نوع فایل: word
قابل ویرایش 35 صفحه
چکیده:
مهاجرت و حاشیه‌نشینی دو پدیده به ظاهر متفاوت می‌باشند که برآیند یک عامل مشترک بوده و نتایج و تبعات مشابهی هم بخصوص برای شهرها بدنبال دارد.
مهاجرت که خود نتیجه ی نابرابری‌های مکانی و بی‌عدالتی‌های منطقه‌ای می‌باشد، به دلیل ویژگیهای خاص مهاجران و علل مهاجرتشان پیامدهای منفی متعددی برای شهرها و روستاها بدنبال دارد که از جمله ی آنها ظهور و گسترش پدیده ی حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ می‌باشد.
حاشیه‌نشینان به علت فقر شدید و همه‌جانبه ( اقتصادی ، اجتماعی ، فرهنگی و…) و اعتراض نسبت به وضع موجود و ابراز وجود در شهرها ، اقدام به فعالیت‌هایی می‌نمایند که موجب سلب آسایش شهروندان و امنیت شهرها می‌گردد.
این موضوع در شهر مشهد از شدت بیشتری برخوردار بوده و مشکلات زیادی را هم ایجاد نموده است. سرقت‌های متعدد ، آدم‌ربایی و آدم‌کشی، قاچاق مواد مخدر ، شرارت ، تجمعات خیابانی و… از جمله ی این معضلات هستند.
آنچه مسلم است بدون توجه به علل مهاجرت روستاییان و سکنه ی شهرهای کوچک به شهر های بزرگی مانند مشهد، مبارزه با معلول و تلاش برای ساماندهی حاشیه نشینی نتایج ملموس و چندانی نخواهد داشت.
مقدمه:
مهاجرت بی‌رویه به شهرها و گسترش حاشیه‌نشینی در قرن گذشته و قرن اخیر از معضلات مهم شهرهای بزرگ جهان، بخصوص در کشورهای در حال توسعه می‌باشد، که پیامدهای سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و امنیتی متعددی به دنبال داشته است.
این دو پدیده جمعیتی و شهری اگر در راستای هم قرار گیرند و به هم پیوند بخورند، قطعاً مشکلات و پیامدهای منفی مضاعفی را برای یک جامعه بخصوص شهرهای بزرگ به دنبال خواهند داشت.
از آنجایی که علل حاشیه‌نشینی رانمی‌توان خارج از چارچوب علل مهاجرت ـ بخصوص مهاجرت روستا به شهر ـ بررسی کرد، می‌بایستی آنها را به طور توأمان مطالعه نمود. چرا که از یک طرف عوامل دافعه (Pushfactors) در روستا موجب تخلیه این واحدهای جمعیتی و مولد می‌گردد و از طرف دیگر عوامل جاذبه (Pull factors) آنها را به سوی شهرها کشانده و سربار جامعه شهری می‌نماید.
برای بررسی نقش این فرآیند در مسائل شهری و بخصوص امنیت اجتماعی شهرها لازم است دلایل مهاجرت، تیپ مهاجران و خصوصیات آنها و همچنین وضعیت مناطق حاشیه‌نشین شهرها و ساکنان آنها مورد توجه قرار گیرند. چرا که بخش اعظم بزهکاری ها، جرم های مشهود و نامشهود و جنایاتی که در این کانونهای جمعیتی اتفاق می‌افتد و یا ساکنان آنها در سطح جامعه مرتکب می‌شوند، ناشی از ساختار فیزیکی، فرهنگی، جمعیتی و اقتصادی این نواحی و ساکنان آنها می‌باشد.
حاشیه‌نشینان دارای وضعیت اجتماعی و اقتصادی نامناسبی بوده و بندرت جذب ساختارهای مدرن شهری می‌شوند. برداشت‌ها و روحیات خود آنها، نحوه برخورد و رفتار شهروندان دیگر با آنها، عدم توجه مسئولان سیاسی و خدماتی شهرها به آنها، موجبات ایجاد روحیه ی عصیان‌ورزی و حس انتقام در آنها شده که خود را به صورت رفتارهای نابهنجار و مشکل‌آفرین بروز می‌دهد.
