بخش اول: کلیات شامل:
تعریف دین – تعریف عام – تعریف خاص – تعریف اخص
روش تحقیق در مبانی دین:
1- روش عقلی 2- روش عرفانی 3- روش نقلی 4- روش ترکیبی
مقدمه: انسان امروز علرغم پیشرفتهایی که در امور مختلف داشته و او را به مدرنیسم و تجدد گرایی کشانده که اصول و مولفه های اومانیسم( انسان مداری) فرد محوری – عقل گروی – آزادی خواهی – سود محوری – مادی گرایی و دنیا گرایی می باشد.
- از گوشه و کنار جهان آواهای تازه ای بر خواسته که زندگی را در عصر کنونی با تمام پیشرفتش پوچ و بی معنا جلوه می دهد. امروز انسان با تمام پیشرفتش دچار بحران گردیده و نوعی تحیر و سر درگمی معرفتی را در خود احساس می کند وجود بحرانهایی چون بحران معرفتی تکنولوژی – فناوری اطلاعات – بحران روانی، اخلاقی و دیگر بحرانها باعث شده که با اصرار فراوان می خواهد بفهمد برای چه زندگی می کند یعنی با تمام پیشرفتهایی که داشته پاسخگویی به اصولی ترین نیازها ناتوان است. خدا ناباوران با این همه تلاش به سرابی رسیده اند، زیرا با تمام امکانات رفاهی و پیشرفت مادی که داشته اند سرانجام باید بروند و تمام هستی خویش را از دست رفته می بینند، تنها منبعی که او را از این نگرانی و پوچ گرایی خارج کرده و به زندگی او معنا و مفهوم می بخشد داشتن تفکر دینی است.
- دین اسلام را موجودی جاودان معرفی می کند و به نتیجه ی تلاش خود امیدوار می کند، دین انسان را نیروی مقاومت بخشیده و تلخیها را شیرین می گرداند، وقتی انسان فهمید چرا تلاش می کند و به فلسفه ی زندگی پی برد زندگی برایش با معنا می شود.
- تنها منبعی که می تواند به سوالات بنیادین بشر چون از کجا آمده ام؟ به کجا می روم؟ برای چه آمده ام؟ پاسخ منطقی دهد دین است.
- دین نه تنها پاسخ منطقی به این سوالات می دهد بلکه دستورالعمل زندگی را برای رسیدن به کمال واقعی صادر می کند. وقتی متوجه شد که جهان آفریینده ای دارد پی به رابطه ی خود با خدا و جهان و دیگران خواهد برد و تلاش اندیشمندان هم اینست که انسان به این رابطه پی ببرد لذا با تبیین رابطه ی نبوت و توحید با تقریرهای گوناگون و با براهین مستدل ضرورت نبوت و امامت و فلسفه دین را به عرصه ی پژوهش خواهند کشید.
از جمله مسائلی که پیرامون دین می توان بیان کرد عبارتنداز:
قلمرو دین – تکثیر گرایی – رابطه ی علم و دین – خاتمیت و کمال دین – دنیا گروی یا سکولاریسم است.
« تعریف دین »
دین در لغت به معنای کرنش – سر سپاری – پیروی – تسلیم – جزا آمده است اما از نظر اسلام تعاریف بی شماری شده است. اکنون به سه تعریف عام – خاص – اخص آن می پردازیم.
تعریف دین، تعریف عام
دین مجموعه ای از تعالیم اعتقادی اخلاقی و قوانین و مقررات است در این تعری، تمام مکاتب بشری چون ماتریالیسم و مادیگرایی – لیبرالیسم و اومانیسم جای می گیرد. حتی فرعون چون نگران تغییر دین مردم به دست موسی است می گوید( انی اخاف ان یبدل دینکم او ان یظهر فی الارض الفساد ) غافر 26.
علامه طباطبایی دین را راه و رسم زندگی معرفی می کند.(( تعریف خاص ))
این تعریف صرفا شامل مکاتب الهی است، تعاریف فراوانی گفته شده که به دو تعریف اکتفا می کنیم.
