موضوع رفتار سازمانی پاسخ به سوالات زیر است:
1- چرا هر کس به گونه ای خاص رفتار می کند.
2- به چه دلیل در موقعیت ها یکسان افـراد عکس العمل های متفاوتی بروز می دهند؟
3- چرا بین چند سازمـان که تشکیلات ظاهـرا مشابهی دارنـد یکسان اداره می شوند برخی موفقترند.
4- چـرا مـدیـرانـی که مـوفقترنـد بیشتر اوقات خود را صـرف کارکنان سازمان خود می کنند
11 اسلاید
بحث ادراک از مباحث مهم رفتار سازمانی است. بسیاری از تئوری های فرایندی انگیزش به بحث ادراک توجه داشته اند.
در دنیای واقعی اثبات شده است که انسانها بر اساس واقعیات تصمیم نمی گیرند ، بلکه بر اساس ادراک خود از واقعیت تصمیم می گیرند.
Definition تعریف (1
فرایند دریافت، تعبیر و تفسیر محرکهای محیطی را ادراک گویند. در ادراک، فرد محرکات را غربال، انتخاب، تنظیم و تفسیر می کند به نحوی که برای وی مفهوم داشته باشد.
Perception Process
فرایند ادراکی از 3 بخش تشکیل شده است:
الف) احساس
ب) توجه
ج) ادراک
فرایند جذب داده ها از محیط را احساس گویند. Sense احساس
در هر زمانی تعداد بیشماری از محرکهای محیطی ما را احاطه کرده، و ما نسبت به بسیاری از آنها آگاهی نداشته، آنها را نادیده می گیریم . ضمن آنکه ابزارهای حسی ممکن است قادر به دریافت آنها نباشد. ابزار حواس همان حواس پنجگانه
5- بساوایی –چشایی4 3- بویایی شنوایی-2 1- بینایی
است که هر یک دارای محدودیت ویژه در ادراک هستند
محرکهای محیطی تنها در صورتی که بدن ابزار حواس را برای دریافت آنها آماده کرده باشد بر بدن آدمی تأثیر حسی می گذارد و آگاهی نسبت به تأثیر این حواس در مرحله توجه از فرایند ادراک تحقق می یابد.
Selection توجه
مجموعه اشیاء و وقایعی که مورد توجه قرار می گیرند، ابتدا انتخاب و غربال می شوند.
این فرایند : گزینش ادراکی نامیده می شود.
گزینش ادراکی به فرایندی اشاره می کند که از طریق آن اشیاء و مفاهیم محیط مورد توجه قرار می گیرند عوامل متعددی بر فرایند توجه تأثیر دارند.
عوامل مؤثر بر توجه یا گزینش ادراکی :
اصل شدت : هر چه شدت محرک خارجی بیشتر باشد احتمال ادراک آن زیادتر (صدای بلند، بوی تند، نور شدید)
اصل اندازه : هر چه شیء بزرگتر باشد احتمال ادراک آن بیشتر است. (ساختمان های بلند)
اصل تضاد : هر گاه محرک خارجی نقطه مقابل زمینه یا خلاف انتظار انسان باشد از توجه زیادتری برخوردار می شود. تابلویی که با سایر تابلوهای خیابان تناین و تخالف دارد
اصل تکرار: هر گاه محرک خارجی تکرار شود، بیش از محرکی که فقط یکبار تکرار می شود جلب توجه خواهد کرد. )پیامهایی که تکرار می شوند(.
اصل حرکت : هرگاه چیزی متحرک در معرض دید انسان قرار گیرند، بیش از چیزهایی ساکن توجه به آنها را جلب می کند. (چراغ چشمک زن)
اصل تازگی و آشنایی: یک محرک خارجی جدید بهتر توجه انسان را جلب می کند. (گردش شغلی- تعویض تابلوهای تبلیغاتی پس از مدتی کارکرد(.
Perception ادراک
ادراک عهده دار سازماندهی، تفسیر و تعبیر احساس های آدمی است.
احساس ها به صورت خالص و پالایش نشده وارد ذهن خود آگاهی نمی شوند. احساس ابتدا بر اساس توجه به سوی نظم یافتی و طبقه شدن به صورت ادراک معنی دار سازماندهی می شوند. پس یکی از مسائل مهم ،سازماندهی و سازمان ادراکی است. مسئله بعد عوامل تعیین کننده ادراک است.
سازمان ادراکی :
فرایند دسته بندی محرکهای محیطی در الگوهای قابل تشخیص را سازمان ادراکی می گویند. انسان تلاش می کند به جای دیدن محرک محیطی به صورت مشاهدات تصادفی، آنها را در الگوهای قابل مشاهده معنی دار سازماندهی کند.
Continuity 2- پیوستگی
شخص به ادراک خطوط یا الگوهای پیوسته تمایل بیشتری دارد.
3 - مجاورت یا نزدیکی Nearness or Proximity :
محرک به یکدیگر نزدیک باشند به صورت الگوی کلی متعلق به یکدیگر ادراک می شوند. مثلاً کارکنان یک بخش در کنار یک بخش مشهورتر به صورت یک گروه واحد درک می شوند.
Similarity 4- شباهت و همانندی
هر چه شباهت دو محرک زیادتر باشد، این تمایل بیشتر وجود دارد که هر دو محرک محیطی به صورت یک گروه مشترک ادراک شوند. شباهت از مجاورت قوی تر است.
Determinant of Perception عوامل تعیین کننده ادراک
Perceiver 1- ویژگی های ادراک کننده
Perceived 2- ویژگی های ادراک شونده
Situation 3- موقعیت