مقدمه
سیستم حمل و نقل در قلب صنعت جهانگردی قرار دارد. سیستم حمل و نقل خانه یا وطن جهانگرد و مقصد (با تمام جذابیت ها، تسهیلات و سایر ویژگی های سفر) را به هم مرتبط می سازد. کارآیی، راحت بودن و میزان سلامت و امنیت این سیستم، تعیین کنندة نوع تجربه و کیفیتی است که از سفر به دست می آید. در برخی از موارد هزینة حمل و نقل تشکیل دهندة بزرگترین بخش کل هزینة سفر است.
بین پیشرفت سیستم حمل و نقل و رشد صنهت جهانگردی یک رابطة مستقیم برقرار است. به ویژه، خودرو و هواپیمای جت توانستند مسافرت را برای بخش بزرگی از جمعیتن دنیا میسر سازند. با افزایش تقاضا برای مسافرت، ظرفیت وسیله های مختلف حمل و نقل عاملی حیاتی در افزایش یا کاهش صنعت جهانگردی به حساب می آید. برای برخی از مقصدها، محدوددیت هایی که به وسیلة سیستم حمل و نقل و ساختار زیربنایی مقصد (مثا فرودگاه و جاده) اعمال می شود، به صورت بزرگ ترین مانع و عامل بازدارنده در مسیر رشد قرار می گیرد. در مورد مقصدهایی که به صورت کجزیره در وسط اقیانوس قرار دارند، بدون وجود خطوط هوایی صنعت جهانگردی در آن مسیرها رشد نمی کند و اگر این وسیلة نقلیه برای آن مسیر وجود نداشته باشد دست اندرکاران صنعت جهانگردی کار چندانی نمی توانند بکنند.
روند تاریخی شیوة مسافرت
در طول تاریخ در زمان های مختلف سیوه های متفاوتی از مسافرت رواج داشته است. سیر تکاملی شیوة مسافرت، از درشکه تا هواپیمای جت، بیانگر روند تکاملی تکنولوژی حمل و نقل است. درک روند تکاملی و سیر تغییرات شیوة مسافرت در طول زمان، از آن نظر اهمیت دارد که فرآیند تکاملی سایر جنبه های صنعت مسافرت (به ویژه بخش پذیرایی و میهمانداری) تا حد زیادی تحت تأثیر این تغییرات کبوده است.
مسافرت در روزگاران قدیم
تا نخستین سالهای آغاز سدة بیستم مسافرت جاده ای تغییر چندان زیاید نکرده بود و بیشتر مسافرت ها با چهارپایان، مثل اسب، انجام می شد و در این سالها بود که با پیدایش درشکه مسافرت کمی راحت تر شد. این بهبود وضع مسافرت بدان سبب است که برای ساختن جاده ها از مصالح بهتری استفاده کردند و با پر کردن گودال های کوچک و بزرگی که در مسیر درشکه ها بود جاده را هموارتر نمودند و از سوی دیگر نوعی فنر زیر اتاقک درشکه قرار دادند که به اصطلاح موج جاده را می گرفت و مسافر احساس آرامش بیشتری می کرد. به هر حال از آنجا که جاده سازی کاری بس طاقت فرسا بود و نیز از آنجا که شهرها در فواصل بسیار دور از هم قرار داشتند و در برخی از موارد راه های آبی بهترین وسیلة حمل و نقل بودند، مسافرت ددر مسیرهای طولانی تا پیش از اختراع راه آهن پیشرفت چندان زیاید نداشت.
در آن سالها بیشتر از راه های آبی استفاده می شد و وسایل مسافرت مخصوص این راه ها پیشرفت های چشم گیری کرد. با گذشت چندین سده و در طول تاریخ بسیاری از کشورهایی که در ساحل دریاها قرار گرفته بودند (مثل فنیق، روم و چین) اقدام به ساخت کشتی های بهتری کردند. از سدة شانزده تا نوزده، دریانوردان ازط انواع مختلف کشتی کهن برخی از آنها بسیار معروف بودند، استفاده می کردند. در نخستین سال های سدة نوزدهم کشتی بخار ساخته شد و مسافران توانستند با استفاده از این کشتی ها سراسر اقیانوس اطلس را بپیمایند.
