نوع فایل: word
قابل ویرایش 80 صفحه
چکیده:
با توجه به عقیده ی فروید که می گوید:«ویژگی افراد دارای سلامت روانشناختی خودآگاه کردن وبه خودآگاه آوردن آنچه ناخودآگاه است.» و استفاده از مکانیسم هایی مثل والایش در مورد قشر هنرمند ودر این پژوهش شاعران، از آنجایی که توان بیان سمبولیک هیجانات خود به شکل والایش یافته را دارند، فرض اصلی پژوهش حاضر در«داشتن سلامت روان متفاوت شاعران نسبت به سایر افراد جامعه» ، گذاشته شد. برای بررسی این فرضیه، پژوهش پس رویدادی دنبال شد. برای جمع آورری اطلاعات نیز استفاده شد. با روش نمونه گیری اتفاقی نمونه ها انتخاب شدند.نمونه ی گروه شاعرSCL-25از پرسشنامه از شاعران مراجعه کننده به کانون ادبیات ایران واقع در تهران و شاعران مراجعه کننده به مرکز اصلی حوزه ی هنری تهرانو نمونه ی افراد غیر شاعر از میان سایر اقشار غیر شاعر جامعه بودند. وابسته(فرضیه ی 1-6) وتحلیل واریانس دوطرفه(فرضیه ی 7)مورد استفاده قرارگرفت.t روش آماریتحت ویندوز(نسخه 16)استفاده شد.spssو از نرم افزار
نتایج حاکی از آن بودند که سلامت روان شاعران با افراد غیر شاعر تفاوت معنی داری با هم ندارند واگر تفاوتی در نمرات سلامت روان شاعران و افراد غیر شاعر دیده می شود ناشی از خطای تصادفی و نمونه گیری است. در نهایت فرضیه های مبتنی بر متفاوت بودن وضعیت سلامت روان و سایر افراد جامعه رد شدند.
مقدمه:
سلامت روان به دلیل وجود پیشگیری از اختلالات و نیز ایجاد کردن زمینه برای شناخت و ایجاد معیارهای سلامت روان در افراد جامعه مورد توجه و قابل بررسی است. از سویی کارآمدی، پیشرفت و سلامت افراد جامعه با گذر زمان پیشرفت و سلامت جامعه را در حد مطلوبی فراهم میکند. در این میان چون انسان مدام در حال تغییر است، تلاش برای شناسایی عوامل موثر در سلامت روان پایان ناپذیر می نماید. سلامت روان مقوله ای حائز اهمیت است، چرا که تأثیر روح و روان بر عملکرد جسمانی بر هیچکس پوشیده نیست. در این راه بزرگان ادبی و مذهبی ما از دیر باز بر مبحث سلامت روان تأکید داشته اند. مولوی می فرماید:
تن زجان وجان زتن مستور نیستلیک کس را دیدجان دستور نیست
از جمله عوامل مؤثر و ایجاد کننده سلامت روان هنر و در اینجا منحصراً شعر می باشد. افراد به وسیله بیان آنچه که می خواهند به شکل سمبولهای کلامی، نه تنها از انرژی منفی حاصل از افکار ناخوشایند خودآگاه و ناخودآگاه رهایی می یابند، بلکه دست به آفرینندگی زده اند و این یکی از ویژگی های افراد خودشکوفا ست، که به قول «راجرز» دارای بالاترین سطح سلامت روان هستند. پس تأثیر شعر در همین بدو امر در دو بحث کاتارسیس و خلاقیت سطح بالا در انسانگرایی مطرح می گردد. بیان احساسات در قالب شعر باعث میشود که فرد بتواند از بیرون به خود بنگرد یا به خودآگاهی دست یابد و حافظ می فرماید:
مروبه خانه ارباب بی مروت دهرکه گنج عافیتت درسرای خویشتن است
باید توجه داشته باشیم که معیارهای سلامت روان با فرهنگ جامعه مرتبط است.از طرفی ایران سابقه طولانی و اصیل در زمینه ی ادبیات (نظم یا شعرونثر) دارد، و جدانشدنی بودن ارادت و علاقه به شعر از ایرانیان نشان می دهد که می توان از طریق شعر به پویایی افراد جامعه و ایجاد سلامت روان کمک کرد. ادبیات ایران در زمینه تعلیم و تربیت، حکمت، آموزش شیوه های کسب آرامش و رسیدن به کمال نکته ها دارد. بسیاری از نظریه پردازان مانند؛ یونگ، آدلر، آریه تی، و ریک نوشتند که : «علوم چقدر (poetry as therapy.2007)از مطالعه ی اشعاراطلاعات کسب می کنند ویاد می گیرند.»
