یادگیری هر فرد متاثر از عوامل مختلفی است که از هر فرد به فرد دیگر تفاوت دارد و با توجه به بهره هوشی و شرایط محیطی هر فرد متفاوت است روش یادگیری از هر فرد تا دیگری هم متفاوت است اما اصول کلی وجود دارد که فرد با تبعیت از آنان می تواند میزان یادگیری خود را بهبود بخشد. و باعث پیشرفت وی شود.
بطور مثال شاید باید این جمله را باور داشت که
نبوغ 10% بستگی به بهره هوشی دارد و 90% درصد به تلاش و پشتکار فرد وابسته است.
یادگیری :
باید بدانیم که در یادگیری موفقیت و شکست نسبی و موقت اند. روزگار به هر حال می گذرد . مهم این است که همۀ تلاش خود را به بهترین وجه صرف زندگی کنید . کمتر دانش آموزی است که درسی را دوست داشته باشد که در آن موفق نبوده است. پیشرفت مناسب در یادگیری مطمئن ترین راه حفظ نگرش مثبت به یک موضوع درسی است. اگر دانش آموزان در ابتدای کار از عهدۀ یک تکلیف یادگیری منطقی و بجا بر نیایند و در عین حال فکر کنند به اندازۀ کافی تلاش کرده اند ، معمولاً احساس آمیخته ای از سردرگمی ، ناکامی و دلسردی در آنها ایجاد می شود . ممکن است این باور در آنها شکل بگیرد که به اندازۀ کافی تلاش کرده اند ولی نتوانسته اند به سطح قابل قبولی از پیشرفت تحصیلی برسند چنین افرادی از لحاظ انگیزش ممکن است در دامنه ای از بی اعتنایی تا احساس بیچارگی جای گیرند.
هرگونه ارزشیابی از یادگیری که برای دانش آموزان ناخوشایند است و مانعی در راه انگیزه یادگیری آنهاست. برای این دانش آموزان مشکل است که به تلاش خود برای یادگیری ادامه دهند و از برخی درسها بیزار می شوند.
ملاکهای ارزشیابی یادگیری یادگیری شامل نمره ، اظهار نظر معلم و هر چیز دیگری است که بیانگر قضاوت در مورد یادگیری آنان است.
( ریموندج – ولادکوفسکی – جودیب ج – ت : محمود پناهی شهری – 1376 – صفحه 97-98 )
لکن رشد مفهوم آن ظاهراً بسیار سریع بوده است. به طوریکه از طریق آمیختگی پیشه های متعدد ، به صورت یک پیشۀ گسترده میان رشته یی جلوه گر شده است. درست به دلیل تداخل پیشه های گوناگون ، تعجب آور نخواهد بود که پاره ایی از مباحث و نوشته های اخیر در مورد آن ، پر از عقاید و اصطلاحات ظاهراً متعارض و ضد و نقیض باشد. ( فریدون رخشان ، اکبر فریار – 1379 – صفحه 24 )
یادگیری و پردازش اطلاعات :
به عنوان یک اظهار نظر کلی ، یادگیری انسان در ارتباط با کسب دانش یا مهارت هاست. ما درباره ی یادگیری چگونگی برقراری ارتباط با دیگران ، خواندن ، به خاطر آوردن و راندن یک اتومبیل صحبت می کنیم . ما پیشداوریها ، هنجارهای اخلاقی و چیزهایی دربارۀ اشیاء یعنی ارتباط بین اشیاء و رویدادها را یاد می گیریم.
به علاوه می دانیم که تفاوت های فردی زیادی در توانایی یادگیری و استدلال وجود دارد. ( ادوین ف – آشمن – رابرت ن . ف . کانون – ت : دکتر حسن توزند جانی – دکتر حمید نجات – دکتر بهمن اکبری – 1383 – صفحه 4 )
تعریف یادگیری :
در این تعریف توضیح چند نکته لازم است :
- یادگیری تغییر در رفتار است . به سخن دیگر ، نتایج یادگیری همواره باید قابل انتقال به رفتار قابل مشاهده باشد.
- تغییر رفتاری نسبتاً پایدار است ، یعنی نه موقتی است و نه ثابت.
- تغییر در رفتار الزاماً نباید بلافاصله پس از تجربه یادگیری صورت گیرد.
- تغییر در رفتار یا رفتار بالقوه از تجربه حاصل می شود
( شریعت دلجو رنگیانی – 1381 ، صفحه 10 )
از یک دیدگاه نظری دیگر ، یادگیری را می توان بر حسب فرایندهای فکری که در مغز ما روی می دهند توصیف نمود.
از این دیدگاه ، پردازش اطلاعات ، یادگیری تبدل به فرایندی می شود که موارد ذیل را در بر می گیرد :
1 : توجه نمودن به آنچه قرار است یاد گرفته شود.
