شرکت زمزم در سال 1330 مبادرت به تولید و عرضه نوشابه غیرالکلی پپسی را نمود در اوایل بخاطر عدم تطبیق ذائقه مردم به این نوشابه که اغلب به عنوان دارو از آن یاد می کردند این نوشابه موفقیتی بدست نیاورد . این امر سبب توزیع مجانی و در مراحل بعدی همراه با جوایز این نوشابه گردید که از طرفی بخاطر ممنوعیت شرعی آن تا قبل از انقلاب فروش زیادی نداشت .
شرکت زمزم کارخانجات متعدد نوشابه غیرالکلی از قبیل سیناکلو، آلپاین ، میشن کالیفرنیا و غیره را بوجود آورد که هیچ کدام در بین مردم رواج پیدا نکرد . در سال 1345 امتیاز تولید کوکاکولا شرکت ساسان واگذار گردید و متعاقباً نمایندگی و عرضه تولید سون آپ نیز به این شرکت واگذار شد و بتدریج این دو شرکت در تمام نقاط ایران کارخانجاتی تاسیس نمودند . هر دو شرکت بخاطر کسب سود بیشتر و تسلط بر بازار به هر وسیله و یا تبلیغی متوسل می شدند .
شرکت پپسی بین المللی همه ساله نزدیک به 10 میلیون دلار جهت تبلیغات در ایران صرف می کردند . از سال 1357 با پایه گذاری اساسی ترین عامل خوداتکائی در این صنعت یعنی تحقیقات پیرامون فرمولهای عصاره نوشابه و یافتن فرمولهای جدید که قابل جایگزینی با فرمول قبلی باشد ، به این امر کمک فراوان شده است .
بطوریکه شرکت زمزم با فرموله کردن عصاره پپسی و نیز نوشابه ساده و بیرنگ بنام « کولاب» و عرضه آن به بازار قدمهای موثری در حرکت خود اتکائی در صنایع نوشابه داشته است .
آب مهمترین جزء متشکله تمام نوشابه های گازدار است یعنی بطور کلی حداقل 88 درصد محتوی یک بطر نوشابه غیرالکلی گازدار را آب تشکیل می دهد بنابراین کاملاً معقول بنظر می رسد که مرغوبیت نهائی یک نوشابه غیرالکلی گازدار به کیفیت آبی برای تهیه آن بکاررفته بستگی تمام داشته باشد .
در سراسر دنیا آب مصرفی مردم تحت نظر سازمان های مربوطه همان طور که گفته شد این آب ممکن است برای کارخانجات نوشابه سازی مناسب نباشد .
لذا در غالب کارخانجات نوشابه سازی آب مورد استفاده را تصفیه می نمایند .
هدف از تصفیه آب در کارخانجات فوق عبارت است از :
- یکنواخت کردن آب در تمام فصول سال .
- خارج کردن مواد کلوئیدی و مواد معلق در آب .
- بی رنگ کردن آب
- از بین بردن هر گونه طعم و بوی غیر مطلوب
- کاهش قلیائیت بحد مورد نظر .
- عاری نمودن از میکرو ارگانیسم ها .
تهیه آب – منابع آبی که تولید کنندگان نوشابه ها در اختیار دارند شامل یکی از گروههای زیر می باشد:
1- آبهای سطحی 2- آبهای زیرزمینی 3- آب باران .
آبهائی که از منابع فوق بدست می آیند عموماً بخاطر داشتن مواد کلوئیدی ، کدر هستند و وجود رنگ در آنها بخاطر وجود مواد آلی در آنهاست . وجود مواد قلیائی آهن ، کلر زیاد و سولفور هیدروژن باعث نامطلوب شدن مزه و بوی آب در نهایت نوشابه می گردند . وجود مواد قلیایی باعث خنثی شدن اسید و بالارفتن pH نوشابه می گردند و بایستی این مواد را از آب خارج کرد.
استریل کردن آب : روشهای متعددی برای استریل کردن آب وجود دارد . ولی روش متداول برای استریل کردن آب در نوشابه سازی استفاده از موادی است که تولید کلر آزاد می نماید .
هیپوکلریت کلسیم و یا سدیم متداولاً در کارخانه های نوشابه سازی مصرف می شود . این ماده به صورت تجارتی به شکل های مختلفی قرار دارد . از جمله آهک کلرزده[1] با فرمول شیمیائی Ca(Clo)2cacl2 که دارای 35 درصد کلر آزاد است و یا پرکلرن[2] که حدود 50 درصد کلر آزاد دارد.
فرآیند تصفیه آب :
روش تصفیه آب در کارخانجات نوشابه سازی تقریباً در تمام دنیا یکنواخت عمل می شود و آن عبارت از این است که آب را در تانک هائی نگهداری می نمایند به آن یک ماده منعقد کننده[3]، کلر و در صورت لزوم مقداری آهک جهت تقلیل میزان قلیائیت اضافه می کنند .
مواد منعقد کننده مواد خارجی دارد و خود جذب نموده و روسب کواگوله شده را تشکیل می دهند . کلر هم از نظر اکسیدکنندگی و هم از نظر خاصیت میکرب کشی موثر می باشد . کلر یا بصورت هیپو کلریت و یا بصورت گاز کلر تزریقی اضافه می شود . آب پس از آن از صافی کربن فعال می گذرد تا بو و مزه گرفته شود .