راه آهن و راه های آبی
کشتی و راه آهن با نیروی بخار حرکت می کرد و انسان برای مسافرت های دسته جمعی نخست از این دو وسیله استفاده کرد. در نخستین سال های سدة 19 راه آهن بوجود آمد و در طول این سده به سرعت رشد کرد و توسعه یافت. در سال 1835 راه آهن «گریت وسترن» اندن را به بیریستول وصل کرد و در سال 1841 توماس کوک نخستین گروه مسافران را جابه جا کرد و نوعی مسافرت دسته جمعی (تور) انجام داد. راه آهن سراسری ایالات متحدة آمریکا در سال 1869 تکمیل شد. در آخرین سال های سدة 19 راه آهن به عنوان بزرگترین وسیلة مسافرت به حساب می آمد و انبوه مسافران را در نقاط مختلف دنیا، بین شهرهای بزرگ جابه جا می کرد. در سال 1883، «اورنیت اکسپرس» پاریس را به استانبول و در سال 1913 اندن را به استانبول وصل کرد. در ایالات متحدْ آمریکا «برادوی لیمیتد» و «گلدن استیت لیمیتد» از شهرت زیاید برخوردار بودند و این دو شرکت با راه آهن های خود شهرها و نقاط درون شهری را به هم وصل می کردند. در نخستین سال های سدة 20، ایستگاه راه آهن به عنوان کانون یا محور اتصال شخرهای بزرگ و کوچک درآمده بود و در اطراف این ایستگاهها انواع میهمان پذیرها و میهمانخانه های کوچک و بزرگ و نیز تشکیلات مختلفی برای مسافرات ایجاد شده بود.
در همین دوره پیشرفت تکنولوژی در کشتی های بخار باعث شد که از آخرین سال های دهة نوزده تا نخستین سال های دهة 20 راه های آبی و اقیانوس پیمایی شهرت زیادی پیدا کند و خط های بزرگ کشتیرانی مثل «موریتانیا»، «کوئین ماری» و «کوئین الیزابت» به وجود آیند و مسافران می توانستند با استفاده از این راه های آبی سراسر اقیانوس اطلس را در مدتی کمتر از 4 روز بپیمایند.
مسافرت از راه های آبی
کشتی های تفریحی
همان گونه که پیش از این گفتیم، هواپیما موجب رکود بازار کشتی شد. امروزه کشتی های تفریحی مهم ترین شکل مسافرت آبی به حساب می آیند. کشتی های تفریحی با سایر وسایل حمل و نقل که پیش از این مورد بحث قرار دادیم متفاوت اند، زیرا هدف آنها تنها ارائه وسیله ای برای حمل و نقل نیست، بلکه خود به خود به عنوان مقصدی برای مسافر به حساب می آیندو با وجود اینکه کشتی های تفریحی در بندرهای مختلف لنگر می اندازند و مسافران می توانند بر ای تفریح، بازدید و خرید و یا هر کار دیگری به ساحل بروند ولی هدف اصلی از مسافرت، اقامت در این نوع کشتی هاست و مسافر می کوشد از انواع تسهیلاتی که در این گونه کشتی ها وجود دارد استفاده کند. در یکی کشتی تفریحی امروزی، این گونه تسهیلات و وسایل آرامش بسیار زیاد است. امکان دارد که یک کشتی تفریحی دارای وسایل زیر باشد: سالن تمرین ژیمناستیک، استخر شنا، اتاقک های ویدئویی، فروشگاه، سالن های غذاخوری و سایر وسایل تفریحی و سرگرمی. برای مثال، مسافری که بر کشتی تفریحی «گوئین الیزابت دو» سوار شود یعنی کشتی ای که سیزده طبقه دارد و 290324 متر است می تواند از تسهیلات زیر استفاده کند: 5 سالن غذاخوری (که سه تای آنها ظرفیت 500 نفر را دارد)، یک سالن ورزش، سالن برگزاری گردهمایی ها، سه استخر شنا، یک زمین بسکتبال، یک کتابخانه، یک مرکز کامپیوتر و یک فروشگاه بزرگ. در بیشتر کشتی های تفریحی مسئله کمیت و کیفیت غذا از اهمیت زیادی برخوردار است. کشتی های تفریحی امروزی به گونه ای ساخته شده اند که مسافر در آنها احساس راحتی بیشتری می کند، به گونه ای که به هنگام طوفانی شدن دریا او شاهد تکان های شدید نخواهد بود. برخی از کشتی های تفریحی دارای گاراژهای بزرگ هستند که می توانند چند صد خودرو و وسیلة نقلیه را در خود جای دهند.
