1- کلیات
2- تعیین کیفیت سایت
3- تجزیه وتحلیل سایت
4- کیفیتهای فرح بخش سایت
5- محدودیتهای سایت
6- وضعیت عملکردی درون سایتی وبرون سایتی
7- وضعیت عملکردی درون سایتی
8- کیفیتهای فرح بخشی درون سایتی
9- وضعیت عملکردی برون سایتی
10- عوامل فرح بخش برون سایتی
11- خلاصه تجزیه وتحلیل سایت
1-کلیات
تجزیه وتحلیل یک سایت ،روند شناخت و درک مسائل زیر است:
1- ملاحظه عواملی که خصوصیات یک سایت را تعیین میکند.
2- شناخت اهداف هرعامل سرویس دهنده
3- شناخت وضعیت هر عامل
4- تعیین اولویت عوامل مختلف از نقطه نظر تاثیر گذاری در روند طراحی
عمده عواملی که خصوصیات یک سایت را تعیین می کنند غبارتند از :
عوامل طبیعی
- اب
- جغرافیا
- جهت یابی
- زندگی گیاهی
- دید و منظر
- اقلیم
- و.
عوامل مصنوعی
- موقعیت ومکان
- جاذبه های فرهنگی
- امکانات شهری
- سرویس های شهری
- ساختمانها
- جاده
- و...
عوامل سرویس دهنده سه هدف را دنبال میکنند :
- تامین نیازهای عملکردی مردم مثل : جا به جایی ، زندگی ، خرید، کار ،اموزش، حمایت و پشتیبانی
- تامین نیازهای فرح بخش مثل: تفریح ،مطبوعیت ،اصلاح و تهذیب (Regeneration) ،زیبایی ،استراحت ،ارامش ،طبیعت و...
- تامین نیازهای طبیعی زیست محیطی ومحیط فیزیکی مثل : فعل و انفعال زمین ، گیاهان وحیوانات در یک روند خود حمایت کننده.
2-تعیین کیفیت سایت
در بعد معماری ، طراحی یک بنا شاید اسانتر از ارائه طرح مرمتی برای همان بنا باشد . به بیان دیگر در طراحی مرمتی شخص معمار نیاز به شناخت کیفیت دقیق بنا دارد تا کیفیتهای مطلوب بنا دچار مخاطره نشود . در ساماندهی یک سایت ، داشتان از همین قرار است طراح شهری ملزم به شناخت دقیق کیفیت سایت می باشد تا بتواند نه تنها کیفیتهای مطلوب سایت را به مخاطره ننداخته بلکه انها را تقویت نیز مینماید.
تعیین کیفیت سایت امکان پذیر نیست مگر پس از تجزیه و تحلیل اولیه سایت مورد نظر ، کیفیت سایت از دیدگاه طراحی شهری به موارد زیر تقسیم بندی می شود.
Site potentials 1 استعدادهای سایت -
- چگونه زمین می تواند بهتر مورد بهره بر داری قرار بگیرد ؟
- چه منابع طبیعی پنهان و اشکاری وجود دارد؟
- و...
Site problems 2- مشکلات سایت
- ما بایستی از چه چیز بیمناک باشیم؟
- چه چیزهایی باید دوباره ساخته شوند؟
- چه چیزهایی باید حفاظت شوند؟
Site amenity مطبوعیت سایت 3-
- چه ویژگی و ا پدیده های منحصر به فرد، فرحبخش و نادری هستند که میبایستی برای همه مردم حفاظت شوند؟
site danger signals 4- محدودیتهای سایت ( یا علامات خطر سایت )
- چه مناطقی بایستی به دلایل توسعه افراطی و مشکلات پتانسیلی ( مانند شیب پله ای ، بدی خاک ،نهر ، باتلاق ، مرداب ، جنگل ،کابلهای فشار قوی،و...) از نظر توسعه منع شوند.
3--تجزیه و تحلیل سایت
یکی از روشهای کاربردی برای تجزیه و تحلیل یک سایت ، یافتن ارتباط بین مراحل مختلف شناخت است . در حقیقت تجزیه وتحلیل همچون ظروف مرتبط مراحل مختلف شناخت را بهموصل کرده و استنتاج می کند، این نتیجه گیری همان تجزیه وتحلیل می باشد .
