اقلیم و هواشناسی
در فرایند شناخت وضعیت محیطزیست یک منطقه، اقلیم و شرایط آب و هوایی به عنوان عامل تعیین‌کننده و همچنین محدودکننده بسیاری از منابع طبیعی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار می‌باشد. در این مطالعه نیز هدف اصلی از بررسی هواشناسی عمومی، شناخت نوع و دامنه تغییرات شرایط آب و هوایی در محدوده استان تهران است. بدیهی است نتایج حاصل از تحلیل و ارزیابی مطالعات اقلیم و هواشناسی در جمع‌بندی و تحلیل شناخت محیطزیست استان تهران قرار گیرد. براساس نتایج مطالعات هواشناسی و اقلیم، امکان ارایه سیمای صحیحی از شرایط اقلیمی منطقه فراهم می‌گردد. برای رسیدن به این هدف جمع‌آوری داده‌ها، کنترل کیفی اطلاعات، بازسازی کمبودها و نواقص آماری و تجزیه و تحلیل‌های هواشناسی و اقلیمی در مقیاس زمانی مناسب انجام می‌گیرد.
شیوه مطالعه و بررسی در تهیه این گزارش به شرح ذیل است.
- جمع‌آوری آمار و اطلاعات و گزارشات هواشناسی موجود در منطقه
- بررسی و ارزیابی آمار و اطلاعات جمع‌آوری شده و تعیین حدود و اعتبار آن‌ها
- بررسی دقت، صحت و کیفیت داده‌های هواشناسی جمع‌آوری شده و تصحیح، تکمیل و ترمیم آن‌ها
- تجزیه و تحلیل داده‌های هواشناسی به منظور تهیه اطلاعات پایه، که به شرح زیر صورت گرفت.
- بررسی وضعیت بارندگی سالانه، فصلی، ماهانه و تعداد روزهای بارانی براساس یک دوره شاخص آماری
- تحلیل مقادیر دماهای ماهانه و سالانه به‌صورت نقطه‌ای و منطقه‌ای و طول متوسط روزهای یخبندان
- تحلیل پارامترهای نم نسبی و ساعات آفتابی
- تحلیل پارامتر باد
- جمع‌بندی محدودیت‌ها، تنگنا‌ها و پتانسیل‌های اقلیمی منطقه.
2-1- توده‌های هوایی موثر بر استان تهران
توده‌های هوایی که استان تهران را تحت تأثیر قرار می‌دهند، در زمستان‌ها مدیترانه‌ای از سمت غرب، قطبی بری و بری شمالی از قطاع شمالی و قطبی دریایی از شمال غربی است.
به طور کلی مشخصات توده‌ها و جریانات هوایی که تحت تأثیر میدان‌های پرفشار و کم‌فشار، منطقه مطالعاتی را تحت تاثیر قرار می دهند، به صورت جریان‌های تابستانه و زمستانه و جریان‌های منطقه‌ای قابل بررسی می‌باشند.
الف – جریان‌های تابستانه
در فصل تابستان مرکز کم فشار حرارتی به عمق فشاری 996 میلی‌بار قادر است دامنه‌های اثر خود را به ایران برساند و با انجام فعل و انفعالات بین این مرکز و مراکز پرفشار که در جنوب اقیانوس هند و شمال اقیانوس اطلس وجود دارد، مجموعه‌ای از جریان‌های جوی را موجب می‌گردد که فلات ایران را تحت پوشش خود قرار می‌دهد. این جریانات عبارتند از:
- جریانات غربی و جنوب غربی که منشا آن‌ها صحاری عربستان است و دامنه نفوذ خود را به صفحات جنوبی و مرکزی ایران معطوف می‌نمایند.
- جریانات شمال غربی که از اقیانوس اطلس ناشی می‌شوند، در بردارنده هوای گرم بحری بوده و بارندگی‌های تابستانه را سبب می‌شوند که رطوبت آن‌ها به ایران نمی‌رسد.
- جریانات اقیانوسی که حاوی توده‌های هوایی گرم و استوایی می‌باشند، بار رطوبتی خود را در باران‌های سیل‌آسای مانسون‌های هندوستان تخلیه و از بخش جنوب شرقی وارد کشور می‌گردند.
- جریانات جنوب شرقی به دلیل خصوصیت بری و حاره‌ای در ماه‌های خرداد، تیر، مرداد، شهریور و مهر باعث ورود میلیون‌ها تن ذرات گرد و غبار از کویر به استان تهران می‌گردند.
ب- جریان‌های زمستانه
در فصول سرد سال، کل کشور تحت تاثیر رانش‌های هوا از پرفشار سیبری در آسیای مرکزی و پر فشار آزور از اقیانوس اطلس و همچنین توده‌های هوای برخاسته از اقیانوس هند قرار می‌گیرد.