نکته ای که مدام مرا متوجه خودش می کند این است که:«در روانکاوی تحولی رخ می دهد و این بر خلاف آنچه ممکن است خیلی ها تصور کنند، رسیدن به یک وضعیت استاندارد یا نرمال نیست، بلکه درست برخلاف آن، به گفته لکان، دستیابی به«تفاوت مطلق»است. یا به قول« فروغ فرخزاد»، (کسی که مثل هیچکس نیست) این کسی است که مثل هیچکس نیست زیرا که این شخص فقط و فقط مثل خودش است، با اشتیاق و ژوئی سانس[یک لذت مخرب،دردآور وکشنده]خاص خودش.»(کدیور،1381)و این بسیارارزشمند است که فرد خودش باشد.هنرمندان افرادی هستند که اشتیاقشان برای آفرینش، خود بودن و پویا بودن خلل ناپذیر است. درپی همین آفرینش است که سلسله ای از سازندگی و خوشایندی را در روان و پیکره ی جان افراد جامعه ایجاد می کنند.«شعر و شاعری در ایران از تاریخچه ای بس درخشان برخورداراست و بر تارک آن شعر عرفانی خودنمایی می کند. کاربرد شعر نشان از ابزاری در جهت زنده نگه داشتن فرهنگ این مرز و بوم است که مدام آماج حمله ی وحشیانه بوده و نیز وسیله ای برای والایش جمعی و انتقال مفاهیم عمیق فکر و فلسفه ایرانی نسبت به ضرورت تاریخی و حتی جغرافیایی. شعر فارسی زمینه ساز یک وحدت اجتماعی-فرهنگی بوده و پیام خویش را در هر زمان به بهترین وجه ارائه نموده است.»(مؤمن زاده، 1378) در اشعار فارسی می توان هزاران بیت و شعر را سراغ گرفت که هریک با واسطه و بی واسطه به یکی از معیارهای سلامت روان اشاره می کنند. شاعران به عنوان فرهنگ سازان و پیام رسانان مهمترین افراد به وجود آورنده ی سلامت در حیطه ی روان به شمار می روند و خود به عنوان الگوهایی در جامعه مورد توجه معنوی و انسانی ِ بشر امروزند. این بیت از شاعر بزرگوار "ابن یمین فریومدی" عیان میکند که این توجه درخور بوده و خواهد بود:
«من بعون رأی پیر و قوت بخت جوان عرضه کردم شعر و زو دیدم هزاران تربیت»
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول
ابعاد مسئله ی مورد بررسی
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت وضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
سوالات پژوهش
فرضیه های پژوهش
تعاریف
تعریف نظری
تعریف عملیاتی
فصل دوم
گستره ی نظری مسئله ی مورد بررسی و پژوهش ها
تعاریف سلامت روان
ویژگی های افراد دارای سلامت روان
سلامت روانی در دوره های مختلف زندگی
1ـ سلامت روانی و پیشگیری اولیه در دوران قبل از تولد:
2ـ سلامت روانی در آغاز کودکی
3- سلامت روانی و بلوغ
4- سلامت روانی در بالغین
5- سلامت روانی میانسالان
6- سلامت روانی دوران پیری
سلامت روانی براساس دیدگاه های مختلف روانشناسی
مکتب روانکاوی"
مکتب روان تحلیل گری
مکتب روانی-اجتماعی
مکتب انسان گرایی
مکتب رفتارگرایی
مکتب شناختی
مکتب هستی گرایی
هدف سلامت روانی
عوامل مؤثر بر سلامت روانی
اصول سلامت روانی
پروین اعتصامی
درباب تأثیر شعر
کا تا رسیس
شعر و سلامت روان
روانشناسی هنرمند
پژوهش های انجام شده
فصل سوم
روش پژوهش
طرح پژوهش
جامعه، نمونه، روش نمونه گیری
ابزار اندازه گیری
اعتبار و روایی
SCL-25"توصیف ابعاد مقیاس
بعد جسمانی سازی
بعد وسواس – بی اختیاری
بعد حساسیت بین فردی
بعد افسردگی
بعد اضطراب
بعد هراس(ترس مرضی)
بعد اندیشه پردازی پارانوئید
بعد روان گسسته واری
روند اجرا و جمع آوری اطلاعات
فصل چهارم
تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه
یافته های توصیفی
تحلیل داده های پژوهشی
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
خلاصه و نتیجه گیری
بحث و جمع بندی
محدودیت ها
منابع فارسی
پیشنهادات
فهرست جداول:
جدول (1-4) فراوانی افرادنمونه براساس سن
جدول (2-4 ) میانگین وانحراف معیار نمرات سلامت روان افرادنمونه
