فرمت فایل : word (لینک دانلود پایین صفحه) تعداد صفحات 64 صفحه
فهرست مطالب
- مقدمه 1
- ابعاد اهمیت صنعت پرورش میگو (نیازها و مزیت ها)….….……… 2
- وضع موجود صنعت میگو 8
- مشکلات فعلی زنجیره اقتصادی میگو…..……………………….. 9
- سناریوهای حل مسئله…………….………………………………. 18
- جمع‌بندی و پیشنهادات………….………………………………… 26
- منابع 28
مقدمه
تولید میگوی پرورشی از آن جهت که می‌تواند در تامین امنیت غذایی، توسعه مناطق محروم ساحلی و ایجاد درآمد ارزی برای کشور موثر باشد، از سال‌های ابتدایی دهه 70 مورد توجه مسئولان قرار گرفته است. این صنعت در ایران روند رو به رشدی را تجربه کرده، لیکن از سال 83 این روند متوقف و بعضاً جریانی معکوس را پیموده است. علت این امر، به مشکلات ناشی از نقص در تصمیم‌گیری‌ها، تغییر شرایط محیطی و عدم توجه به برخی از الزامات توسعه این صنعت بر میگردد.
در این گزارش تحلیلی، چالش‌های صنعت پرورش میگو طرح و راهکارهای برون رفت از وضعیت فعلی ارائه و ارزیابی میگردد.
در بخش اول ابعاد اهمیت و مزیت های تولید میگوی پرورشی برای کشور بررسی خواهد شد. در بخش دوم وضع موجود صنعت پرورش میگو در کشور مرور شده و در بخش سوم مشکلات این صنعت بررسی میگردد. در بخش چهارم نیز سیاست‌های دولت جهت توسعه این صنعت نقد خواهد شد. در بخش پایانی راهکارهای برون رفت از وضعیت فعلی ارائه و تحلیل خواهد شد.
این گزارش برآمده از سه سال بررسی و مطالعه مشکلات و چالش‌های صنعت تولید پرورش میگو در ایران، توسط اندیشکده توسعه منطقه‌ای هرمزگان به عنوانی یکی از اعضای استانی شبکه تحلیلگران تکنولوژی ایران (ایتان) در سال‌های 1386 تا 1389 است.
ابعاد اهمیت صنعت پرورش میگو (نیازها و مزیت ها)
توجه به صنعت پرورش میگو از وجوه مختلفی برای کشور حائز اهمیت است. بخشی از این ابعاد به وجود مزیت های پرورش میگو در کشور مرتبط بوده و بخشی دیگر نیز برآمده از نیازهای امروز و آتی کشور است که در ادامه تشریح میگردد.
امنیت غذایی
یکی از اصلی ترین چالش بشر در سال های آتی دسترسی به غذای کافی است. از مسائل پیش روی دولت‌ها در هر کشور تامین امنیت غذایی است. عدم تامین امنیت غذایی موجب وابستگی و عدم استقلال میگردد و کشور را با تهدید مواجه می‌سازد. اهمیت این قضیه به نحوی است که در اسناد بالادستی توسعه کشور به آن پرداخته شده است. از جمله سند چشم انداز نظام جمهوری اسلامی ایران تامین امنیت غذایی را جز اهداف بیست ساله کشور قرار داده است:
«برخوردار از سلامت، رفاه، امنیت غذایی، تامین اجتماعی، فرصت‌های برابر، توزیع مناسب درآمد، نهاد مستحکم خانواده، به دور از فقر، تبعیض و بهره‌مند از محیط زیست مطلوب.»[1]
علاوه بر این، در سیاست‌های کلی برنامه چهارم و پنجم توسعه نیز بر تامین امنیت غذایی تاکید شده است. در سیاست‌های کلی برنامه چهارم آمده است : «تأمین امنیت غذایی کشور با تکیه بر تولید از منابع داخلی و تأکید بر خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی[2].» در بند 19 سیاست‌های کلی برنامه پنجم ارتقاء شاخص‌هاى سلامت هوا، امنیت غذا، محیط و بهداشت جسمی و روحی به عنوان جهت‌گیری‌های برنامه ارائه شده است[3]. علاوه بر این، ماده 18 برنامه چهارم توسعه دولت را مکلف کرده است برنامه توسعه بخش کشاورزی و منابع طبیعی را با محوریت خودکفایی در تولید محصولات اساسی کشاورزی، تأمین امنیت غذایی، اقتصادی نمودن تولید و توسعه صادرات محصولات کشاورزی، ارتقای رشد ارزش افزوده بخش کشاورزی تهیه نموده و به اجرا بگذارد[4]. ماده 84 برنامه چهارم توسعه تشکیل «شورای عالی سلامت و امنیت غذایی» با ادغام «شورای غذا و تغذیه» و «شورای عالی سلامت» تصویب شده است[5]. همچنین در بند ج ماده 149 قانون برنامه پنجم توسعه که حول محور اقدامات دولت جهت تامین امنیت غذایی است، بر حمایت از افزایش تولید پروتئین حیوانی حاصل از انواع دام، طیور و آبزیان به منظور افزایش سهم آنها در سبد غذایی خانوار تاکید شده است[6].