بیشتر سازمان هایی که خدمات دریایی به مسافران ارائه می دهند، بلیت هوادریا می فروشند. مسافر با این بلیط می تواند از هواپیما و حمل و نقل زمینی به مقصد و برگشت، از کشتی تا بندر مقصد استفاده کند (بلیط برای رفت و برگشت است).
بدین گونه فرد می تواند برای گذراندن روزهای تعطیل یک بلیط کامل دو سره بخرد و هیچ نگران تنظیم برنامه برای رسیدن به کشتی و هواپیما نباشد. به طور متوسط مسافرت با این نوع کشتی های تفریحی 6 روز به طول می انجامد.
بازار کشتی ها تفریحی رو به گسترش است و پیوسته اهمیت بیشتری پیدا می کند. بازار این نوع کشتی های تفریحی در آمریکای شمالی رو به گسترش است و بین سال های 1989 تا 1994 تعداد مسافران با نرخی برابر 7% در سال افزایش یافت و در جمع به 6/4 میلیون نفر رسید. در طی همین دوره ظرفیت کشتی های تفریحی به میزان 8/7 درصد حدر سال افزایش یافته است. در سال 1995 بیشتر کشتی های تفریحی به مقصد دریای کارائیب (که جزایر باهاما ار هم شامل می شد) رفت و آمد می کردند، که این مسیر دریایی حدود 50% از بازار این نوع مسافرت ها را به خود تخصیص داد.
سایر مقصدهای پر رفت و آمد عبارت بودند از دریای مدیترانه، 2/9 درصد، آلاسکا 8/7 درصد و ریورا در مکزیک 3/5 درصد. انتظار می رود که حوزة اقیانوس آرام در آسیا شاهد رشد صنعت جهانگردی و کشتی های تفریحی باشد که در این حوزه بندر سنگاپور بندر اصلی به حساب می آید.
سایر مسافرت های آبی
سایر شکل های مسافرت آبی همانند کشتی های تفریحی، کاری بیش از حمل و نقل مسافر انجام می دهند. برای مثال، برروی رودخانه هایی که دارای منظر طبیعی و زیبا هستند، جهانگردان با استافده از قایق های کرایه ای به سیر و سفر و تفریح می روند. این قایق ها برای جهانگردان چنین امکانی را به وجود می آورند که بین دو نقطه خشکی مسافرت کنند و برروی آب به تفریح و سرگرمی بپردازند. به ویژه قایق هایی که برروی آب و خشکی حرکت می کنند (هورکرافت) می توانند نسبت به سایر قایق های آبی سریعتر افراد را به مقصد برسانند و از جذابت بیشتری برخوردارند.
چالش های رویاروی سیستم حمل و نقل
رشد شرکت های هواپیمایی و افزایش تقاضا باعث شده است که سیستم های حمل و نقل موجب بروز مشکلاتی برای دولت ها، برنامه ریزان، مهندسان و سایر کسانی شوند که در آینده ای قابل پیش بینی با این پدیده روبه رو خواهند شد.
برنامه ریزی برای ناوگان
از دیدگاه شرکت هایی که خدماتی را در زمینة حمل و نقل ارائه می کنند، برنامه ریزی ناوگان یک مسئله همیشگی است. مقصود از برنامه ریزی ناوگان این است که شرکت بکوشد با توجه به تقاضای مشتریان وسایل ذی ربط را تأمین نماید (عرضه را برابر تقاضا کند). برنامه ریزی ناوگان از آن جهت اهمیت دارد که ماهیت عرضه در سیستم حمل و نقل چنین چیزی را می طلبد؛ به ویژه وجود تعداد صندلی که باید به مشتری و مسافر عرضه شود و در مواردی که بلیت به فروش نرسد وسیلة نفلیه با صندلی بدون مسافر مسیر را طی کند. بنابراین یک خودروی مسافری که تنها 25 مسافر داشته باشد 72% درآمد بالقوه خود را از دست خواهد داد؛
درحالی که هزنیه های عملیاتی، مثل دستمزد راننده و سوخت بدون توجه به تعداد مسافر به صورت مبلغی ثابت باقی می ماند. برای به حداکثر رساندن تعداد مسافرانی که وسیلة نقلیه می تواند حمل کند، برنامه ریزی ناوگان ضرورت پیدا می کند.
