40 ص
دوره ساسانیان را میتوان، عصر تکوین امپراطوری ایران قبل از اسلام دانست. این امپراطوری که در عهد هخامنشیان بنیان گذاری شده و نیمی از سرزمینهای جهان باستان را از آن خود کرده بود، در عهد ساسانیان به اوج خود رسید و عنوان یکی از دو امپراطوری بزرگ جهان را به خود اختصاص داد.
در هر امپراتوری لازم تحصیل منابع مادی، به منظور تأمین مقاصد توسعه طلبانه – چه داخلی و چه خارجی-سیاست تجاوز است، و این اصل، از همان آغاز، موجبات فروپاش امپراتوریها را همین اصل مهم فراهم ساخته است. طبعاً امپراطوری ساسانی هم از این قاعده مستثنی نبوده است.
سردمداران این امپراتوری برای پیشبرد اهداف توسعه طلبانهشان، نیاز مبرم به منابع مادی دانستند و برای تحمیل این منابع مادی، بر جامعة تحت سلطه خود فشار وارد میآورند و آن را در مقابل عوامل گوناگون، آسیب پذیر میساختند.
فتح نهاوند
سپاه ایران نیز به سرداری فیروزان یا مردان شاه، ساز و برگ بسیار آماده کرده بودند. دو لشکر در نزدیک نهاوند خیمه زدند و چندی در برابر یکدیگر نشستند. چون ایرانیان جنگ را نیاغازیدند و هر روز نیز به آن ها از هر سوی کشور مدد میرسید، عریان ستوه گشتند و به هراس افتادند و رأی چنان دیدند که باید آوازه دراندازند که خلیفه مسلمانان در مدینه مرده است و باید سپاه جنگ ناکرده باز گردد چنین کردند و آهنگ بازگشت نمودند. ایرانیان از سنگرها و قلعههای خویش برآمدند تا عربان را دنبال کنند و بدین بهانه پراکنده شدند، تا به تازیان رسیدند تازیان برگشتند و جنگی سخت در پیوستند و چند روز بکشید و از هر دو سوی خلقی بسیار کشته شد. سرانجام سپاه ایران بشکست و بگریخت و نهاوند نیز به دست عرب افتاد. از آنجا راه همران و آذربایجان رفتند و دیگر ایرانیان را بیش یارای مقاومت نبود. فتح نهاوند در واقع راه تصرف تمام ایران را بر روی اعراب بگشود و این آخرین مقاومت منظم بود که دولت ساسانی در برابر تازیان از خود نشان داد. از این پس دیگر نه دولتی در کار بود و نه کشور). همه چیز به دست عرب افتاده بود. سال بعد همدان و کاشان و اصفهان و استخر نیز به دست تازیان افتاد و یزدگرد از فارس به کرمان و از آنجا به سیستان رفت و سرانجام به مرد کشید.
فهرست
بخش اول: طوفان و ریگ
1-فتح نهاوند
بخش دوم: آتش خاموش
1-آغاز یک فاجعه
2-انقراض دولت ساسانی
بخش سوم: طوفان و ریگ
1-پیام محمد
بخش اول: دوران حکومت پیامبر اکرم(ص)
1-هسته‌های نخستین حکومت اسلامی
2-حکومت پیامبر (ص)
3-اداره و مدیریت
4-قضا
5-امور دفاعی
6-مسائل و مشکلات اجتماعی
7-روابط خارجی
بخش دوم: اسلام و حکومت
1-پیامبر و دولت اسلامی
2-زعامت سیاسی امت اسلامی
3-نصب حاکمان و فرمانروایان
4-اعزام مأموران اطلاعات و تحقیقات
5-عقد پیمان‌های سیاسی
6-سرکوب فتنه‌گران
7-کنترل بازار و تجارت
نتیجه
تاریخ اسلام