در بند 21 ماده یک از ضوابط ملی آمایش سرزمین نیز بر استفاده از قابلیت های طبیعی و امکانات آب و خاک برای توسعه فعالیت‌های کشاورزی و صنایع وابسته تبدیلی مرتبط با آن در نواحی مستعد کشاورزی ، به ویژه در نواحی شمالی ، غربی و جنوب غربی کشور ، در راستای دستیابی به امنیت غذایی و توسعه صادرات محصولات کشاورزی تاکید شده است[7].
ایجاد امنیت و توسعه در سواحل جنوبی کشور
مناطق مرزی کشور، بویژه در نوار ساحلی جنوب، همواره با محرومیت مواجه بوده‌اند و به دلیل عدم سرمایه‌گذاری‌های لازم و یا ناکارآمدی سرمایه‌گذاری‌های انجام شده، به صورت گسترده با معضل بیکاری روبرو هستند. فقر و بیکاری از یک سو باعث شده تا برخی ساکنان مناطق مرزی به قاچاق کالا و مواد مخدر روی آورند و از سویی دیگر موجب خالی شدن مرزها از جمعیت و بروز تهدیدات امنیتی برای کشور شده است.
خوشبختانه توجه عالی‌ترین سطوح مدیریتی کشور به این معضلات، خصوصا در جنوب شرق کشور باعث شده تا تحرکاتی از سوی بدنه اجرایی کشور برای توسعه صنایع در این مناطق برداشته شود. این مسئله با توجه به تطبیق شرایط این مناطق با صنعت پرورش میگو و ویژگی‌ها آن از اولویت بالاتری نسبت به سایر صنایع برخوردار است که ابعاد آن در ادامه به طور مبسوط تشریح می‌شود.
شرایط مساعد سواحل جنوبی و تناسب با روحیات مردم جنوب
وجود 900 کیلومتر مرز آبی در شمال و 1800 کیلومتر در سواحل جنوبی (مجموعا حدود 2700 کیلومتر نوار ساحلی) و سواحل جزایر کشور از جمله مهمترین مزیت‌های ایران برای پرورش میگو و سایر آبزیان می‌باشد. در حالی که برخی کشورهای جنوب شرق آسیا بواسطه کمبود زمین با چالش‌های متعدد در پرورش میگو مواجهند، ایران از این جهت با مشکلی روبرو نمی‌باشد، به طوری‌که در حال حاضر 180000 هکتار زمین مساعد برای تولید میگوی پرورشی در کشور شناسایی شده است[8].
از منظر فرهنگی نیز فرهنگ صید و صیادی و کسب روزی حلال از دریا در بین ساحل‌نشینان رواج داشته و مردمان خطه‌های ساحلی با دریا انس و الفت پیدا کرده‌اند. در واقع می توان گفت مشاغلی که به نوعی با دریا در ارتباط هستند، سازگاری بیشتری با روحیات ساحل‌نشینان دارند و با استقبال بیشتری از سوی آنان مواجه هستند.
ارزش افزوده
در میان فعالیت‌های اقتصادی، پرورش میگو از ارزش افزوده قابل توجهی برخوردار است. چنانچه آمارهای سال 88 نشان می دهند، حداقل 35 درصد از قیمت فروش میگو در محل برداشت را ارزش افزوده آن محصول تشکیل می دهد. این مقدار بدون احتساب ارزش افزوده عمل‌آوری ، حمل، توزیع و فروش در بازار است. در صورتیکه که ارزش افزوده این بخش‌ها نیز محاسبه شود، صنعت پرورش میگو را می‌توان از صنایع با ارزش افزوده قابل توجه دانست.
تحقیق درباره چالش‌های صنعت پرورش میگو و راهکارهای برون رفت از آن