مثلا ارتباط بین شناخت تاریخی و شناخت کالبدی می تواند بناهای با هویت خاص را از دیگر بناها منفک کند و یا یافتن ارتباط بین کالبد شهری از یک طرف و نیازها و امکانات از طرف دیگر ، می تواند طراح شهری را در صحیح جایگزین نمودن خدمات محله ای در محلات مختلف سایت یاری نماید .
در حالت کلی از اننطباق لایه های مختلف اطلاعات ، اطلاعات جدیدی (تجزیه و تحلیل) بدست می اید که در مرحله نخست (مرحله شناخت)وجود نداشته است.
عمده مسائلی که ظروف تجزیه و تحلیل میتواند انها را در خود جای دهد عبارتند از :
بازدید سایت site visits1-
- بازدید میدانی دقیق در تمامی سایت و ماطق هم جوار آن .
جستجوی منابع Resource Research2-
- تجزیه و تحلیل کردن اطلاعات موجود در منابع ،از جمله عکسهای هوایی ، نقشه های جغرافیایی ، نقشه خاک ، نقشه های امکانات شهری ، سفر نامه ها و...
پرسش ملاقات با مردم مطلع Quesioning and interviewing 3-
-برای مثال : ساکنین محلی ، داستانهای محلی ، دفاتر شهری ،مردان ریش سفیدمحل و...
اطلاعات مرتبط به هم Interrelating data4-
-امتحان و مقایسه کردن اطلاعات از یک منبع با یک منبع دیگر .
همانطورکه در مبحث تعیین کیفیت سایت گفته شد یکی از عوامل مطبوعیت سایت فرح بخش بودن ان است .اینک به توضیح بیشتری می پردازیم:
4-کیفیتهای فرح بخش سایت
در مشاهده اول خصوصیات سیت ،طراح می تواند احساسی از منظره و شکل سایت بدست اورد . همچنین می تواند تمامی سیمای با ارزش قابل حفاظت را یادداشت کند (مثل منابع طبیعی ،کیفیتهای منحصر به فرد )شناخت کیفیتهای موجود سایت می تواند سهم مثبت خصوصیات طراحی را اثبات کند .
خصوصیات بصری مهم که کیفیتهای فرحبخشی سایت را تعیین می کنند عبارتند از :
Diversity تنوع وگوناگونی -
در حالت کلی تنوع وگوناگونی بصری در شهر ،چشم نواز ، زیبا ومطبوع است وجذابیت بیشتری را تقدیم میکند.
Individuality منحصر به فردی -
هر عاملی که به نحوی باعث بی نظیر شدن سایت گردد: مثل تسلط به یک منظره زیبا ،جنگل ،تپه ،نهر ،مرغزار ،خط ساحل و یا هر کیفیت بر جسته ای که عامل منحصر به فردی سایت شود.اینها بایستی افزون گردند و یا لا اقل حفظ و نگهداری شوند.
Cultural features سیمای فرهنگی -
پیش از این اغلب توسعه های شهرهای تاریخی در استفاده از فرمهای زمین ( که بدانها اگاهی داشتند ) ،خلق الگوهای پیچیده ساخته و نساخته دست انسان ،و... بسیار دقیق و با حساب بودند. که هم اکنون به عنوان سیمای فرهنگی معمولاجذاب هستند .
ظرفیت Density-
بیشتر زیربنای مناطق هری را عملکرد مسکونی می پوشاند . ظرفیت از نظر واژه ای به چه معناست ؟ (روستایی ؟ شهرکی ؟ حاشیه ای ؟ منطقه شهری و یا مرکز شهری است ؟). ایا ظرفیت متحد الشکل ، پراکنده و یا متضاد است ؟ ایا بین فضاهای باز و بسته تضادی وجود دارد؟
تناسب itness F-
ایا عوامل دست ساز بشر (همچون خیابانها ،ساختمانها ،صاف شده ها یا ساخته شده ها)به منطقه شایسته و زیبنده است ؟ یا اینکه انها محیط جدای خودشانرا طلب می کنند.
