دوران بارداری از حساس‌ترین‌دوران زندگی انسان است.صدمات وارده بر جنین دردوران بارداری می‌تواند زمینه‌ساز بسیاری از اختلالات‌جسمی و روانی در سال‌های‌بعدی زندگی فرد باشد، به‌طوری که زمینه بسیاری ازاختلالات روانپزشکی دوران‌بزرگسالی را در دوران جنینی‌جستجو می‌کنند.
متأسفانه اکثر تلاشها وآموزش‌هایی که تا کنون درزمینه بهداشت دوران بارداری‌صورت گرفته است معطوف به‌حفظ و ارتقای بهداشت جسمی‌و فیزیکی مادر و جنین بوده‌است و به اصل بسیار مهم واساسی بهداشت روان دوران‌بارداری توجه کمتری شده‌است. زن باردار بسیار شکننده‌و آسیب‌پذیر است و متأسفانه‌ارزیابی‌ها نشان می‌دهند که‌مردان همسر آزار، این کار را باشدت و شیوع بیشتری دردوران بارداری همسرشان‌انجام می‌دهند. سیستمهای‌حمایتی برای زن باردار بسیارضعیف و ناکارآمد هستند وحداکثر، متوجه مراقبت‌های‌فیزیکی مربوط به این دوران‌می‌باشند.
نقش عوامل اقتصادی واجتماعی، اینک به مقیاس‌وسیعی در بهداشت روانی‌دوران بارداری مورد توجه‌قرار گرفته است. شکی نیست‌که داشتن حداقل رفاه وامکانات اقتصادی برای‌خانواده لازم است تا قادر به‌تولید مثل و برآوردن نیازهای‌زن، در هنگام حاملگی و سپس‌برآوردن نیازهای اولیه کودک‌در دوران شیرخوارگی او باشد.وخامت وضعیت اقتصادی‌ممکن است موجب‌ناخواسته شدن حاملگی وایجاد تنش و اضطراب‌شدید در زن باردار در طول‌دوران حاملگی شود که البته‌همین عامل می‌تواند موجب‌تشدید و وخامت استفراغ‌های‌دوران بارداری نیز باشد.
مطالعات متعدد نشان داده‌اندکه وضعیت روانی مادر دردوران بارداری تأثیر بسیارزیادی در سلامت جسمی وروانی نوزاد دارد. بررسی‌هانشان می‌دهند که وجودسطح بالایی از تنش -اضطراب - درگیری وآشفتگی در مادر بارداراحتمال ابتلا کودک را دردوران بعد از زایمان به‌اختلال بیش فعالی و کمبودتوجه افزایش می‌دهد. جنین‌چنین مادرانی به احتمال‌بالاتری دچار وزن کم درموقع تولد و نارسی خواهندبود و همان طور که‌می‌دانیم، وزن پایین موقع‌تولد و نارسی، زمینه‌ساز ومستعدکننده کودک برای‌آسیب‌های زمان زایمان‌هستند.
آسیب‌های روانی و عدم وجودسیستم حمایت مناسب دردوران بارداری، زمینه را برای‌ابتلای مادر به بسیاری ازمشکلات دیگر مثل اعتیاد ومصرف موادمخدر فراهم‌می‌کند، که وابستگی مادر به‌موادمخدر می‌تواند زمینه سازمشکلات رفتاری کودک دردوران بعد از تولد و همچنین‌نارسی و کم‌وزنی جنین درزمان زایمان باشد.