2 : یادگیری به صورت حفظی یا به صورت درک مفاهیم و فرایندها .
3 : کنترل میزان یا کیفیت یادگیری
4 : آگاهی از اینکه یادگیری رخ داده است.
با استفاده از رویکرد پردازش اطلاعات ، موضوع تفاوتهای فردی در یادگیری یک مفهوم مرتبط و مهم تلقی می شود.
( ادوین ف . آشمن – رابرت ن . ف کانوی – ت : دکتر حسن توزندجانی – دکتر حمید نجات – دکتر بهمن اکبری 1383 – صفحه 4 و 5 )
رویکرد های یاددهی – یادگیری :
روش آموزش در مدارس چگونه است ؟
آرنولد گریز در پاسخ به این سئوال می گوید : روش اساساً مشق و تمرین است رونویسی کلمات و جملات به منظور یادگیری و نوشتن همراه با حفظ و تکرار آنها به منظور یادگیری خواندن.
سئوال ما اکنون این است که چرا باید مسائل یادگیری را مهمترین عامل بشناسیم ؟ پس مراحل یادگیری را به ترتیب نام برده و مروری می کنیم .
مراحل یادگیری
- آماده ساختن
- عرضه داشتن
- مقایسه کردن
- تعمیم دادن
- به کار بستن
یادگیری دارای مراحلی منظم و پیوسته است . این مراحل عبارتند از :
1 ) آماده ساختن :
برای آموزش دادن مطالب تازه ای آمادگی قبلی یادگیرنده ها لازم است و یاد گرفتن هر موضوع تازه بدون آشنایی قبلی به آن مشکل است.
2 ) ارائه مطلب ( عرضه داشتن ) :
پس از آنکه معلم مطمئن شد که یادگیرنده ها برای ارائه مطالب جدید آمادگی لازم را دارند توجه آنان را از آموخته های قبلی به مطالب جدید جلب می کند و موضوعات مطالب جدید را با مطالب گذشته و تجربه های قبلی آنها ارتباط می دهد.
3 ) مقایسه کردن :
در این مرحله یادگیرنده ها مطالب جدید را با آموخته های قبلی خود ارتباط می دهند و با استفاده از اصل تداعی [1] مطابق را که با هم شباهت دارند با یکدیگر پیوند می دهند و آنها را یاد می گیرند و یا از طریق اصل مجاورت [2] به یادگیری می پردازند .
4 ) تعمیم :
در این مرحله از یادگیری ، یادگیرنده عوامل مشترک بین مطالبی را که قبلاً آموخته است با مطالب جدید تشخیص می دهد و سپس به تعمیم این دو دسته مطالب می پردازد و آن را به صورت یک اصل یا حکم کلی بیان می کند.
5 ) کاربرد ( به کار بستن )
در این مرحله یادگیرنده ، اصلی را که از اصل تعمیم بدست آورده است به طور عملی باید به کار برد. این کار در مدارس از راه تعیین تکلیف و یا حل مسأله انجام می شود. (شریعت دلجو رنگیانی – 1381 – صفحه 13 و 14 )
برای کسب موفقیت بیشتر دانش آموزان در امر یادگیری باید دارای برنامه ریزی درسی باشیم .
برنامه ریزی درسی چیست ؟
معلمان نیازمندند که آنچه را سعی می کنند با دانش آموزانشان بدست آورند ، به روشنی بیان نموده و بعد تصمیم بگیرند که انتظار دارند چگونه آن کارها را بکنند و سرانجام بررسی نمایند که تا چه حد در کوششهایشان موفق بوده اند.
شورای مدارس ، برنامه ریزی درسی را شامل چهار مرحله می دانند :
الف ) فراهم آوردن تمام منابع دانش موجود و داوریهای بصیرانه در مورد اهداف تدریس.
ب ) تهیه و امتحان آن روشها و مواد آموزشی به کار رفته در مدارس
ج ) ارزیابی میزانی
د ) باز خورد بدست آمده از تمام تجربیا
شکل 1- مراحل برنامه ریزی درسی
چنین مفهومی از برنامه ریزی اشاره بر این دارد که یک نقطه شروع وجود نداشته و جریانیست که هرگز پایان نمی یابد. ( ادری و هاوارد ینلکی . ت : دکتر داریوش دهقان – 1368 – صفحه 10 و 11 )
پیش نیازهای لازم برای یادگرفتن :
برای اینکه یادگرفتن به بهترین نحو صورت گیرد ، باید حداقل ، عوامل یا شرایط زیر را که معمولاً تحت عنوان « پیش نیاز » یادگیری مطرح می شود ، وجود داشته باشد :
1 ) هدف وجود داشته باشد.