جدول (3-4) میانگین سلامت روان غیرشاعران وشاعران براساس وضعیت تأهل
جدول (4-4) میانگین سلامت روان غیرشاعران و شاعران براساس جنسیت
جدول (5-4) نتایج تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین سلامت روان شاعران در گروههای سنی (23-18،29-24،35-30، 41-36، 47-42، 53-48سال)
جدول (6-4) نتایج تحلیل واریانس یکطرفه برای مقایسه میانگین سلامت روان غیر شاعران در گروههای سنی(23-18، 29 -24، 35-30، 41-36، 47-42، 53-48سال )
جدول7-4:نتایج تحلیل واریانس دوطرفه برای مقایسه ی میانگین سلامت روان شاعران و افراد غیر شاعر در گروههای سنی (23-18،29-24،35-30،41-36،47-42،53-48 )
جدول8-4: نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (شاعر وغیرشاعر) درمتغیر سلامت روانی
جدول9-4: نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (زنان شاعر وغیرشاعر)درمتغیر سلامت روانی
جدول10-4: نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (شاعر وغیرشاعران مجرد) درمتغیر سلامت روانی
جدول11-4: نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (مردان شاعر وغیرشاعر) درمتغیر سلامت روانی
جدول12-4:نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (شاعر وغیرشاعران متأهل) درمتغیر سلامت روانی
جدول13-4: نتایج آزمون t برای مقایسه دوگروه (شاعران با 10 سال سابقه و بالاتر ) درمتغیر سلامت روانی
فهرست نمودار:
نمودار(1-4) مقایسه میانگین سلامت روان غیرشاعران وشاعران
نمودار(2-4) مقایسه میانگین سلامت روان غیرشاعران وشاعران براساس وضعیت تأهل
نمودار(3-4) مقایسه میانگین سلامت روان غیرشاعران وشاعران براساس جنسیت
منابع ومأخذ:
1- احدی، حسن. بنی جمالی، شکوه السادات – 1380 – بهداشت روانی و عقب ماندگی ذهنی – تهران – نشر نی
2- اظهری، علی – 1379- روانشناسی هنرمند – تهران – نشر مسیر
- aftab.com –3- بهداشت روانی – 10/2/87
4- بهرامی، هادی – 1383 – آزمونهای فرافکنی شخصیت – تهران – نشر دانشگاه علامه طباطبایی
5- بیدگلی مشهدی، جمشید. پدرام، احمد- 1382 – استفاده از ادبیات (شعر) در حفظ و ارتقای بهداشت و سلامت روان – نهمین همایش سراسری تازه های پزشکی و پیراپزشکی اصفهان – دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشتی، روانی استان اصفهان
6- پورافکاری، نصرت الله – 1368 – خلق و خلاقیت -سمینار در دانشگاه علوم پزشکی تهران
7- حسینی، ابوالقاسم – 1379 - اصول بهداشت روانی –انتشارات آستان قدس رضوی
8- جیمیسن، کی ردفیلد – 1376 – بیماری شیدایی-افسردگی و خلاقیت – ترجمه محی الدین غفرانی – مجله ی نگاه نو – شماره ی 33 – تابستان 76
9- حسینیان، سیمین – 1382 – مقایسه و ارتباط سلامت روان فرزندان و مادرانی که حضانت فرزندانشان را دارند با فرزندان و مادرانی که حضانت فرزندانشان از آنها سلب شده است – مجله ی مطالعات زنان – سال 1 شماره ی 2
10- خدارحیمی، سیامک . بیت مشعل، بلقیس – 1380 – بهداشت روانی – انتشارات جهاد دانشگاهی استان فارس
11- درگاهی، محمود – 1377 – نقد شعر در ایران – تهران – انتشاراتامیرکبیر
- aftab.com 12 - رهایی از پریشانی – 22/1/1386 -
13- رید، هربرت – 1384 – معنی هنر – ترجمه نجف دریابندری – تهران – انتشارات علمی و فرهنگی
14- سادوک، بنجامین جیمز و کاپلان – 1383 – خلاصه ی روانپزشکی – ترجمه ی نصرت الله پورافکاری – تهران – نشر ارجمند
15- سعدی پور، ابراهیم – 1379 – سیر اندیشه در هنر – تهران – نشر بوته
16- شاملو، سعید – 1378 – بهداشت روانی – تهران – انتشارات رشد
17- شاهرخی، طاهره – 1386 – شناخت اصول ومفاهیم بهداشت روانی در محتوای داستان های قرآنی – پایان نامه ی کارشناسی ارشد، چاپ نشده – دانشگاه آزاد واحد علوم و تحقیقات تهران