هزینة حمل و نقل زیاد است، بنابراین ایجاب می کند که حداکثر مسافر را حمل کرد.
هزینه های شامل خرید هواپیما یا وسیلة نقلیه و نگهداری آنها می شود و نیز هزینه های وام های که شرکت می گیرد و نیز هزینه های مربوط به تشکیلات و دستمزد نیز در این گروه قرار دارند.
جهانگردی و محیط فیزیکی
برای ارائه مدرک از اثراتی که جهانگردان بر محیط می گذارند، سه نمونه از مقصد مسافران را در زیر ارائه نموده ایم: با مطالعة این تحقیق های موردی می توان با اثراتی که جهانگردان بر محیط می گذارند آشنا شد. اینها نمونه هایی از امکان هایی را نشان می دهند که محیط فیزیکی تحت تأثیر انبوه مسافر و جهانگرد قرار گرفته است.
سواحل مرجانی گریت بارییر در استرالیا
منطقة ساحلی شمال شرقی استرالیا (منطقة حاره) مورد بازدید هزاران استرالیایی و خارجی قرار می گیرد. از ویژگی های اصلی این مکان، آب و هوای استوایی، جنگل ها و مناطق بکر طبیعی است. در آنجا بیش از 2000 کیلومتر ساحل مرجانی وجود دارد و کسانی که بدانجا مسافرت می کنند می خواهند که از طبیعت زیبا و منظره لذت ببرند.
سازمان مسئول سواحل مرجانی گریت بارییر پس از بررسی اثراتی که جهانگردان بر محیط زیست وارد آورده بودند نکات زیر را یادآور شد:
• ایجاد بناها و تأسیسات زیربنایی خسارت های زیاید بر سواحل مرجانی وارد آورده است.
• جهانگردان و مسافران اقدام به جمع آوری صدف، درختچه ها و مرجان کرده اند.
• انبوهی از زباله در همه جا پراکنده است.
• با غذا دادن به حیوانات موجب تغییررفتاروعادت این حیوانات شده اند.
• به سبب سمپاشی و دفع آفات زیان های جبران ناپذیری به محیط بکر و طبیعی این منطقه وارد شده است.
سازمان حفظ سواحل مرجانی نمونه ای از مقصد مسافران است که مدیریت منطقه می کوشد با اجرای یک استراتژی مدیریت جهانگردی پایدار را تقویت کند. سازمان جنگل های سواحل مرجانی گریت بارییر برنامة استراتژیک به اجرا درآورده است تا بتواند این محیط را حفظ کند و نیز در هر ناحیه یک برنامة ویژه به اجرا درآورده است. نوع فعالیت هایی که باید در بخش های مختلف این ساحل انجام شود در کانون و مرکز این برنامه ها قرار دارد. جهانگردان به سرپرستی راهنماهای کارآزموده، با گرفتن جواز ورود، می توانند از نقاط مختلف این ساحل دیدار کنند. متصدیان و مسئولان گردش های دسته جمعی پس از گرفتن جواز بر رفتار مسافران و جهانگردان نظارت می کنند و سازمان تنها به کسانی چنین جوازهایی می دهد که نسبت به نوع رفتار مسافران و جهانگردان زیر نظر آنها اطمینان نسبی داشته باشد و این راهنماها باید دقت کنند تا مبادا جهانگردان به محیط خسارت وارد کنند. کسانی که در صدد ایجاد ساختمان در ساحل برای اقامت جهانگردان برمی آیند باید ضمانت های لازم مربوط به حفظ محیط بدهند. شرایطی که مربوط به بازدید جهانگردان است، مکان هایی که می توانند چادر برپا کنند و به اصطلاح اتراق نمایند، نوع ساختمان و فعالیت هایی که افراد می توانند انجام دهند در این جوازها ذکر شده است. سازمان مزبور استراتژی های زیادی در راه آموزش مدیران، مسئولان و سرپرستان گردش های جمعی به اجرا درمی آورد و همچنین پیوسته به راهنماها آموزش لازم را می دهد.