ارایه خدمات‌بهداشت روان:
محققان بر آماده کردن زن برای‌حاملگی و نهایتا طی دوران‌زایمان پافشاری می‌کنند.تجربه نشان می‌دهد در مواردی‌که زن برای بارداری و زایمان‌آمادگی روانی لازم را به دست‌می‌آورد، نقش مادری خود را باکمال شادمانی و آرامش خاطرانجام می‌دهد، ولی در صورت‌عدم آمادگی، امکان بروزتظاهرات روانی وجود دارد.برخورد با پدیده حاملگی برای‌زنی که از مدت‌ها قبل درانتظار تولد یک نوزاد به سرمی‌برد با شخصی که می‌خواهدفرزندی ناخواسته به دنیا آوردبسیار متفاوت است. از مشکلاتی که در دوران‌بارداری برای بسیاری از زنان‌ایجاد می‌شود مسأله‌استفراغ‌های مربوط به حاملگی‌است. به طور کلی نشان داده‌شده است که هر چند زمینه‌فیزیولوژیک برای این علامت‌وجود دارد ولی وضعیت روانی‌مادر در دوران قبل و حین‌بارداری در تشدید یا تخفیف‌این علامت بسیار مؤثر است.شدت این استفراغ‌ها درصورت ناخواسته بودن‌بارداری و نیز در صورت عدم‌وجود حمایت روانی از طرف‌همسر و خانواده، تا حد زیادی‌افزایش می‌یابد و بر عکس درصورت محبت، حمایت وهمراهی شوهر و برقراری‌سطح مطلوبی از آرامش روانی‌در زن باردار، شدت این‌استفراغ‌ها بسیار کمتر خواهدبود. ابتلای مادر به انواع مختلف‌اختلالات روانپزشکی ازمسایل مهم بهداشت روان‌دوران بارداری است. دوران‌بارداری زمانی است که به دلیل‌وجود جنین در رحم مادر،امکان مصرف داروهای‌روانپزشکی بسیار محدوداست، چرا که احتمال آسیب‌جنین مطرح است به همین‌دلیل بهتر است که از طریق‌ارتقای کیفیت و کمیت‌سیستم‌های حمایتی برای زن‌باردار از بروز یا تشدیداختلالات روانپزشکی در این‌افراد جلوگیری به عمل آید. به‌طور قطع کاهش میزان‌درگیری‌های خانوداگی -کاهش تنشها و فشارهای‌اقتصادی - افزایش محبت‌و حمایت همسر و خانواده‌از زن باردار، همگی ازعواملی هستند که‌می‌توانند زمینه شروع یاتشدید اختلالات و بیماری‌های روانپزشکی رادر دوران بارداری کاهش‌دهند یا از بین ببرند. نقش سیستم ارایه خدمات‌بهداشتی در تأمین بهداشت‌روانی زنان باردار بسیار بااهمیت است. در هر ملاقات زن‌باردار با پزشک، باید به اوفرصت داده شود تا در موردترس‌ها و نگرانی‌های خود که‌بر اثر صحبت و رفتارهای‌بستگان یا همسایگان به وجودآمده و یا با مطالعه مقالات‌روزنامه‌ها و امثال آن ایجادشده‌اند، صحبت کند; همچنین‌در پاسخگویی به سؤالات او،باید وقت کافی صرف کرد. اهمیت همسر دربهداشت روان دوران‌بارداری: به دلیل افزایش نیازهای‌عاطفی زن در دوران بارداری‌و افزایش احساسات وابستگی‌در وی و همچنین به دلیل‌نگرانی‌های خاص مادر دردوران باردای، لازم است که‌حمایت و توجه و محبت همسردر تمام دوران بارداری همراه‌زن باردار باشد تا بدین گونه‌تنش و اضطراب زن کاهش‌یابد و زمینه برای رشد و نمومناسب جنین در رحم مادرفراهم شود. بسیار خوب است که زن باردارو همسرش ساعاتی از روز رادر کنار هم نشسته و در موردنامگذاری فرزند آینده خود،در مورد شیوه‌های تربیتی او وتصمیماتی که برای آینده فرزندخود دارند با یکدیگر صحبت‌کنند. بهتر است که از یکی دو ماه‌قبل از زمان وضع حمل، زن وشوهر به همراه یکدیگر برای‌تهیه وسایل نگهداری نوزادآینده، اقدام نمایند تا از این‌طریق احساس مادر و پدرشدن‌در آن دو هر چه بیشتر تقویت‌شود و همچنین آمادگی زن‌باردار برای زایمان و شیفتگی‌او برای رسیدن هر چه زودترزمان وضع حمل افزایش یابد;این مسأله موجب کاهش‌اضطراب در طول دوره زایمان‌می‌شود. بسیار مهم است که در دوران‌بارداری و خصوصا زمان‌های‌نزدیک وضع حمل، حتی درصورتی که خانواده با مشکلات‌اقتصادی مواجه است شوهر به‌گونه‌ای رفتار کند که همسرش‌احساس امنیت اقتصادی نمایدتا از بروز تنش و اضطراب دروی جلوگیری کند. مطالعات جدید نشان‌داده‌اند که حضور پدر درزمان وضع حمل می‌تواندنقش بسیار برجسته‌ای درکاهش تنش و اضطراب زن‌و در نتیجه در کاهش‌دردهای زایمانی مادرداشته باشد، به طوری که‌توصیه می‌کنند مرد در زمان‌زایمان همسرش بالای سراو حاضر باشد و دایما او رانوازش کند و به او آرامش‌بدهد تا روند وضع حمل باسهولت بیشتر و تنش کمتری‌انجام شود. امید است که با توجه به اهمیتی‌که بهداشت روان دوران‌بارداری در سلامت مادر وکودک دارد آموزش‌های‌مربوط به این مهم به صورت‌مدون و اصولی در اختیارمسؤولان ارایه خدمات‌بهداشتی و زوج‌های جوان قرارگیرد، تا زمان بارداری به‌دورانی لذت بخش برای زن وشوهر، و پربرکت و امن برای‌کودک آنها تبدیل شود. بهداشت روان در دوران بارداری
محققان بر آماده کردن زن برای‌حاملگی و نهایتا طی دوران‌زایمان پافشاری می‌کنند.تجربه نشان می‌دهد در مواردی‌که زن برای بارداری و زایمان‌آمادگی روانی لازم را به دست‌می‌آورد، نقش مادری خود را باکمال شادمانی و آرامش خاطرانجام می‌دهد، ولی در صورت‌عدم آمادگی، امکان بروزتظاهرات روانی وجود دارد.برخورد با پدیده حاملگی برای‌زنی که از مدت‌ها قبل درانتظار تولد یک نوزاد به سرمی‌برد با شخصی که می‌خواهدفرزندی ناخواسته به دنیا آوردبسیار متفاوت است.
