طرح‌های باستانی ایران تا حضور هخامنشی را می‌توان به چهار دسته تقسیم کرد:
1 - نقوش حیوانی
2 - نقوش گیاهی
3 – نقوش انسانی
4- نقوش تزیینی و هندسی
نقوش حیوانی
نقوش حیوانات عبارتند از: طراحی انواع بز، ببر، قوچ، اسب، آهو، مار، مرغان آبی، مرفان ماهی خوار، ماهیها، مرغ، مرغابی، پلنگ، عقاب، عقرب، لک‌لک، لاک‌پشت، کبوتر، کفتار، حشرات، سگ، گاو، گوزن، گراز، غزال، و غیره. شیوۀ طراحی این حیوانات را برروی ظروف می‌توان به این گونه تقسیم‌بندی کرد:
1 - شیوه‌های انتزاعی‌که فقط حالت کلی و درونی حیوانات را نشان می‌دهد و طراح به شبیه‌سازی توجه نکرده است.
2 - شیوۀ طبیعت‌گرایی‌که برعکس شیوه فوق، طراح علاقه و توجه بیشتری به نمایش شکل واقعی حیوانات داشته است.
3 - شیوۀ اغراق که طراح به بخشی از شکل حیوانات توجه کرده و آن را بزرگ و حتی اغراق‌گونه ( دفرمه) طرح کرده است.
4 - شیوه تجزیه شده، یا جزء نمایی، و در این شیوه گاه طرح‌ها به قدری موفق هستند که می‌توانند به خوبی بیان حسی نقش را به بیننده منتقل کنند.
5 - شیوه‌های فراواقعی ( سورئالیستی) که طراح از نقش‌ها، شکل‌های ویژه‌ای را به وجود می‌آورد، مانند ماهی در حال پرواز.
نقوش گیاهی
طرح‌هایی که بر اساس گیاهان ساخته‌شده‌اند شامل درختان، برگ‌ها، گل‌ها و محصولات کشاورزی مانند گندم و غیره هستند و به دو صورت بر روی ظروف و سفال‌ها دیده می‌شوند.
یکی به شیوۀ طراحی طبیعت‌گرایانه و دیگری به شیوۀ ساده‌گرایی که گاه حدوداً انتزاعی ساخته شده‌اند مثل ساقه‌ها که صرفاً به صورت خط ساده‌ای نمایش داده شده‌اند، یا شاخه‌یا برگ‌ها که با خط ساده در کنار ساقه مطرح شده‌اند، یا طرح درختی که با چند خط رسم شده‌است.
نقوش انسانی
طراحان باستان از موضوع انسان نیز بسیار استفاده کرده‌اند و او را در یکی از دو حالت زیر مطرح ساخته‌اند: یکی انسان در حال انجام امور روزمره، مثل گرد آوری خوراک و شکار، و دیگری به شکل خلاصه و تجریدی و حتی اغراق‌آمیز، و موضوعاتی چون جشن و پایکوبی و میدان جنگ و شکار یا تدفین مردگان را موجز و ساده و خلاصه ترسیم کرده‌اند.
نقوش تزیینی و هندسی
طراحی‌های تزیینی بر روی سفال‌ها در واقع یکی از نمونه‌های تکامل یافتۀ طراحی و نقش‌اندازی خلاصه شده و بالاخره تزیینی تصاویر طبیعت است، و در واقع چنین نقوشی گام‌های اولیه برای به وجود آوردن خط و الفبای تصویری است. در این نقوش شکل‌های هندسی مطرح شده‌اند که از تنوع بسیاری برخوردارند و می‌توان آن‌ها را به شکل‌های زیر تقسیم کرد.
1- خطوط موازی شامل خطوط نازک یا ضخیم یا مورب و غیره، و چنین ترکیباتی غنای خاصی را در طرح‌ها پدید آورده‌اند.
2- خطوط متقاطع که به صورت مخطط، مضرس، متقاطع و به شکل علامت جمع وصلیب
هستند.
3- خطوط شکسته که به صورت تنها و موازی وغیره ر طرح‌ها و نقش‌ها حضور پیدا کرده‌اند.
4- خطوط منحنی که باز به صورت تنها یا موازی طراحی شده‌اند
5- سطوح هندسی که به صورت مثلث، مربع، مستطیل، لوزی، دایره وغیره وجود دارند.
6- شکل‌های بافته‌ای که برای تزیین بدنۀ نقش‌ها طراحی شده‌اند و شاید الهامی از حصیر و نقش سبد باشند.
طرح‌ها و نقوش که در بالا شرح داده شده‌اند نیز اغلب به صورت تنها یا ترکیبی مطرح شده‌اند.
رنگ‌های گوناگون طرح‌ها و نقش‌ها
با آن که در آن دوران امکانات فنی کار ظاهراً محدود بوده است، طراحان و سفال‌گران کوشیده‌اند تا حد امکان در این زمینه تنوع ایجاد کنند که بسیار شگفت‌انگیز است.
به طور کلی مایۀ اصلی رنگ‌های باستانی ترکیبات رنگ‌های موجود در طبیعت بوده است، مانند رنگ‌های گیاهی یا خاکی، و هنرمندان آن روزگار تلاش کرده‌اند از ترکیب آن‌ها با هم وسعت تنوع فنی کارهای‌شان را چه با فن‌ترکیب و چه به وسیله حرارت‌های مختلف کوره‌های پخت بیشتر کنند. می‌توان آن‌ها رابه شرح زیر تقسیم کرد:
- ظروف سفالی نخودی روشن با نقش سیاه ( درناحیۀ تل‌کفتری)
- ظروف سفالی قهوه‌ای روشن با نقش سیاه ( تپۀ سیلک).
- ظروف سفالی آجری رنگ با نقش سیاه ( تپۀ سیلک).
- ظروف سفالی با زمینۀ زرد یا سبز کم‌رنگ با نقوش سیاه ( گیان).
- ظروف سفالی زرد مایل به خاکستری با نقش سیاه ( گیان)
- ظروف سفالی منقوش به رنگ‌های قهوه‌ای مایل به قرمز، و قهوه‌ای مایل به خاکستری ( تل چغا).
- ظروف سفالی سفید مایل به زرد، یا سبز با نقش سیاه یا بنفش تیره یا قهوه‌ای ( شوش).
- ظروف سفالی قرمز رنگ با نقش سیاه ( اسماعیل‌آباد، شاه‌تپه، تل‌کفتری).
- ظروف سفالی سیاه رنگ ساده ( آذربایجان، حسنلو).
این مقاله به صورت ورد (docx ) می باشد و تعداد صفحات آن 158 صفحه آماده پرینت می باشد
چیزی که این مقالات را متمایز کرده است آماده پرینت بودن مقالات می باشد تا خریدار از خرید خود راضی باشد
مقالات را با ورژن office2010 به بالا باز کنید
طرح‌های باستانی ایران تا حضور هخامنشی