سازمان در رابطه با مسئولان و متصدیان جهانگردان، یک سلسله اصول تدوین کرده است که رعایت آنها حفظ محیط زیست را تضمین می کند. در جدول 12-8 دو نمونه از این اصول ارائه شده است. یک دسته از اصول مربوط به مسئولان و متصدیان گردش های دسته جمعی است که در صدد غذادادن به ماهیان برمی آیند. همچنین سازمان مزبور برای ارزیابی عملکرد دست اندرکاران، تحقیقاتی را انجام می دهد. این سازمان نه تنها در مورد اثراتی که جهانگردان و دیدارکنندگان بر محیط می گذارند، تحقیقاتی را انجام می دهد و بدین منظور یک مرکز تحقیق دایر کرده است، بلکه در مورد انتظاراتی که افراد و جهانگردان دارند و نوع واکنش آنها در برابر برنامه هایی که در زمینة راهنمایی به اجرا درمی آید و نیز در زمینة به کارگیری تکنولوژی های مناسب برای کاهش دادن اثرات منفی جهانگردان بر محیط تحقیقاتی را به اجرا درمی آورد.
نمونه هایی از راهنمایی مسافران و جهانگردان در سواحل مرجانی گریت بارییر
به هنگام غذا دادن به ماهی ها به نکات زیر توجه کنید.
1- اگر طبق برنامه قرار است گره شما به ماهی ها غذا بدهد. این کار باید به وسیله یک مسئول و سرپرست سازمان انجام شود.
2- در جایی که صید و ماهیگیری انجام می شود. به ماهی ها غذا ندهید. زیرا در نوع فعالیت گونه ای تعارض به وجود می آید.
3- نباید به صورت مستقیم با دست به ماهی ها غذا داد بلکه باید غذا به داخل آب پرتاب شود.
4- به هنگام غذا دادن به ماهی افراد نباید در آب باشند.
5- تنها غذای مخصوص ماهی ها به آب ریخته شود و چیز اضافی به آنها داده نشود.
6- هر بار نباید بیش از یک کیلوگرم مادة غذایی در منطقه ریخته شود.
برای شنا کردن با باله های مصنوعی و دستگاههای اکسیژن یا لوله هایی که از آب خارج می شود، شناگر باید نکات زیر را رعایت کند:
1- در صورت امکان شنا با وسایل مربوط در نقطه ای دور از ساحل مرجانی انجام شود.
2- شناگر باید همواره مواظب باله هایش باشد و به هنگام تکان دادن آنها مراقبت کند که به چیزی یا حیواناتی برخورد نکند. به ویژه در مناطق کم عمق آب.
3- شناگر باید دقت کند که باله هایش به مرجان ها و رسوبات دریا نخورد و آنها را خراش ندهد.
4- شناگر نباید برروی مرجان ها بایستد. اگر نیاز به ایستادن دارد باید برروی سنگی که مرجانی نیست بایستد.
5- برای استراحت باید در نقاط ویژه به استراحت بپردازد. این مکان باید نزدیک سنگ های مرجانی باشد.
6- شناگر باید دقت کند که به حیوانات دست نزند زیرا دست زدن به برخی از حیوانات خطرناک است.
7- نباید مسیر ماهی را که آزادامه در آب شنا می کند بست. و نباید به آن دست زد. شناگر نباید راه کاهی هایی که در حال شنا و حکرت هستند، سد کند.
8- شناگر نباید به حیوانات آزار برساند.
9- اگر پای شناگر به یک حیوان زنده یا چیزی برخورد کند. باید بکوشد آن را به حالت اولیة خود برگرداند.
10-شناگر باید دقت کند و در بارة رفتار خود در آب مطالبی جدید بیاموزد.