الف: اعتقاد به آفریینده ای برای جهان و انسان و دستورات عملی متناسب با این عقاید و به اعتبار این تعریف، دین به حق و باطل تقسیم می شود.
دین حق:
آیینی که دارای عقاید مطابق با وقایع بوده که رفتارهای پیشنهادی او از ضمانت کافی برای صحت برخوردار است.
ب: مجموعه معارف نظری و عملی قرسی را دین گویند یا به مجموعه ی گزاره های ناظر به واقع و عمل که حول محور قرسی شکل گرفته باشد.(( تعریف اخص ))
در این تعریف مراد از دین آیین مقدس اسلام به مفهوم واقعی است که بر دو رکن استوار است.
- اعتقاد به خدای یگانه دانا و توانا که جهان را از روی حکمت و به عدل و انسان را با دو حجت باطنی و ظاهری آفرید.
- برنامه ی حرکت به سوی سعادت که به دو صورت اخلاق فقهی فرستاده است.
«روش تحقیق در مبانی دین»
برای دسیابی به معرفت قطعی در حوزه ی عقاید و اصول معرفتی دین جهت تحکیم مبانی و دفع از باورهای دینی لازم است روش خاص را در تحقیق مبانی دین برگزید.
. اندیشمندان دینی در پژوهش دینی شیوه های عقلی – نقلی – عرفانی – تلفیقی یا ترکیبی را برگزیده اند.
1- روش عقلی:
در این روش مجموع معارف بشری براساس استدلالهای عقلی محض استوار است. یعنی تمام مجهولات و مسائل نظری تنها از راه مبادی و قضایای بدیهی روشن می شود. اما فلاسفه ی مسلمان ضمن اینکه عقل را معتبر می دانند از وحی و شرع نیز در تحکیم و اثبات باورهای دینی بهره می گیرند.
روش معقول و مشروع در اعتقاد به یک آیین اینست که گام نخست را با عقل و اندیشه برداشت و با دلایل کافی به خدا و پیامبر معتقد شد و حقانیت وحی را پذیرفت. اینان معتقدند بسیاری از مسائل جزئی توسط عقل ثابت نمی شود و باید از آموزه های وحیانی کمک گرفت مانند نبوت خاصه، امامت خاصه و جزئیات معاد.
« روش عرفانی»
از نظر عارف تنها منبع اصیل برای یافتن حقیقت کشف و شهود است که بر تصفیه ی نفس استوار است، اینان پای استدلالیون را در حقیقت جویی چوبین و غیر قابل اعتماد می دانند اختلاف عارف و فیلسوف: عارف اصالت را تزکیه و کشف و شهود داده اما فیلسوف اصالت را به استدلال منطقی و فهم می دهد.
سلوک و کشف و شهود عرفانی به شرطی که با میزان وحی سنجیده شود و از راهنمایی امامن الهام بگیرد دارای منزلت است.(( روش نقلی ))
روش اهل حدیث و ظاهرگرایان است که مخالف بکارگیری برهانهای عقلی هستند و آن را ناروا می دانند.
دلیلشان اینست که می گویند عقل تنها انسان را تا مرز دینداری راهنمایی می کند و از درک مقاصد دین چون عدل الهی – رویت خدا – معاد جسمانی و فهم فروع عاجز و ناتوان است.
از ویژگیهای این گروه تقدم نقل( کتاب و سنت ) بر عقل در موارد تعارض است این گروه اشاعره نامیده می شود.
اخباریان کسانی هستند که مثل اهل حدیث دخالت عقل و بکارگیری روشهای عقلی را در قلمرو دین چه در فروع چه در اصول ممنوع می دانند. اینان در زمره ی شیعیان هستند این روش نوعی انحراف از قرآن و سیره پیامبر و پیشوایان دین است. زیرا قرآن و احادیث انسان را به تفکر تعقل فراخوانده است.