مقیاس Scale -
مقیاس یک تناسب است و بستگی به عوامل اندازه گیری دارد . یک سایت می تواند یک مقیاس کوچک یا بزگ داشته باشد بسته به اینکه چگونه اندازه گیری شود ، توسط مرد یا بچه از یک فاصله دور یا نزدیک.
در حالت کلی ، توسعه جدید بایستی با توسعه قبلی دارای میاس باشد . بدین معنی که مثلا از نظر تعداد طبقات خود را اشکار نکند . متناسبا نه کوچک باشد نه بزرگ . تعدادی از طراحان خودشانرا مستعد اصلاح راه حلهای مقیاس متضاد تصور می کنند ، برای مثالیک ساختمان 20 طبقه در یک منطقه با حداکثر ار تفاع دو طبقه .
دیگر عوامل بصری که می بایستی مورد توجه قرار بگیرند عبارتند از:
- تضاد
- احساس
- متحدالشکل بودن
- خاطره و نشان گذاری
- اختلاف و دگرگونی
- عدم پیوند با گذشته
5-محدودیتهای سایت Site danger signals -
محدودیتهای سایت در حقیقت هشدارهای بصری ای هستند که احتمالا مشکلان مرتبط با توسعه را نشان می دهند . محدودیتهای سایت یک فهرست از موقعیتهائی است که اگر به درستی لمس نشود. ممکن است مشکلات متعددی را در حین مراحل طراحی سایت بوجود اورد .
محدودیتهای سایت بایستی در طراحی تمامی راه حلها مد نظر قرار بگیرند. مشکلاتی هستند که احتمالا با عدم توسعه در سایت و یا اطراف ام بهتر حل می شوند.
مشکلات دیگری هستند که احتمالا با استفاده از نو اوریهای تکنولژِ طراحی زیبایی می شوند.
علامتهای واضح و بدیهی محدودیتهای سایت عبارتن از :
- نمایش مسائل اب و هوایی طاقت فرسا
- مشکلات نهفته
- خاک سست
- شیب رو به شمال
- مناطق باطلاقی ، لجن زار و...
6-وضعیت عملکردی درون سایتی و برون سایتی
تجزیه و تحلیل سایت به درک وضعیت درون سایتی و برون سایتی On-site. Off –site . condition
نیاز مبرم دارد.
در ک موقعیت سایت به خود سایت بر می گردد . اما درک موقعین برون سایتی به صراحت وضوح خود سایت نیست . و تا زمانیکه تمامی زمین های اطراف سایت کار بریشان تعیین و مشخص نشود ، استعداد تغییر و تحول در ان وجود دارد که ممکن است تاثیراتی بر درون سایت بگذارد . بدین لحاظ درک موقعیت برون سایتی کار اسانی نیست . برون سایت ممکن است بصورت فضای باز شهری مثل : دره ، شهر ، رود ، کانال ، یا زمین وسیعی که یک سایت را می تواند متاثر کند (زمین گلف ،پارک و...)و یا حتی منطقه برون سایتی ممکن است متاثر از عملکرد هایی باشد که بخود گرفته ! و یا اینکه برون سایت ممکن است به سرویسهای خارجی مرتبط شود ( مثل خیابانها ، جاده ها ، امکانات شهری ، مدارس، زمینهای بازی و...)
از دیگر فرقهای عمده عوامل درون سایتی و برون سایتی در تاثیر پذیری مستقیم و یا غیر مستقیم و کنترل یا عدم کنترل ان است.بدین معنی که اغلب در توسعه درون سایتی ، اثر توسعه بصورت مستقیم بوده و در کنترلطراح سایت است و در حالیکه در توسعه برون سایتی ، توسعه معمولا بر سایت اثر غیر مستقیم گذاشته و نمی تواند براحتی بوسیله طراح سایت کنترل شود.