انتظارات مسافر
مسافر بدین گونه تعریف می شود: کسی که از محیط خود خارج می شود، فرصتی بسیار دارد تا با محیط جدید رابطه برقرار کند، و از این رو احتمالاً بهترین نمونه ای را که یک مقصد یا منطقه می تواند ارائه دهد، انتخاب می کند. مسافر خود را میهمان می پندارد و انتظار دارد که با وی بدین گونه رفتار شود. گذشته از این، در حالی که با افزایش خدمات و محصولاتی که به جهانگرد عرضه می شود استاندارد کارهایی که باید در ارائة خدمات و محصولات رعایت کرد جنبة رقابتی پیدا می کند و بازار مربوط پویاتر می شود، از این رو سطح انتظارات مشتری یا مسافر نیز بالاتر می رود. تردیدی نیست که صنعت جهانگردی باید به این انتظارات توجه کند و خدماتی با استانداردهای بالاتر ارائه نماید، یعنی باید به کارکنان آموزش داد تا آنها بتوانند خدماتی با کیفیت بهتر و با راندمانی بالاتر ارائه دهند، چون در غیر این صورت منطقه، سازمان ها و شرکت هایی که در این زمینه فعالیت می کنند سهم بزرگی از بازار خود را از دست خواهند داد. صنعت جخانگردی با چنین چالشی روبه رو است که باید پیوسته خدماتی عالی تر ارائه دهد، زیرا بازار همواره بر کیفیت اقلام مورد تقاضا می افزاید. یک منطقه یا یک شرکت، برای اینکه در بلند مدت موفق شود باید به آموزش کارکنان اهمیت زیادی بدهد، زیرا جهانگرذ مبنای قضاوت خود را بر پایة تماس هایی می گذارد که با افراد برقرار می کند و. در طول سفر یا بازدید از یک مکان، به نظر خود به «لحظه هایی از حقیقت» دست می یابند. تعیین نوع خدمت از دیدگاه جهانگرد و اینکه شرکت های ذی ربط باید خدماتی را با استاندارد شناخته شده ارائه کنند و نیز مسئله آموزش کارکنان از جمله مسئله هایی است که صنعت مزبور باید مورد توجه قرار دهد.
حفظ استاندارد
برای اینکه یک منطقه (مقصد مسافر) بتواند کیفیت محصولات و خدمات ارائه شده را حفظ کند باید برای عملکرد استانداردهایی را تعیین نماید و افرادی را به کار بگمارد که دارای چنین ویژگی هایی باشند. در جهانگردی و صنایع دیگر، تعیین استاندارد برای هر کار خود روش یا وسیله است برای افزایش تولید یا بهره وری و باقی ماندن در صحنة رقابت. در ایالات متحدة آمریکا، حفظ استاندارد یا سطح مهارت کارکنان مستلزم مبارزه با دستمزدهای ثابتی است که برای 50 تا 80 درصد نیروی کار کشور تعیین می شود. در اروپا، جامعه اقتصادی اروپا، سال 1990 را «سال جهانگردی» نامید و هدف این بود که به سبب رویارویی با رقابت فزاینده در کشورهای دیگر، صنعت جهانگردی در اروپا توسعه و گسترش بیشتری یابد. ولی دست اندرکاران به این جقیقت پی بردند که برای رسیدن به چنین هدفی باید یک نیروی کارآزموده و با تجربه داشته باشند. بسیاری از کشورهای ابراز می کردند که به سبب بدتر شدن نوع محصول یا خدماتی که ارائه می کردند، سهم بیشتری از بازار را از دست می دادند.
در اجرای سیستم مبتنی بر مهارت های استاندار، فرض بر این گذاشته یم شود که همة کارکنان تولیدی باید آموزشهایی دیده باشند و برای این نوع کار از نوعی آمادگی برخوردار باشند. سه گروه اصلی باید چنتین سیستمی را به کار برند: کارفرما، یعنی کسی که ویژگیهای عملکرد سازمان را تعیین می کند و مشخص می کند که یک کارگر با کارمند باید از چه نوع دانش یا مهارتی برخوردار باشد تا در کار خود موفق گردد؛ اجراکنندگان برنامه های آموزشی مهارت کارکنان آنها را به اجرا درمی آورند و هدف بالا بردن مهارت و رساندن آنها به سطحی است که از نظر حرفه و کار دارای استاندارد مشخصی شوند؛ و سازمان هماهنگ کنندة دولتی، مثل یک هیأت یا کمیسیون، تا بدین وسطله اطمینان به دست آید که یک سیستم استاندارد مرکزی وجود دارد و با انجام ارزیابی هایی مدارکی ارائه می کند.
غفلت از سفرهای دریایی
سفرهای دریایی جذابیت های آشکار و پنهان دارد. این نوع سفرها در کشورهای توسعه یافته بسیار با ارزش تلقی می شوند و آمارهای نشان دهنده رشد روزافزون تقاضای مسافرت های دریایی است. تبلیغات شرکت های بزرگ و سرمایه گذاری آنها در این زمینه نمایانگر وجود مشاغل فراوانی است که به کار پشتیبانی و خدمات رسانی به مسافران دریایی مشغول هستند.
