است. مثل کتاب فلور فلات ایران Flora Iranica که به سرپرستی پروفسور ریشینگر نگاشته شده است و تا بحال حدود 170 جلد از آن منتشر شده است. فلور دکتر احمد پارسا که به زبان فرانسه Flor de la Iran نگاشته شده است. فلور رستنی های ایران تألیف دکتر صادق مبیّن و فلور رنگی ایران تألیف دکتر احمد قهرمان نیز جدیداً در 22 جلد به بازار عرضه شده است.
امروزه نامگذاری علمی گیاهان براساس قوانینی است که توسط کنگره جهانی گیاهشناسی وضع شده است. بر این اساس سطوح رده بندی عبارتند از :
سلسله یا فرمانرو (Kingdom)
شاخه (Division) و زیر شاخه Sub-division
رده (Class) و زیر رده Sub-class
راسته (Order) و زیر راسته Sub-order
تیره یا خانواده (Family) و زیر تیره Sub-family و طایفه یا Tribe
جنس (Genus) و زیر جنس یا بخش Section
گونه (Species) و زیر گونه Sub-species و واریته Variety
گونه
افراد متعلق به یک گونه دارای شباهت ریخت شناسی مشترک بوده و قدرت آمیزش و تولید مثل با هم را دارا می باشند. نتاج یا فرزندان بوجود آمده نیز چنین خصوصیاتی دارند. در اکثر موارد نام گونه برجسته ترین و مشخص ترین صفت گیاه می باشد. این صفت ممکن است به ویژگی های مورفولوژیکی، خواص داروئی، اقتصادی و یا شیمیایی و ... مربوط شود.
B مثل (سه پرچمی) Salix triandera (اسم علمی بید) – (گل درشت)Magnolia bigiflora (اسم علمی ماگنولیا).
جنس
یک یا چند گونه را شامل می شود که دارای صفات مورفولوژیک مشترکی هستند. نام جنس گیاه در اکثر موارد نام قدیمی و عامیانه در زبان لاتین و یا یونانی برای آن گیاه است. مثل Rosa، Pinus (کاج)، Linum (کتان) و Achlia (بومادران). ممکن است به احترام برخی اشخاص، اسم آنها را بگیرد. مثل Avicenia (نام جنس درخت حرّا که از نام ابن سینا گرفته شده).
نام علمی دو اسمی : Binominal name
هر گونه از جانداران با دو نام لاتین معرفی می شود که توسط دانشمند سوئدی لینه Linnaeus ابداع شده است. اسم اول اسم جنس است که حرف اول آن همواره با حرف بزرگ نوشته می شود. اسم دوم نام گونه است که حرف اول آن با حرف کوچک انگلیسی نوشته می شود. زیر اسامی علمی، اسم جنس و گونه به طور جداگانه خط کشیده می شود و یا به صورت ایتالیک نوشته می شود:
B گیاه بنفشه گل سفید : Viola alba یا Viola alba حالت ایتالیک
تیره
مجموعه چندین جنس گیاهی که دارای صفات نزدیک بهم باشند در گروهی بزرگ بنام تیره یا خانواده قرار می گیرند. جنسهای یک تیره از نظر صفات مشخص شباهت فراوانی به همدیگر دارند. مثال : تیره نخود Fabaceae ، تیره مینا یا کاسنی Asteraceae .
تیره هتروتیپ : در این تیره، جنس ها از نظر شباهت از تیپ اصلی تیره دور هستند مثل تیره آلاله Ranunculaceae که گل در گیاه تیپ تیره یعنی آلاله منظم و میوه از نوع فندقه است، حال آنکه در زبان درقفا گل نامنظم و میوه از نوع فولیکول است. تیره ها ممکن است شامل هزاران گونه (مثل تیره کاسنی) و یا مثل تیره انار، دو گونه داشته باشد.