وضعیت عملکردی درون سایتی on- site functional condition- 7
در تجزیه و تحلیل یک سایت تمامی کیفیتهای عملکردی اشکار سایت بایستی دوباره ثبت و ظبط شوند . اینها ممکن است عبارت باشند از :
ارتباط با اجتماع مجاور . برای مثال : اتومبیل ، عابر پیاده مسیر دوچرخه سوار ، امکانات شهری و...
عملکردهای داخلی سایت ،شامل الگوهای فاضلاب ، ارتفاع مناطقی که ساخت و ساز رات است ، جهت یابی ( اینکه خورشید کجاست ) ، جهت باد ، مناسب بودن خاک و...
به هر حال در طول بازدید اول سئوالات زیر بایستی پاسخ داده شوند :
1- دسترسی سواره به سایت از کجا می تواند باشد؟
2- دسترسی سواره به سایت از کجا نمی تواند باشد ؟
3- چه مناطقی برای احداث بتا شیب زیاد دارد ؟
4- خطوط امکانات شهری ( تیر چراغ برق ، لوله های فاضلاب ، اب ، گاز و...) کجا هستند؟
5- وضع موجود سایت ( اعم از حصار ،جاده ف چوب ، پیاده رو ، درخت و... ) چه استعداد های بالقوه ای دارند ؟
6- چه مناطقی قابلیت ساخت راحت تری دارند ( ارتفاع متوسط ، نداشتن سیمای منحصر به فرد و...)؟
7- چه تیپ جاده ای سایت را احاطه کرده است ( جمع کننده ، پخش کننده و... )
8- چه الگوی فاضلابی موجود است و کدان بایستی ابقا گردد ؟
کیفیتهای فرحبخشی درون سایتی Pleasurable on –site qualities 8-
اگر بتوانیم به سئوالات زیر در باره کیفیتهای فرح بخشی درون سایتی پاسخی بدهیم بازدید اولیه ما از سایت یک موفقیت اندیشمند خواهد بود .
1- خصوصیت کلی سایت از نظر کیفیت فرحبخشی چیست (جنگل ،مرغزار بایر ، شهر ، شهرک روستا و... )؟
2- ایا سایت شیبدار است ؟ در کدام جهت ؟چه مقدار ؟سایت چه جهتی دارد ؟( روبه شمال ،جنوب ، شرق یا همه انها) ؟
3- ایا دید مطلوب و یا نا مطلوبی از سایت به بیرون ان وجود دارد؟از کجا ؟ به کجا ؟ و از چه ار تفاعی قابل رویت است ؟
4- ایا سیما های بینظیر و منحصر به فردی وجود دارند ( همچوننهر ، صخره بیرون زده ،ساختمانهای قدیمی ،جنگلف باتلاق ، دریاچه ، استخر ، مرغزار ،و...)
5- ایا سایت از طرق دیگری می تواند توصیف شود ؟برای مثال : تمایل به توسعه ، رشد خود رو و رشد توریستی – نمایشی و...
6- ایا جزییات منحصر بهفردی در قسمتهایی از سایت وجود دارند ؟ برای مثال یک درخت کهن و یا مخصوص ریال صخره و...
7- ایا مشکلات مخصوصی وجود دارند ؟سایت از نظر سرو صدا چگونه است ؟
8- انچه که ما حقیقتا در رابطه با سایت ارزو داریم ( بهترین خواسته ) چیست؟
وضعیت عملکردی برون سایتی off- site functional condition 9-
باید سعی گردد حتی المقدور تاثیرات برون سایتی روشن و واضح گردد. عملکردهای برون سایتی که تاثیر مستقیم بر سایت دارند عبارتند از :
سیستمهای فاضلاب ،سروصدا از خیابانهای مجاور ،دیدهای نا مطلوب ،امکانات شهری مجاورو.... عملکردهای دیگری که ممکن است تاثیر غیر مستقیم بگذارند و بدست اوردن ان تاثیرات مشکلتر است عبارتند از :تاثیر موقعیت نزدیکتری دبستان ، پارک مغازهها ، ایستگاه اتوبوس ، مسجد ،کتابخانه و... برنامه های در دست اجرا و در دست طرح ریزی باید موردمطالعه قرار گیرد . زمینهای استفاده نشده یا نامعلوم از نظر کاربری که ممکن است در اینده داشته باشند و برای منظورهای مختلف گماشته شوند و لازم است از جانب طراح سایت تعمقی صورت گیرد که چه تاثیری در صورت احداث بنا و یا ایجاد عملکردی در زمینه های فوق ممکن است بر سایت اعمال شود .