رشد سفرهای دریایی در شمال اروپا از دیگر نقاط محسوس تر است، به طوری که در تابستان ترافیک کشتی ها در بنادر به حداکثر می رسد. به عنوان مثال در بندر تالین (کشور استونیا) در هر 5 تا 10 دقیقه یک کشتی وارد و یا از آن خارج می شود.
مزیت سفرهای دریایی در کشور ما البته به وفور وجود دارد و رویکرد مناسب به این موضوع می تواند زمینه های اشتغال زایی و توسعه قابل توجهی را نصیب مردم کند. غفلت ما از دریا آنجایی آشکار می شود که با نگاهی به 3000 کیلومتر سواحل شمال و جنوب درمی یابیم کار حمل و نقل دریایی در جذب مسافر و رونق صنعت توریسم کارنامه موفقی نداشته است.
با پاگرفتن کشتی های مسافربری،
دفاتر خدمات مسافرتی تخصصی می توانند در این بخش بسیار فعال شوند.
یکی از مسائل مهم رشد نایافتگی حمل و نقل دریایی، را باید عدم تطابق خدمات این صنعت با سایر خدمات حمل و نقل دانست. چرا که بین بخش های مختلف حمل و نقل هیچ گونه تناسب رشدی دیده نیم شود. مثلاً در دریا باعث تأسف است که هنوز شاهد روش های سنتی حمل و نقل هستیم و لنج های فرسوده عمده ترین مسئولیت جابجایی مسافران را بر عهده دارند.
این موضوع می تواند فاجعه آفرین باشد. به فرض اگر یک تانکر 500 هزارتنی وارد تنگه ی هرمز شود و قصد رفتن به جزیره خارج را داشته باشد. یک لنج کوچک به راحتی می تواند مانعی بر سر راه آن باشد. سال گذشته ایران توانست با الحاق به فهرست سفید سازمانی جهانی دریانوردی یعنی کنوانسیون 95STCW پیمان استانداردهای آموزش صدور گواهی نامه و نگهبانی در دریا تا حدودی دغدغه نبود ایمنی در دریا را از خود دور کند. این کنوانسیون کشورها را ملزم می کنذ تا افسران و ملوانان مطابق با استانداردهای بین المللی آموزش ببینند. ملوانانی که برروی لنج های سنتی کار می کنند و به جابجایی مسافر مشغول هستند تجربیات خود را سینه به سینه از پدران خود فرا می گرفتن ولی با الزامی شدن اجرای این کنوانسیون سازمان بنادر و کشتیرانی موظف است از تردد شناورهای لنج داران سنتی که دوره آموزش استاندارد را نگذرانده اند، خودداری کند. به این ترتیب اگر لنجی به دوبی برود بازرس بندر این اختیار را دارد در همان مکان لنج را توقیف کند.
کشتی سازان ایرانی به بازار آمده اند
برای روشن شدن بهتر قضیه، از کشتی های موسوم به «کروز» یاد می کنیم که در دنیا زبانزد خاص و عام است. این کشتی ها در واقع شهر هتل های شناوری هستند که علاوه بر تسهیلات و امکانات هتل های موجود در خشکی، امکان جابجائی و بازدید از کشورهای مختلف را برای مسافران فراهم می سازند و تمام امکانات برای زندگی چند ماهه را مهیا کرده اند.
«توروس» سریع ترین کشتی روروومسافری دنیا در دریاردکشتی سازی بندر جنوا ایتالیا ساخته شده و حجم عمده ای از مسافرت های دریایی بین ایتالیا و کشورهای اطراف را بر عهده گرفته است.
«توروس» می تواند 1800 مسافر را در خود جای دهد، پله هیا برقی و آسانسورها امکان جابجایی مسافران را برقرار گرده اند و در صورت بروز حادثه در کمتر از 15 دقیقه تمام مسافران بدون هیچ نگرانی تخلیه می شوند. فناوری نوین و علم ارتباطات باعث شده است تا دیگر هیچگاه حوادث ناگوار و دهشتناکی چون غرق کشتی تایتانیک رخ ندهد.