بررسی نظریات مربوط به پاتولوژی شهری ( آسیب‌شناسی شهری ) و اکولوژی جرایم شهری و خشونت ها و ناآرامیهای شهری و انطباق آنها بر حاشیه ی شهر مشهد مبین ارتباط مستقیم بین ویژگیهای مهاجر و حاشیه‌نشین با بزهکاری و کاهش ضریب امنیتی شهرها می‌باشد.
فهرست مطالب:
چکیده مقاله
مقدمه
مهاجرت
نظریات اقتصادی
نظریه وابستگی،
مهمترین علل مهاجرت را به طور اختصار می‌توان اینگونه بیان نمود
علل اقتصادی
علل طبیعی
علل اجتماعی و فرهنگی
مهاجران روستایی در شهرها
حاشیه‌نشینی چیست و حاشیه‌نشین کیست؟
انواع حاشیه ها
الف) حاشیه های درون شهری
ب) سکونتگاهای غیر قانونی ( عدوانی):
علل حاشیه نشینی
برخی علل اصلی حاشیه‌نشینی
اصطلاح حاشیه نشینی در کشور های مختلف(22)
تاریخچه ی حاشیه‌نشینی در مشهد
نمودار شماره ی 1»
مقاطع تاریخی حاشیه نشینی در مشهد
رابطه ی میان جرایم و هفت عامل اجتماعی
نظریه طبقه‌بندی واحدهای مسکونی
علل خشونت های شهری از دیدگاه اکولوژی شهری
شیوه ی زندگی در محلات
خشونت خرده‌فرهنگ ها
بیگانگی اجتماعی
فشار روانی و استرس
ناامیدی و محرومیت نسبی
سازمان‌شکنی
ویژگی های مناطق حاشیه نشین
ویژگیهای کالبدی (فیزیکی):
نمودار شماره ی 4 : مقایسه ی جمعیت حاشیه ی شهر مشهد با چند استان ویژگی های جمعیتی کشور
جدول شماره ی 1 :بررسی ارتباط نوع جرایم با گروههای عمده سنی در زندان مرکزی مشهد (1380)
نمودار شماره ی5 : میزان جرایم در گروه های مختلف سنی در حاشیه ی شهر مشهد
جدول شماره ی 2 : جمعیت برخی از شهرک ها و کانون های جمعیتی حاشیه ی مشهد
بعد اجتماعی
بعد فرهنگی
جدول شماره ی 3: ارتباط سواد با نوع جرایم در حاشیه ی شهر مشهد
نمودار شماره ی 7 : ارتباط سطح سواد با جرایم در حاشیه ی شهر مشهد بعد رفاهی
جدول شماره ی 4: تجمعات و مردمی و علل آن ها در برخی از مراکز جمعیتی
جدول شماره ی 5 : برخی از کمبودها و معضلات حاشیه ی شهر که می‌تواند تبعات سوء امنیتی داشته باشد.( 27)
نتیجه
عکس شماره ی 1- وضعیت نامناسب معابر حاشیه ی شهر مشهد
عکس شماه ی 2- معابر و فاضلاب ها در حاشیه ی شهر مشهد
عکس شماره ی 3- استقرارمساکن در مسیل ها و کال ها در حاشیه ی شهر مشهد
عکس شماره ی 4- مسکن نامناسب با مصالح ابتدایی( عکس از نگارنده)
عکس شماره ی 5 : معابردر حاشیه ی شهر مشهد( عکس از نگارنده )
عکس شماره ی 6- وضعیت کال ها در حاشیه ی مشهد( عکس از نگارنده )
عکس شماره ی 7- کار کودکان در کارگاه های حاشیه ی شهر مشهد
عکس شماره ی 8- تجمع مردم و بازارهای هفتگی در مناطق آلوده ی
عکس شماره ی 9- وضعیت نامناسب بهداشت در مناطق حاشیه ی مشهد
عکس شماره ی 10- زباله، فقدان بهداشت، امراض مسری و سرقت برق در حاشیه ی شهر
عکس شماره ی 11- معابر خاکی محل بازی و تفریح کودکان