سئوالات عملکردی بیرون سایتی عبارتند از:
1- سرویس های اجتماعی مطلوب کجا هستند (مدرسه ،مسجد ، مغازه ، زمین بازی و...)
2- در صورت وجود فاصله ، امکانات فوق چگونه قابل استفاده هستند ؟ایا امکاناتی هستند با کمی پیاده روی ، دوچرخه سواری ، ویا رانندگی ؟ و ایا در درون سایت برای استفاده از امکانات برون سایتی مسیر عابر پیاده ای بایستی پیش بینی شود یا خیر؟
3- عملکرد استعدادهای مجاور چگونه هستند ؟ ( بافت مجاور مسکونی است ،تجاری است ، جنگل است ، روستا است ، و... ) چگونه است که این استعدادها بر سایت اثر می گذارند ؟ ایا عملکردشان تغییر خواهد کرد ؟
4- ایا ایستگاه اتوبوسی در مجاورت وجود دارد ؟ایا اتوبوس می تواند مسیری از درون سایتداشته باشد ؟
5- چگونه فاضلاب سایت می تواند به الگوی فاضلاب شهری متصل شود ؟
6- ایا بچه ها برای رفتن به مدرسه و یا زمین بازی ، می بایستی از یک خیابان شلوغ عبور کنند ؟
7- تجزیه و تحلیل برون سایتی نمی تواند دقیق و پایدار باشد. برای مناطق شهری ممکن است وضعیت عملکردی ظرف مدت 5 سال تغییر کند. بسیاری از تغییرات احتیاج به ارتباط با طراح شهری ندارد!! اما به هر حال برای تغییرت اینده سایت ، سیمای برون سایتی ( که سایت به نحوی ارتباط و یا بستگی به ان دارد ) بایستی با دقت ارزشیابی شود.
عوامل فرحبخش برون سایتی 0ff –site pleasurable factors 10-
بطورکلی در طراحی شهری مطبوعیت به فضایی اتلاق میشود که فی نفسه یک منبع کمیاب و ارزشمندی است برای خلق کردن و بوجود اوردن ،وهیچ وقت برای همگان به اندازه کافی یافت نمی شود .
رمز و کلید توسعه موفق در این است که سایت ، چه مقدار از فضای باز در خارج سایت ( یا بطور کلی عواملفرحبخش برون سایتی ) می تواند داشته باشد . به دلیل اینکه ان فضای باز در خارج سایت است ،لذل برای طراحی سایت مبلغی به ان پرداخت نمی شود . معمولا این فضای باز دید مطلوبی است از سایت به اطراف شهر ،در یاچه ، مرداب ، فضای باز عمومی ، زمین گلف و....
سئوالاتی در رابطه با عوامل فرحبخش برون سایتی عبارتند از :
1- ایا خصوصیات عمومی سایت و یا یادبودی از سایت متعلق به منطقه غیر ان هم می شود ؟
2- ایا سیمای منحصر به فرد سایت تا خارج از سایت هم ادامه پیدا می کند؟ مثل نهر ، قنات ،رود ، جنگل و... ایا انها بایستی حفظ شوند ؟ چه اتفاقی خواهد افتاد اگر کسی انها را بخرد یا تغییر مسیر دهد؟
3- ایا خطری وجود دارد که دید مطلوب را مسدود کند؟
4- ایا دسترسی ،پارک مجاور ، زمین بازی ، مدرسه و... از منطقه برون سایتی ،برای استفاده سایت تضمین شده است ؟
5- خاطره انگیز ترین عامل با کیفیت منطقه برون سایتی چیست ؟
11-خلاصه تجزیه وتحلیل سایت :
تجزیه و تحلیل در ذهن طراح بایستی شانه به شانه شناخت کاربری زمین پیش زود . این مهم است که الگوهای سایت دوباره امتحان شوند.