«توروس» را باید شاهکار صنعت کشتی سازی به شمار آورد. این کشتی می تواند 460 خودرو را در خود بگنجاند. امکان این را دارد که از سه دروازه بزرگ خود همزمان بارگیری کند. حتی این کشتی در مواقعی که منظور بارگیری برای حمل و نقل بار باشد می تواند 30 کامیون 30 تنی را همراه با 100 خودرو در خود جای دهد و با 4 موتور دیزلی و دو موتوربین گازی 95 هزار اسب بخار فدرت تولید کند.
به این ترتیب که حجم جابجایی مسافران از طریق دریا و آراه ها تا چه اندازه برای جوامع توسعه یافته اهمیت دارد که برای ساخت چنین شناورهایی سرمایه گذاری های هنگفت انجام داده اند. حال آنکه در کشور ما به دلیل فقدان نگاه عمیق به سفرهای دریایی و عدم سرمایه گذاری و مدریت در این زمینه بخش قرین به اکثریت مردم از سفرهای دریایی محروم هستند.
این موضوع به رشدنایافتگی فرهنگ دریایی نیز البته مربوط می شود و به دلیل تمرکز بسیار شدیدی که وجود دارد مردم جذب شهرهای بزرگ شده اند و از این امکانات محروم و ناآگاه مانمده اند. به این ترتیب تفاوت ها آشکار می شود: گروهی شهرهای شناور می سازند از اوقات زیاید که برروی دریا سپری می کنند لذت می برند و در کشور ما، مردم در شهرها شناور باقی می مانند، آلودگی نوش جان می کنند و از اوقات فراغت و تنوع شیوه های مسافرت بی بهره می مانند.
بالاخره باید تغییر در نگرش را پذیرفت همانطور که اشاره شد وجود خطوط منظم کشتیرانی مسافربری مشاغل مختلف را در کشورهای توسعه یافته مسئولیت ایجاد امکانات و تسهیلات و برنامه ریزی این کشتی ها بر عهده نمایندگی های آنان در بنادر است.
وجود این نمایندگی ها با توجه به ترافیک سنگین کشتی های کروز در برخی بنادر و در بعضی ماه های سال بسیار ارزشمند است. به طور کلی این نمایندگی ها هستند که در شلوغ ترین روزهای سال برنامه ی مسافران و کشتی ها را به طور دقیق و بدون کمترین کاستی هماهنگ می کنند. البته نحوه خدمات رسانی در کشتی های کروز با عرف و قوانین کشور ما مغایرت هایی دارد اما بخش بیشتر بررسی باز و کارهای جذب مسافر و اتصال قطب های مسافرتی توسط شناورهای کوچک است که می تواند بخش های مختلف گردشگری دریایی را از نظر اقتصادی بارور کند.
در دنیا رشد کشتی ها در اندازه و تجهیزات به صورت معجزه آسایی رو به افزایش است. در ایران ساخت شناورهای 70 تا 100 نفره به تازگی آغاز شده است. به دلیل نبودن سازوکارها، حمایتن کافی و منطقی از بخش خصوصی نمی شود و آنها همواره نسبت به سرمایه گذاری در بخش حمل و نقل دریایی دلسرد بوده اند. همچنین سرمایه گذاران خارجی نیز با وجود توانایی لازم برای کار، هعمواره انگیزه ای برای سرمایه گذاری نداشته اند و ترجیح داده اند در بخش صنایع نفت و گاز سرمایه گذاری کنند که با حمایت های دولتی طرف هستند که سود آن به مراتب بهتر از این گونه بخش هاست. بدین ترتیب شاهدیم در کشور ما در بسیاری از موارد صنایع درجا زده اند و رشد نامحسوسی داشته اند.
اما به هر حال ساخت و راه اندازی کشتی های تحت کلاس و قابل تردد در خلیج فارس از جمله تلاش های مهمی است که صورت گرفته است. سه شرکت کشتی رانی در حال حاضر در این رابطه فعالیت می کنند. شرکت «طاووس بهشت کیش»، «والفجر 8» و «فتح المبین».
فرمت این مقاله به صورت Word و با قابلیت ویرایش میباشد
تعداد صفحات این مقاله 43 صفحه
پس از پرداخت ، میتوانید مقاله را به صورت انلاین دانلود کنید
دانلود مقاله خدمات حمل و نقل دریایی (کروز)