برنامه ریزی برای طراحی و اجرای نظام آموزش و یادگیری الکترونیکی پایدار و اثربخش به درک صحیحی از تاثیر فن آوری اطلاعات و ارتباطات بر بازار آموزش عالی و همچنیین آگاهی وشناخت از فرایندهای یاددهی و یادگیری نیازمند است. با توجه به تجارب و تحقیقات صورت گرفته، مدلهای یادگیری الکترونیکی متعددی ارائه شده است. این مدلها به دنبال تدوین چارچوبهایی برای درنظر گرفتن ملاحظات فراگیران و چالشهای استفاده از فنآوری در آموزش هستند تا آموزش و یادگیری الکترونیکی اثربخشی فراهم شود. مدلهای ارائه شده برای یادگیری الکترونیکی ابزارهای مفیدی برای ارزیابی تجارب موجود یادگیری الکترونیکی و عوامل موثر بر اثربخشی آن هستند که در تدوین راهبرد توسعه یادگیری اکترونیکی در دانشگاهها مورد استفاده قرار می گیرند. این مقاله مدلهای یادگیری الکترونیکی و نقش آنها در تدوین راهبرد یادگیری الکترونیکی در دانشگاهها را مورد بررسی قرار می دهد. برای این منظور در این مقاله 5 مدل یادگیری الکترونیکی مطرح بررسی و نقد شده است.
واژه های کلیدی: یادگیری الکترونیکی، آموزش عالی، مدل یادگیری الکترونیکی
روش‌های آموزش در چند دهه‌ی اخیر دستخوش تغییر و تحولات فراوانی شده است. گذر از سیستم‌های قدیمی‌آموزش به روش‌های نوین آموزش، دغدغه‌ی بسیاری از استادان و دانشجویان بوده است. در این بین یادگیری الکترونیکی به علت گسترش شبکه‌ی اینترنت بسیار مورد توجه قرار گرفته است. علت اصلی این توجه نیز امکان ارتباط غیر حضوری افراد با یکدیگر و کاهش بعضی هزینه‌ها (علی‌رغم نیاز به بعضی هزینه‌ها و بسترهای خاص) می‌باشد. (شیرعلی شهرضا، محمد حسن و محمد شیرعلی شهرضا، 1385).
هدف مدلهای یادگیری الکترونیکی که بر اساس تجارب و یافته های تحقیقات ارائه می شوند ارائه چارچوبی برای کاهش اضطراب فراگیران و چالشهای فناوری نوین می باشد تا بر اساس آن آموزش و یادگیری الکترونیکی بطور اثربخشی طراحی و اجرا گردند. این مدلها در فرایند برنامه ریزی راهبردی ابزارهای مفیدی را برای تعیین عوامل موثر بر موفقیت آموزش تعیین می نمایند. مدلهای یادگیری الکترونیکی چارچوبهای ارزشمندی را برای تلفیق فن آوری و آموزش فراهم کرده و به تعیین اختلاف بین وضعیت جاری و مطلوب کمک می کنند.
با بررسی دلایل دانشگاههای که آموزش و یادگیری الکترونیکی را به کار گرفته اند مشخص می شود آنها بطور کلی سه دلیل عمده برای شروع این نظام آموزشی نوین داشتند:
- ارتقاء کیفیت برنامه های آموزشی و درنتیجه کیفیت فارع التحصیلان
- ارتقاء دسترسی به فرصتهای یادگیری
- کاهش هزینه کلی آموزش
با بررسی مدلهاییی که برای آموزش و یادگیری الکترونیکی ارائه شده اند مشاهده می شود در این زمینه سه رویکرد وجود داشته است. مدلهای اولیه یاگیری الکترونیکی بیشتر به دنبال شبیه سازی آموزش کلاسی متعارف در محیط مجازی بودند. در واقع مدلهای اولیه یادگیری الکترونیکی بر نقش فن آوری در تهیه محتوا(اطلاعات)، ارائه(دسترسی) و خدمات الکترونیکی تاکید داشتند. به تدریج که ناکارآمدی این رویکرد مشخص شده، مدلهای امروزی بر موضوعات آموزشی ازقبیل طراحی آموزشی آنلاین و خلق اجتماعات یادگیری الکترونیک تاکید دارند. مدلهای بررسی شده در این مقاله این فرایند تکاملی را نشان می دهند.
در مرحله رشد و آزمایش یادگیری الکترونیکی در دهه 1990، دانشگاهها و موسسات عمومی و خصوصی، تحت تاثیر فروشندگان نظام مدیریت یادگیری فن آوری قرارداشتند، بر اساس ابتکارات اولیه آنها در یادگیری الکترونیکی، مدل یادگیری الکترونیکی از سه عنصر تشکیل می شد: خدمات به مشتری(فراگیر)، محتوا و فن آوری. زیرا با تداوم توسعه فاوا[1]، تمرکز اولیه بر کاربرد فن آوری برای ایجاد محیطهای یادگیری مجازی راحت برای فراگیران بود که بتوانند در هر زمان و مکان به آن دسترسی داشته باشند. در آن موقع طراحی آموزشی (توسعه و تدوین محتوی) و تعلیم آموزشگران و فراگیران در زمینه آموزش و یادگیری الکترونیکی کمتر مورد توجه قرار گرفت. بسیاری از آموزشگران و فروشندگان فن آوری بر این باور بودند که یادگیری الکترونیکی یعنی انتقال محتوای یادگیری سنتی از طریق اینترنت .
1- مدل یادگیری تقاضا گرای مک دونالد
مدل یادگیری تقاضا گرا با همکاری دانشگاهیان و متخصصان بخش خصوصی در کانادا تدوین شده است. هدف اولیه این مدل تشویق دانشگاه ها به ایفای نقش فعال در استفاده از فن آوری در فرایند تدریس است. این مدل بر 3 تقاضای مصرف کننده تاکید دارد: محتوی با کیفیت بالا، شیوه ارائه و خدمات. محتوی بایستی رقابتی، تحقیقی و معتبر باشد، شیوه ارائه وب محور و بصورت الکترونیکی بوده و از برنامه های استفاده شود که به تسهیل ارتباط کمک کند. خدمات بایستی منابع مورد نیاز برای یادگیری و همچنین مدیریت و خدمات فنی را تدارک ببیند. (MacDonald et al 2001)
شامل 12 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله تحلیل ونقد مدلهای یادگیری الکترونیکی