شیب عمده ،شکل زمین ، جهت ، الگوی گیاهی ، فاضلاب سایت و سیماهای منحصر به فرد و...
مناطقی که بطور وضوح برای سکونت مناسب است مثل ارتفاع یا شیب ملایم زمین بایستی مشخص شوند.
نقاط دسترسی بایستی علامت زده شوند . همچنین سیماهای خوش منظره با مطلوبیت بالا و ارزشهای کالبدی بایستی مشخص شوند.
گره های شهری ،مناطق مسئله دار( مثل دیدهای نا مطلوب) کاربریهای نامطلوب همجوار ،دیدهای متقاطع و... بایستی منعکس شوند. علامات خطر سایت ( محدودیتهای سایت ) و مناطق با استعدا بالا مثل شیب کمتر از 15 در صد ، مناطق با پوششسبز طبیعی ، مکانهای با پتانسیل بالا برای حیوانات ، موضوع خاک ست ، کیفیت زمین منحصر به فرد ، سیماهای هیدرولژی حساس و ... بایستی ثبت شوند. پروسه تجزیه و تحلیل سایت ، دوعامل تجزیه و تحلیل و کاربری را به هم متصل می کند . و شروع به نشان دادن مقداری از استعداد سایت نموده و همچنین خصوصیات سایت را روشن و واضح می کند .
منبع:
برگرفته از جزوه درسی دکتر فرح حبیب توسط خانم منصوره دانشیار
مرجع اصلی :
Site planning for cluster housing , Richard Untermann and Robert Small ,1977-NewYork.
برنامه هایی که ایالات متحده برای پیشرفت بزرگراهها اجرا نموده است
________________________________________
برنامه چشم انداز بزرگراههای کالیفرنیا:
بزرگراههای بسیاری درایالات متحده در مناطق خوش منظره و باچشم اندازی زیبا قرار دارند. برنامه چشم انداز بزرگراههای کالیفرنیا توسط مجلس نمایندگان آمریکا در سال 1963 بوجود آمد. هدف از تصویب این طرح،حفاظت و نگهداری مناظر اطراف بزرگراهها از تغییراتی بود که منجر به لطمه زدن به زیبایی و طراوت زمینهای اطراف بزرگراه می شد.
سرزمینهای سر سبز و مزارعی که از نظر مسافران زیبا و جذاب به نظر می رسد ودیدن آنها لذت بصری به همراه دارد؛ از جمله مناطقی است که باید از تعرض بزرگراهها دور نگاه داشته شوند.
یک برنامه چشم انداز جاده ای از اجزای زیر تشکیل یافته است:
1. نظارت و کنترل بر استفاده از زمین و حجم پیشرفت کار
2. برنامه ریزی دقیق و جزئی محل ایجاد پروژه
3. کنترل و نظارت بر نصب آگهی های تبلیغاتی(شامل پوستر و بیل بورد)
4. توجه خاص به محوطه سازی وایجاد فضای سبز
5. همکاری شهروندان و استقبال عمومی در پیشرفت این نکات بسیار حائز اهمییت است .
از نقطه نظر جلوه های بصری یک بزرگراه باید دارای دو عامل عمده باشد:
1. خوش منظره بودن:
تا آن حد که مناظر اطراف برای بیننده بیاد ماندنی شود. این خصوصیت رابطه مستقیم با چشم انداز منحصر به فرد،متنوع و تقابل رنگها ومناظر دارد که با یکبار دیدن،اثر عمیقی بر بیننده خواهد گذاشت.
2. بکر بودن:
همگونی و یکدست بودن مناظر اطراف و عدم دخالت انسان در نظم حاکم بر آن؛ دومین عامل مهم جذابیت یک چشم انداز طبیعی در اطراف بزرگراه می باشد.
همیاری عمومی:
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 28 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله تجزیه وتحلیل وضع موجود در طراحی فضاهای شهری