مرکز پرفشار سیبری با فشار هوایی معادل 1036 میلی بار توده‌های هوای سرد و خشک را روانه قسمت‌های مختلف ایران به ویژه نواحی شمالی می‌نماید.
جریان پر فشار آزور دارای توده‌های هوای گرم و مرطوب بوده و به سمت اروپا و اقیانوس هند حرکت می‌کنند و پس از طی مسیرهای مختلف به ایران کشیده می‌شود و این جریان انباشته از ذخایر رطوبتی است که عمده بارش‌های ایران را تامین می‌نماید. جریان‌های شمال غربی از اروپای شمالی بر می‌خیزد و ضمن عبور از دریای سیاه و تغذیه رطوبتی به ایران می‌رسند و به ریزش برف‌های سنگین کمک می‌نمایند.
ج- جریان‌های منطقه‌ای و تاثیر آن‌ها بر وزش باد
جریان‌های عمومی جو از سیستم‌های مستولی بر کره زمین ایجاد می‌شوند که این جریانات می‌توانند زمینه و بستر مناسبی برای هر جریان منطقه‌ای و محلی باشد. در این ارتباط، جریان‌های منطقه‌ای تحت تاثیر شرایط جغرافیایی و عوارض محلی به وجود می‌آیند. در زمینه میدان‌های فشار و خطوط هم مقدار میانگین فشار در هر فصل، ضروری است چگونگی حرکت و تغییر مسیرهای حرکتی خطوط هم فشار تبیین گردد. در شرایط حاکمیت فصل زمستان ثابت گردیده است که خطوط هم فشار 1022 میلی‌بار از تهران عبور می‌کنند.
بررسی وضعیت فشار هوا در فصل بهار دربردارنده تعدیل‌هایی در شرایط فشاری می‌باشد. این تعدیل فشار در کلیه نقاط ایران تجربه شده است.
در فصل تابستان فشار هوا با کاهش بیشتری روبه‌رو می‌گردد. وضعیت فشار هوا در فصل پاییز به علت تراکم هوا رو به افزایش می‌رود، در این فصل خطوط هم فشار 1016 میلی بار در منطقه مورد مطالعه حاکمیت دارند.
به طور کلی می‌توان بیان کرد که جریانات منطقه‌ای در زمستان ایران به علت بسته شدن یک سیستم پرفشار عمیق در روی کویر که نمونه‌ای از سیستم پرفشار سیبری است، سرمای زمستانی را فراهم می‌آورد. ارتفاعات البرز در شمال و زاگرس در غرب کشور باعث می‌شود، حوزه آبریز مرکزی ایران تنها در نقاطی مثل شمال، شمال غرب و مناطق جنوب غربی استان تهران از ریزش‌های جوی بسیار .....
مطالعات پایه هیدرولوژی، اقلیمی و توپوگرافی استان تهران و استان البرز شامل نقشه های مختلف GIS و نمودارها و جدول ها و پروفیل های مختلف می باشد که در قالب Word ارائه شده است.
فهرست مطالب
2-1- توده‌های هوایی موثر بر استان تهران.. 5
ج- جریان‌های منطقه‌ای و تاثیر آن‌ها بر وزش باد. 6
2-2- شبکه ایستگاه‌های هواشناسی.. 7
جدول 3- طبقه‌بندی رژیم اقلیمی بر اساس ضریب تغییرات.. 12
2-6- پوشش ابری و ساعات آفتابی.. 28
بررسی باد در شبکه ایستگاه‌های بادسنجی.. 32
جدول 11- جهت بادهای غالب در ایستگاه های منطقه در دوره آماری موجود. 37
جدول 13- درصد باد آرام در ایستگاه‌های منطقه در دوره آماری موجود. 39
2-9- تحلیل و جمع‌بندی وضعیت اقلیمی استان تهران و البرز 48
3-1-3- برآورد آبدهی سالانه. 52
3-1-4- برآورد میزان دبی با دوره بازگشت‌های مختلف... 52
3-2-1-1- بهره‌برداری و میزان مصارف آب زیرزمینی.. 55
3-2-1-2- بهره‌برداری و میزان مصرف آب‌های سطحی به تفکیک دشت‌ها و نوع مصرف.. 56
3-2-2- کیفیت آب‌های زیرزمینی.. 57
3-3- تحلیل و جمع‌بندی وضعیت هیدرولوژیکی.. 58
4-1-1- ویژگی‌های واحدهای هیدرولوژیک... 60
4-2- شبکه هیدروگرافی استان تهران و استان البرز 62
4-2-1- شیب واحدهای هیدرولوژیک... 62
مطالعات پایه هیدرولوژی، اقلیمی و توپوگرافی استان تهران و استان البرز