برای نامگذاری تیره ها، ابتدا گیاهی را از تیره انتخاب می کنند که تمامی صفات تیره را داشته باشد و سپس پسوند - aceae اضافه می شود. (aceae + جنس تیپ = نام تیره)
مثال : تیره آلاله Ranunculaceae ، تیره رز Rosaecae ، تیره کاسنی Asteraceae .
طبق مصوبه کنگره گیاهشناسی همه تیره های گیاهی دارای نام جدید علمی می باشند و نام های قدیمی تیره های گیاهی امروزه کنار گذاشته شده اند و دیگر استفاده نمی شوند. ولی استثنائاً چندین مورد از اسامی قدیمی کاملاً حذف نشده اند، بلکه بهتر است ترجیحاً از اسامی جدید تیره ها استفاده شود.
پسوند طایفه -eaeو زیر طایفه inae- می باشد. پسوند زیرتیره نیز -oidea می باشد.
نام جدید برخی از تیره ها با نام قدیم آنها در زیر آمده است.
نام قدیم
نام جدید
Gramineae (تیره گندم)
Poaceae
Palmeae (تیره خرما)
Arecaceae
Crucifereae (تیره کلم)
Brassicaceae
Legominosae (تیره نخود)
Fabaceae
Umbelliferae (تیره جعفری)
Apiaceae
Labiatae (تیره نعناع)
Lamiaceae
Compositae (تیره گل آفتابگردان، یا مینا یا کاسنی)
Asteraceae
راسته
مجموعه تیره های مجاور و نزدیک به هم گروه بزرگتری به نام راسته را بوجود می آورند. راسته ممکن است شامل یک و یا تیره های فراوانی باشد. بطور کلی محدوده و مرز راسته ها کاملاً مشخص و معین نیست. صفاتیکه در تعیین راسته به کار می روند، اغلب صفات درونی و تشریحی و نه ظاهری می باشند. مثل راسته Parietales که تمکن در آنها از نوع کناری است و یا راسته Centrospermales که دارای جنین خمیده است. برای نامگذاری راسته از تیره تیپ آن راسته استفاده می شود و بجای پسوند تیره از پسوند ales - استفاده می شود. پسوند بالاراسته - anae و زیر راسته - ineae است. Rosaceae Rosales
رده و شاخه
از تجمع راسته‌ها، رده و از تجمع رده‌ها شاخه بوجود می آید. پسوند رده opsida – زیر رده – ideae و پسوند شاخه - phyta و زیرشاخه -icae می باشد.
رده بندی گیاهی Q
1 – نهانزادان یا اسپورداران (Cryptogams یا Archegoniatae) که گیاهانی ابتدایی و شامل شاخه خزه ها و نهانزادان آوندی و فاقد اندام جنسی به صورت پرچم و مادگی می باشند.
2 – پیدازادان یا دانه داران (Phanerogams یا Spermatophytes) که گیاهانی عالی و شامل شاخه بازدانگان و نهاندانگان و دارای اندام های جنسی پرچم و مادگی می باشند.
در رده بندی های قدیم گیاهان براساس داشتن و نداشتن گل به دو دسته گیاهان گلدار و بدون گل تقسیم می شدند. از آنجا که تعریف مشخصی از گل وجود ندارد، به نظر می رسد که رده‌بندی گیاهان براساس داشتن یا نداشتن دانه در آنها علمی‌تر و صحیح‌تر باشد. زیرا دانه دارای تعریف دقیقتر و مشخص‌تری است. گیاهان بدون دانه گیاهان ابتدایی را شامل می شوند که به علت نداشتن دانه با اسپور یا هاگ تکثیر می یابند. توجه : بین شاخه های فوق گیاهانی حد واسط قرار دارند که صفات بینابینی را نشان می‌دهند. شاخه پیدازادان اولیه (مابین نهانزادان آوندی و بازدانگان) و شاخه تخمک‌کیسه‌ای‌ها (بین بازدانگان و نهاندانگان). درواقع گیاهان براساس نحوه تکثیر به دو گروه زیر تقسیم‌بندی می‌شوند:
نهان زادان Cryptoga
تحقیق در مورد رده بندی گیاهان