روش ترکیبی:
طرفداران این شیوه در کتاب و سنت مراجعه به عقل و استدلالهای عقلی را پیشنهاد می کنند اینروش نسبتا جامع و کامل است زیرا برخی موضوعات تنها با روش عقلی و برخی فقط از طریق نقل و برخی هم با روش نقلی هم با روش عقلی ثابت می شوند.
بخش دوم: وحی و پیامبری
1- ضرورت نبوت:
مقدمه: نبوت یا عامه است یا خاصه
« نبوت عامه»
مجموع مباحثی است که اختصاص به پیامبر معینی ندارد امور مشترک بین پیامبران را بیان می کند.
« نبوت خاصه»
مباحثی است که در مورد پیآمبر معینی مثل رسول اکرم( ص ) بحث می کند.
عناصر محوری نبوت از دو چیز تشکیل شده است:
اول قانون که همان وحی است دوم آورنده آن که همان پیامبر است.
معنا و مفهوم پیامبر: بشری است که برای هدایت انسانها برانگیخته شده تا معارفی را بدون واسطه ی انسانی دیگر از مبدا الهی دریافت کرده و ابلاغ کند.
نکاتی که از این تعریف گرفته می شود:
فهرست مطالب:
فهرست مطالب سخن مرکز
مقدمه بخش یکم: کلیات تعریف دین تعریف عام تعریف خاص تعریف اخص
روش تحقیق در مبانی دین 1. روش عقلی 2. روش عرفانی 3. روش نقلی 4. روش ترکیبی
بخش دوم: وحی و پیامبری 1. ضرورت نبوت مقدمه معنا و مفهوم پیامبر معنا و مفهوم وحی
معنای لغوی وحی وحی در قرآن 1. اشاره پنهانی 2. هداِیت غریزی 3. الهام 4. وحی رسالی یا تشریعی
- وحی مستقیم 2. ایجاد صوت از پشت حجاب 3. القای وحی به وسیله فرشته ضرورت وحی و پیامبری 1. صفات خداوند
- جاودانگی انسان
مقدمات برهان
محدودیتهای عقل بشری
نتیجه گیری
شبهات منکران بعثت پیامبران
رابطه علم و دین
زمینه های تاریخی تعارض علم و دین
ملاحظات
نظریه تمایز علم و دین
الف) استقلال در زبان
ب) استقلال و تمایز در روش و موضوع
اصل تعامل و تعارض احتمالی
تعامل علم و دین
- قرآن، اعجاز و مصونیت آن از تحریف
مقدمه
- دلایل از سوی خدا بودن قرآن
الف) فصاحت و بلاغت و نظم در قرآن
ب) امی بودن پیامبر
ج) همانندی آیات
ویژگیهای انسان
ویژگیهای قرآن
- مصونیت قرآن از تحریف
معنا و مفهوم تحریف
شواهد تاریخی مصونیت قرآن
دلایل روایی مصونیت قرآن
دلایل قرآنی عدم تحریف
الف) آیات تحدی
ب) اوصاف قرآن
ج) ضمانت الاهی
- خاتمیت
خاتمیت در قرآن
خاتمیت در احادیث
مبانی ختم نبوت
- جهانی بودن و جاودانگی دیت اسلام
- جامعیت دین اسلام
- مراتب دین
فبسفه و حکمت ختم نبوت تبلیغی
فلسفه و حکن ختم نبوت تشریعی
- اسلام و مقتضیات زمان
هماهنگی یا عدم هماهنگی با مقتضیات زمان
- ویژگیهای سیستم قانون گذاری در اسلام و عناصر پویایی آن
الف) ورود عقل در حریم قانونگذاری
ب) اجتهاد قوه محرکه اسلام
ج) مبتی بودن احکام اسلامی بر مصالح و مفاسد واقعی
د) توجه به احکام اولی و ثانوی