عکس شماره ی 12-مساکن نامناسب در حاشیه ی شهر مشهد
عکس شماره ی 13- مساکن فرسوده و نامناسب در حاشیه ی شهر
عکس شماره ی 14- استفاده از برق غیر مجاز در حاشیه ی شهر مشهد
منابع ومأخذ:
مهدوی ـ مسعود ـ اصول و مبانی جغرافیای جمعیت ـ نشر توس ـ تهران ـ 1373
لهاسایی زاده ـ عبدالعلی ـ نظریات مهاجرت ـ انتشارات نوید ـ 1368
زمانی پور ـ اسدا… ـ مقاله ی مهاجرت روستائیان به شهرها و اثرات آن بر توسعه ی کشاورزی ـ 1366
رحیمی ـ حسین ـ مقاله ی بررسی مهاجرتهای دانش‌آموزی بردسکن ـ رشد آموزش جغرافیا ـ شماره ی 47 ـ تابستان 77
حسین‌زاده دلیر ـ کریم ـ مقاله حاشیه‌نشینی، در جستجوی معنی و مفهوم ـ اطلاعات سیاسی ـ اقتصادی ـ شماره ی 46 ـ 45
شکویی ـ حسین ، جغرافیای اجتماعی شهرها و اکولوژی اجتماعی شهر ـ انتشارات جهاد دانشگاهی ـ 1369
منبع شماره ی 2
خورشیدی ـ محمدتقی ـ پایان‌نامه بررسی علل تخریب روستاهای بیرجند (1370 ـ 1345)- 1375
منبع شماره ی 6
طاهری ـ تقی، گزارش مهاجرت روستا یک مسئله است ، برنامه و بودجه و مدیریت کشاورزی ـ 1363
منبع شماره ی 8
منبع شماره ی 8
منبع شماره ی 6
مساواتی ـ مجید ، مقاله « خانواده‌های مهاجر روستایی و زمینه‌های طلاق » فصلنامه ی پژوهشی جمعیت ثبت و احوال کشور ـ سال پنجم ـ شماره ی 16 و 15
مرکز ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد ـ جزوه ی حاشیه‌نشینی یک مسئله صد مشکل
منبع قبلی
زاهد زاهدانی ـ سید سعید ، حاشیه‌نشینان شهر کرمان ـ 1355
منبع قبل
آقاجانیان ـ اکبر ، پایدار ـ مجید ، پژوهشی در مشکل اجتماعی حاشیه‌نشینی ـ سلسله مقالات جامعه‌شناسی و برنامه‌ریزی ¬ـ شماره 26 ـ دانشگاه شیراز ـ 1363
مرکز ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد ـ جزوه ی رشد و توسعه شهر مشهد
هادیزاده بزاز- مریم ، حاشیه نشینی و راهکار های ساماندهی آن در جهان ، شهرداری مشهد – 1382 منبع شماره ی 6
منبع قبلی
منبع شماره ی 6
احمدی پور ـ زهرا، مقاله حاشیه‌نشینی در بخش مرکزی کرج ، دانشگاه تربیت مدرس ـ رشد آموزش جغرافیا ـ شماره 38 ـ پاییز 74
مرکز ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد
اطلاعات مکتوب و غیرمکتوب مرکز ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد
مصاحبه ی مدیر ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد با روزنامه ی خراسان چهارشنبه 21/8/82
گزارش آسیب‌شناسی جرایم ، در بلوار دوم طبرسی ، قربانی مقدم ، مرکز ساماندهی حاشیه ی شهر مشهد، آبان 81
فیلم اینجا مشهد است- شهرداری مشهد
منبع قبلی
آلبوم عکس حاشیه ی شهر مشهد- روابط عمومی شهرداری مشهد – سال 1379
پروژه مهاجرت، حاشیه‌نشینی وامنیت اجتماعی شهرها. doc