معمولترین مواد منعقد کننده می توان سولفات آلومینیم آهن[4] سولفات فروفریک را نام برد . امروزه کوشش بر این است که از مواد دیگری برای این منظور استفاده شوند مانند پلی الکترولیتها ،جهت تقلیل میزان قلیائیت از هیدراکسید کلسیم بدلیل نمکهای کلسیم و منیزیم استفاده می شود .
فعل و انفعالاتی شیمیائی در فرآیند تصفیه آب :
مواد شیمیائی معمول در تصفیه آب عبارتند از هیدراکسید کلسیم ،سولفات ،فرو، هیپوکلریت سدیک که در فعل و انفعلاتی بشرح زیر عمل می نماید :
Ocl- Hocl Naocl
Ca(oH)2+Ca(Hco3)22Caco3+2H2-o
2Ca(oH)2+ mg(Hco3)2Mg(oH)2+2cAco3+2H2o
Feso4+Ca(oH)2 fe(oH)2+Caso4
بدینوسیله با خارج کردن یون بی کربنات ها و رسوب مواد غیرمحلول نظیر کربنات کلسیم ، هیدراکسیدآهن ، قلیائیات تقلیل پیدا می کند .
سیستم تصفیه آب شامل پنج مرحله بشرح زیر است :
الف: تصفیه شیمیائی – آب تصفیه نشده وارد ناتکهائی با ظرفیت 54000 گالن می شود . در این تانکها مواد شیمیائی مورد لزوم برای منعقد کردن و رسوب دادن مواد آلی و غیره اضافه شده و سپس به وسایل مکانیکی بطور کامل با آب مخلوط می شوند .
برای رسوب دادن مواد در آب PH معینی لازم است . اگر از سولفات آلومینیم استفاده شود PH بایستی 5/7-5/6 و اگر از سولفات آهن استفاده گردد PH بایستی حدود 10 باشد . برای کنترل PH می توان مقدار آهک را کم یا زیاد کرد .
در این تانک کلر نیز اضافه می شود . مقدار کلر مصرف شده بایستی به حدی باشد که مقدار آن در آب تصفیه شده قبل از تانک کربن فعال بیش از 10-8 ریال قسمت در میلیون نباشد .
در این تانکها رسوبات بوسیله فیلترهائی متعدد جذب شده و آب نسبتاً تصفیه شده خارج می گردد . فیلترها پس از یک هفته مصرف دوباره شستشو شده و رسوبات آنها خارج می گردد و سپس برای مصرف مجدد آماده می شوند .
ب : صافی ماسه ای – آب خروجی از شتاباننده در دو قسمت که هر کدام با سرعت 128 گالن در دقیقه است از صافی ماسه ای عبور می کند . مواد معلق بسیار کوچک که توسط تانکهای رسوب گرفته نشده اند در این فیلترها جذب می شوند.
این فلیترها علاوه بر جذب مواد معلق مقدار اسیدیته آب را نیز کاهش می دهند این فلیتر تشکیل شده از تانک استوانه ای که در آن لایه های متعدد ماسه به اندازه های مختلف قرار دارند .روی قسمت فوقانی لایه های ماسه یک لایه کالیست به قطر 60 سانتی متر قرار دارد : ماسه ها روزانه شستشو می شوند تا موادی که در ان جمع شده خارج گردند .
پ : تانک ذخیره – آب کلر زده و نسبتاً تصفیه شده به گالن های 22000 لیتری رسیده و ذخیره می گردند .
ت : صافی کربن فعال – هنگامی که اب تصفیه شده مورد نیاز برای فرآیند باشد از تانک ذخیره ، طی دو جریان که هر کدام با فشار حدود 40 پاند بر اینچ مربع به تانکها کربن فعال پمپ می گردد . در این تانک نیز لایه های ماسه به اندازه مختلف وجود دارد که روی آنها یک لایه کربن فعال به قطر 60 سانتی متر قرار گرفته است .
در این قسمت تمام موادی که باعث بو و مزه ناپسند می شوند و همچنین کلر باقیمانده جذب می گردند . فیلتر کردن فعال بایستی هفته ای یکبار شسته شود اما اگر ناخالصی آب زیاد باشد فاصله شستن را بایستی کم کرد . ابی که از تانک کردن فعال خارج می شود نبایستی بیش از 1/0 قسمت در میلیون کلر آزاد و 80 قسمت در میلیون مواد قلیائی باشد .
ث : صافی شفاف کننده – آبی که از تانک کردن فعال خارج می شود ، به تانکهائی می رسد که صافی ها از جنس پارچه و یا کاغذ می باشد . در این مرحله ذرات ریز از آن جمله ذرات کربن که ممکن است در مرحله قبل وارد جریان آب شده باشد حذف می گردند . این آب مستقیماً به خط فرآیند می رود که با شربت مخلوط و سپس گازدار و بالاخره به پرکن برسد
شامل 31 صفحه فایل WORD قابل ویرایش
دانلود مقاله روش تولید نوشابه شرکت زمزم