2 ) انگیزه برای یاد گرفتن وجود داشته باشد و ادامه یابد.
3 ) به مواد آموختنی توجه و دقت کافی بشود.
یکی از عواملی که نشان می دهد یادگیری کامل صورت نگرفته است به یاد نیاوردن آموخته هاست.
علت های عمدۀ یاد نگرفتن :
یاد نگرفتن اغلب نتیجۀ یک یا چند عامل کلی زیر است :
1 ) نداشتن هدف برای یادگیری
2) نبودن انگیزه ( علاقه ) کافی برای یادگیری
3 ) عدم توجه و دقت کافی به مطلب یا موضوع مورد نظر به سه دلیل زیر .
الف : نبود علاقه و انگیزۀ کافی
ب : جالب نبودن محرک
ج : موجود موانعی برای توجه و دقت
4 ) ناکافی بودن رشد جسمانی / روانی ( ذهنی ، عاطفی ، اجتماعی ، اخلاقی ) یادگیرنده
5 ) نداشتن زمینۀ قبلی ( معلومات پایه ) برای یادگیری
6 ) وجود نارسائی یا اشکال در حواس (بینائی، شنوایی ، بویایی ، چشایی و بساوایی )
7 ) وجود مشکلات و مسایل عاطفی / هیجانی ( اضطراب شدید ، نداشتن اعتماد به نفس ، ترس از عدم موفقیت و ..... )
8 ) تأثیر منفی آموختنیها بر یکدیگر ، این تأثیر منفی ، بر اثر دو عامل بروز می کند :
1 ) منع موثر قبلی
2 ) منع موثر بعدی
هم اکنون می پردازیم به علتهای عمدۀ به یاد نیاوردن مطالب
- یاد نگرفتن ناقص
- نبودن محرک مناسب
- سرکوب اطلاعات
- نبودن انگیزه برای به یاد آوردن
- گذشت زمان
- آسیب مغزی یا بیماری
یکی از عوامل موثر در موفق نبودن یادگیری توجه نکردن یادگیرنده به موضوع است.
توجه نکردن علل زیادی دارد.
الف ) نبودن علاقه و انگیزه کافی :
معمولاً اشخاص به چیزی که بیشتر علاقه داشته باشند بیشتر توجه می کنند . یکی از علتهای عدم توجه نداشتن به علاقۀ لازم است.
ب ) جالب نبودن محرک :
بسیاری از مواقع مطلب طوری مطرح می شود که توجه را به خود جلب نمی کند . یعنی با اینکه کودک یا نوجوان مایل به یادگرفتن است به علت جالب نبودن موضوع ، یا اصلاً به آن توجه نمی کند یا پس از مدت کمی خسته و بی علاقه می شود. برای اینکه چنین اشکالی پیش نیاید ، باید آموختنیها جالب باشند .
ج ) وجود موانع و عوامل بازدارند ۀ توجه :
گاه با اینکه مطلب جالب است و یادگیرنده به آن توجه نیز دارد ، این توجه ادامه نمی یابد و پایدار نیست.
( دکتر مهرناز شهرآرای – 1369 – صفحه 21-22-24-39 )
خلاصه ای از نظریه های انگیزشی که بر مسائل کفایت و کنترل تاکید دارند.
الف ) ادراک کفایت :
- نظریۀ انتظار معلم : معلم به طور طبیعی انتظارهای خود را در مورد موفقیت هر یک از دانش آموزان به آن ها منتقل می شود.
- نظریه شناختی – اجتماعی : افراد برای ایجاد کفایت خود از چهار منبع استفاده می کنند : تشویق کلامی ، برانگیختگی فیزیولوژیکی ، تجربه های جانشینی و تجربه های پیشین .
- نظریه اسناد : افراد موفقیتها و شکستهای خود را به یکی از چهار عامل توانایی ، تلاش ، دشواری تکلیف و بخت و اقبال نسبت می دهند.
- نظریۀ تکلیف درگیری در مقابل خوددرگیری : افراد می توانند تکلیف درگیر باشند و بر مهارتهای فردی خود متکی باشند و یا می توانند خود درگیر باشند و در کارها عملکرد خود را با عملکرد دیگران مقایسه کنند.
- نظریه یادگیری خودگردان : فرد برای این امری باید راهبردهای ضروری شناختی ، فراشناختی ، رفتاری و احساس کفایت راهبردها و خود را درونی کند.
ادراک کنترل :
نظریه یادگیری اجتماعی : افراد یا از گرایش درونی برخوردارند و باورشان این است که عملشان نتایج کار را تعیین می کند و یا گرایش بیرونی دارند و عقیده
شامل 25 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله عوامل مؤثر بر یادگیری