ه) عدم توجه به شکل و صورت ظاهری زندگی
و) قوانین کنترل کننده
ز) اختیارات حکومت اسلامی
- قلمرو دین
روش شناسی موضوع
- روش برونی دینی
- روش درون دینی
سکولاریسم
عقل و عوامل ظهور سکلاریسم
- محتوای متون دینی موجود
- فقدان قوانین اجتماعی و حکومتی در مسیحیت
- فساد مالی و اخلاقی در دستگاه کلیسا
- جزمیت، مصونیت و خشونت کلیسا
- جنبش اصلاح دینی
قلمرو دین اسلام
هدف بعثت پیامبران و تفسیرهای گوناگون از آن
- تفسیر دنیاگرایانه دعوت پیامبران
- تفسیر آخرت گرایانه دعوت پیامبران
- تفسیر جامع گرایانه دعوت پیامبران
دلایل نظریه جامع گرا
الف) دلایل برون دینی
ب) دلایل درون دینی
- اهداف پیامبران در قرآن
1-1 دعوت به پرستش خدا و توحید
2-1 دعوت به معاد
3-1 تعلیم و تربیت
4-1 دعوت به تزکیه و تقوا
5-1 آزادی انسان
6-1 عدالت اجتماعی
7-1 اصلاح جامعه و مبارزه با مفاسد اجتماعی
2- سیره عملی پیامبر
3-جامعیت دین
- مهدودیت و احیای دین
- تعدد ادیان
دین یا ادیان
وظیفه ما درباره ادیان آسمانی
رویکردهای مختلف درباره ادیان
- حصرگرایی
دلایل انحصارگرایان
- معرفت و ایمان
نقد و بررسی دلیل اول
- فیض و رستگاری
نقد و بررسی دلیل دوم
انحصار گرایی و ظلم و ناکقولیت
- کثرت گرایی
کثرت گرایی چیست؟
هیک، بنیانگذار کثرت گرایی دینی
جهان، ادراک، زبان
دلایل کثرت گرایان
نقد کثرت گرایی
- تجربه و تفسیر
- هدایت گرای خداوند و هدایت یافتگی انسانها
- تنوع فهم متون مقدس
- شمول گرایی
صورت های مختلف شمول گرایی
- شمول عفو
- شمول به دلیل حقایق
- شمول کفاره
- نسبیت در بهره مندی از حقیقت
مفید بودن دعوت دینی
گزینش در میان ادیان
بخش سوم: امامت و ربری
کلیات
مقدمه
چیستی و حقیقت امامت
تفوت شیعه در تعذیف امامت
تعِیین امام
- امامت از دیدگاه عقل
مرجعیت علمی امام
مرجعیت سیاسی امام
- امامت از دیدگاه نقل
قرآن کریم
سنت پیامبر
حدیث ثقلین
حدیث غدیر
حدیث منزلت
حدیث اثنا عشر خلیفه
- مهدی موعود( عج )
مبانی مهدویت
- بشارت ادیان پیش از اسلام
آیین یهود
آیین هندو
آیین بودا
آیین زردتشت
یونان باستان
آیین مسیح
- بشارت قرآن کریم
- فلسفه خلقت و بعثت
موعود اسلام
غیبت مهدی( عج )
طول عمر مهدی( عج )
راز غیبت مهدی موعود( عج )
بخش چهارم: مرجعیت و ولایت در عصر غیبت
- تاریخچه و مبانی ولایت فقیه
مقدمه
تکلیف امت در عصر غیبت
ضرورت نصب جانشینی از سوی امام معصوم
تاریخچه تئوری ولایت و مرجعیت فقیهان
نظریه ولایت از نیمه دوم سده نخستین تا آغاز غیبت
ولایت و مرجعیت فقهاء در عصر غیبت
ولایت چیست؟
فقیه کیست؟
دلایل عقلی ولایت فقیه
دلایل نقلی ولایت فقیه
- ولایت مطلقه فقیه
شامل 27 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود جزوه اندیشه اسلامی 2