18- شولتز، دوان – 1383 – نظریه های شخصیت – تهران – ترجمه یحیی سید محمدی – نشر ویرایش – تهران
19- عناصری، جابر – 1380 – مردم شناسی و روانشناسی هنر – تهران انتشارات رشد
20- عزت پناه، زهرا – 1386 – مقایسه ی وضعیت روانی – عاطفی مردان متاهل و مجرد بالای 30 سال – پایان نامه ی کارشناسی، چاپ نشده - دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
21- علی نیا کرونی، رستم – 1382 – بررسی رابطه ی بین خودکارآمدی عمومی و سلامت روان دانش آموزان پایه ی سوم مقطع متوسطه ی شهر بابل – پایان نامه ی کارشناسی ارشد، چاپ نشده– دانشگاه علامه طباطبایی
22- فاتحی، محمد . اناری، آسیه – 1385 – کاتارسیس و فرایند هنردرمانی – مجموعه مقالات اولین کنگره ی هنردرمانی در ایران – تهران - دانشگاه شهید بهشتی
23- قریشی راد، فخرالسادات – 1385 – جایگاه هنر در تربیت مذهبی، اخلاقی، اجتماعی وبهداشت روانی- مجموعه مقالات اولین کنگره ی هنردرمانی در ایران – تهران -دانشگاه شهید بهشتی
24- قنبری، مریم – 1385 – مقایسه سلامت روان نوازندگان موسیقی و غیر نوازندگان – پایان نامه ی کارشناسی، چاپ نشده – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
25- کاشی، طیبه . علوی، مریم – 1381 – بررسی مقایسه ای بهداشت روانی ارائه کنندگان خدمات درمانی در بخش های مختلف دانشگاه علوم پزشکی و خدمات بهداشت درمانی ایران – پایان نامه ی کارشناسی ارشد، چاپ نشده – دانشگاه علوم پزشکی ایران
26- کاکاوند، علیرضا و همکاران – 1384 – روش تحقیق در روانشناسی و علوم تربیتی – کرج – نشر سرافراز
27- کدیور، میترا – 1381 – مکتب لکان – تهران – انتشارات اطلاعات
28- گل افشان، ندا – 1385 – هنر و سلامت روان در دانش آموزان سال سوم دبیرستان – پایان نامه کارشناسی، چاپ نشده – دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکز
29- گنجی، حمزه – 1380 – بهداشت روانی – تهران – انتشارات ارسبارا
30- مرزدارانی، شهرزاد . مسعودزاده، عباس . تیرگری، عبدالحکیم . جلیلیان، علیرضا – 1385 – بررسی ویژگی های شخصیتی و وضعیت سلامت روان هنرمندان – مجموعه مقالات اولین کنگره ی هنردرمانی در ایران – تهران - دانشگاه شهید بهشتی
31- معنوی، عزالدین – 1363 – هنر از دیدگاه روانپزشکی – تهران – نشر شرکت سهامی چهر
32- مقدادی، بهرام - 1378 – فرهنگ اصطلاحات نقد ادبی – تهران – نشر فکر روز
33- مومن زاده، محمدصادق – 1378 – برداشت های روان درمانی از مثنوی – تهران – نشر سروش
34- مهین زعیم، بتول – 1379 – مقایسه ی میزان خلاقیت و ویژگی های شخصیتی دانشجویان (ورودی 78) رشته های هنر، علوم انسانی، مهندسی و پزشکی دانشگاه تهران – پایان نامه ی کارشناسی ارشد، چاپ نشده – دانشگاه علوم تربیتی دانشگاه تهران
35- میلانی فر، بهروز – 1382 – بهداشت روانی – تهران – نشر قومس
36- نجات، حمید . ایروانی، محمود – پاییز 1378 – مفهوم سلامت روان در مکاتب روانشناسی – فصلنامه ی اصول بهداشت روانی – شماره ی سوم
37- نجاریان ، بهمن . داوودی ، ایران – تابستان1380-ساخت و اعتباریابی مجله ی روانشناسی – سال پنجم – شماره ی 2SCL - 25
38- نوابی نژاد، شکوه – 1379 – رفتارهای بهنجار و نابهنجار – تهران – انتشارات انجمن اولیا و مربیان
39- ویگوتسکی، لوسیمونوویچ – 1377 – روانشناسی هنر – نشر دانشگاه تبریزی
منابع لاتین:
1-Peire J.Longo-2003- Poetry As Therapy- 20/10/2007
2-Nettle, Daniel -2005- Schizotypy and mental health, amongst poets, visual artists, and mathematicians-24/2/1387 -www.sciencedirect.com
پروژه مقایسه سلامت روان شاعران در کنار افراد غیر شاعر. doc