از مشکلاتی که در دوران‌بارداری برای بسیاری از زنان‌ایجاد می‌شود مسأله‌استفراغ‌های مربوط به حاملگی‌است. به طور کلی نشان داده‌شده است که هر چند زمینه‌فیزیولوژیک برای این علامت‌وجود دارد ولی وضعیت روانی‌مادر در دوران قبل و حین‌بارداری در تشدید یا تخفیف‌این علامت بسیار مؤثر است.شدت این استفراغ‌ها درصورت ناخواسته بودن‌بارداری و نیز در صورت عدم‌وجود حمایت روانی از طرف‌همسر و خانواده، تا حد زیادی‌افزایش می‌یابد و بر عکس درصورت محبت، حمایت وهمراهی شوهر و برقراری‌سطح مطلوبی از آرامش روانی‌در زن باردار، شدت این استفراغ‌ها بسیار کمتر خواهدبود.
ابتلای مادر به انواع مختلف‌اختلالات روانپزشکی ازمسایل مهم بهداشت روان‌دوران بارداری است. دوران‌بارداری زمانی است که به دلیل‌وجود جنین در رحم مادر،امکان مصرف داروهای‌روانپزشکی بسیار محدوداست، چرا که احتمال آسیب‌جنین مطرح است به همین‌دلیل بهتر است که از طریق‌ارتقای کیفیت و کمیت‌سیستم‌های حمایتی برای زن‌باردار از بروز یا تشدیداختلالات روانپزشکی در این‌افراد جلوگیری به عمل آید. به‌طور قطع کاهش میزان‌درگیری‌های خانوداگی -کاهش تنشها و فشارهای‌اقتصادی - افزایش محبت‌و حمایت همسر و خانواده‌از زن باردار، همگی ازعواملی هستند که‌می‌توانند زمینه شروع یاتشدید اختلالات وبیماری‌های روانپزشکی رادر دوران بارداری کاهش‌دهند یا از بین ببرند.
نقش سیستم ارایه خدمات‌بهداشتی در تأمین بهداشت‌روانی زنان باردار بسیار بااهمیت است. در هر ملاقات زن‌باردار با پزشک، باید به اوفرصت داده شود تا در موردترس‌ها و نگرانی‌های خود که‌بر اثر صحبت و رفتارهای‌بستگان یا همسایگان به وجودآمده و یا با مطالعه مقالات‌روزنامه‌ها و امثال آن ایجادشده‌اند، صحبت کند; همچنین‌در پاسخگویی به سؤالات او،باید وقت کافی صرف کرد.
بهداشت روان مادران باردار
وجود انسان به صورت واحدی مرکب از جسم و روان آفریده شده است که تحت تاثیر عوامل محیطی، فرهنگی و اجتماعی قرار دارد. به عبارتی انسان دارای ابعاد زیستی، روانی واجتماعی است که هر یک بر دیگری تاثیر گذاشته و یا از دیگری تاثیر می پذیرد.
هریک از این ابعاد نیازهای خاص خود را داشته و انسان درصدد برآورده کردن آنها می باشد.
یکی از خواسته های طبیعی انسان که با هرسه بعد ارتباط پیدا می کند، صاحب فرزند شدن و بقاء نسل است که پدیده ای کاملاً طبیعی و بیولوژیکی است و علاوه بر آنکه با بهداشت جسمانی رابطه تنگاتنگ دارد، با بهداشت روانی نیز در هم آمیخته است.
شامل 11 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله بهداشت روان در دوران بارداری