معلم را می توان ناخدای کشتی بزرگ تعلیم و تربیت نامید که رمز سعادت و عاملی مهم در فرآیند توسعه محسوب می شود. اما سوال این است که چگونه...
معلم را می توان ناخدای کشتی بزرگ تعلیم و تربیت نامید که رمز سعادت و عاملی مهم در فرآیند توسعه محسوب می شود. اما سوال این است که چگونه می توان از توانایی های وی در ارایه دانش و حل مشکلات جامعه بشری سود جست؟ یکی از عوامل مهم در استفاده صحیح از توانایی های معلم توجه به رضایت شغلی وی است. زیرا اگر ناخدای کشتی به کارش راغب نباشد و با علاقه انجام وظیفه ننماید، چه بسا نتواند کشتی را به ساحل و هدف مورد نظر برساند. بنابراین پرداختن به بحث رضایت شغلی در آموزش و پرورش اجتناب ناپذیر است. سازمان های آموزشی مدرن برای رسیدن به اهداف تعیین شده خود، بحث انگیزش و رضایت شغلی کارکنان خود را با طراحی پرداخت ها، سرپرستی دقیق و ایجاد فضای صمیمی و مناسب، مورد توجه قرار داده اند. زیرا خیر و صلاح و آسایش، امنیت و صلح و ثبات اجتماعی در گرو یک نظام آموزشی مناسب است. در این مقاله تلاش خواهیم کرد تعریف مناسب از رضایت شغلی و ابعاد آن را شناسایی کنیم و راهکارهایی برای ارتقای رضایت شغلی معلمان ارایه دهیم.
رضایت شغلی یکی از عوامل بسیار مهم در موفقیت شغلی است. محققان رضایت شغلی را از دیدگاه های گوناگونی تعریف و توجیه کرده اند. هاپاک، استاد تعلیم و تربیت دانشگاه نیویورک، رضایت شغلی را مفهومی پیچیده و چند بعدی می داند و این مفهوم با عوامل روانی، جسمانی و اجتماعی ارتباط دارد. تنها یک عامل موجب رضایت شغل نمی شود. بلکه مجموعه عوامل گوناگون سبب می شود که فرد شاغل در لحظه معینی از شغلش احساس رضایت نماید و به خود بگوید از شغلش راضی است و از آن لذت می برد. فرد با تاکیدی که بر عوامل مختلف از قبیل میزان درآمد، ارزش اجتماعی شغل، شرایط محیط کار و فرآورده اشتغال در زمان های متفاوت دارد به طرق گوناگون احساس رضایت از شغل می نماید.
- اهمیت رضایت شغلی
نیروی انسانی سرمایه بزرگی برای دستیابی به اهداف در هر سازمانی محسوب می شود. رضایت شغلی کارکنان در هر سازمانی موجب افزایش، توانایی و کارآیی کارمندان شده و در کل موجب بالا رفتن بازدهی می شود. بنابراین هدف اصلی از تعلیم و تربیت، رشد همه جانبه دانش آموزان است. بدیهی است معلمان محترم، تعلیم و تربیت آنان را به عهده دارند. تحقیقات گوناگون انجام شده، نشان داده اند کشورهایی که برای معلم ارزش خاصی قایل می شوند، فرآیند تعلیم و تربیت شان سطح بالایی دارد. عوامل زیادی در دلگرمی معلمان عزیز به شغل مقدس شان دخیل هستند که یکی از آنها، نحوه برخورد کارکنان با آنان است. موقعی این مساله محقق می شود که کارکنان رضایت شغلی کافی داشته باشند. هیچ تردیدی نیست که رضایت شغلی اهمیت بسیاری دارد. دلایل دیگری نیز هست که باید به رضایت شغلی افراد و اعضای سازمان اهمیت بدهند به مواردی در ذیل اشاره می شود:
- میزان رضایت شغل در وفاداری کارکنان به سازمان موثر است. یعنی افراد ناراضی بیشتر سازمان را ترک می کنند.
- تحقیقات ثابت کرده اند کارکنان رضایتمند، سلامت بیشتر و عمر زیادتری دارند.
- رضایت شغل اضافه بر افزایش تمایل افراد به شرکت فعال در سازمان، در زندگی خصوصی فرد هم موثر است.
- بین رضایت شغلی و عملکرد کارکنان نوعی ارتباط وجود دارد.
- رضایت از عملکرد، موجب رضایت شغلی می شود و نه برعکس.
- بررسی ها نشان داده، رضایت شغلی، در جابه جایی و غیبت کارکنان تاثیر دارد. یعنی کارکنانی که رضایت شغلی شان بالاست، نسبت به کارکنانی که رضایت کمتری دارند غیبت و جابه جایی شان هم پایین تر است.
- افرادی که رضایت شغلی دارند، اغلب دوست دارند در محل کارشان حضور داشته باشند.
یک تحقیق در همین زمینه نشان می دهد کارکنانی که از حقوق و مزایای خود خوشحالند، کمتر مرتکب غیبت می شوند.
- پیامدهای رضایت شغلی
بررسی و مطالعه علل و عوامل موثر در رضایت شغلی نمایانگر این است که رضایت شغلی، به بارآوری بسیار منجر می شود و کارمندان خشنود بازدهی بیشتری دارند. بازده و عملکرد خوب یکی از عوامل موثر رضایت شغلی است. زیرا بازده بالا به پاداش هایی مانند درآمد بالا و ترفیع منجر شده و این عوامل به نوبه خود موجب رضایت شغلی می شود. همچنین اثرات غیرمستقیم رضایت شغلی کارکنان موجب داشتن کارکنان خشنودتر، سالم تر، منظم تر با وظیفه و مشتاق یادگیری می شود.
این عوامل می تواند سبب کم شدن هزینه های سازمان مانند بیمه بازنشستگی شده، مزایای سلامت را دربرداشته باشد. بدین ترتیب می توان گفت رضایت شغلی مفهومی چند بعدی است که با عوامل روانی، اجتماعی، اقتصادی ارتباط دارد. بنابراین ترکیب مجموعه ای از عوامل مختلف سبب می شود فرد شاغل در لحظه معینی از شغلش احساس رضایت کند.
همچنین رضایت شغلی باعث می شود بهره وری فرد افزایش یابد، فرد نسبت به سازمان خود متعهد شود، سلامت فیزیکی و ذهنی فرد تضمین شود، روحیه فرد افزایش یابد، از زندگی راضی باشد و مهارت های جدید شغلی را بسرعت آموزش ببیند. همچنین عدم رضایت شغلی باعث کاهش روحیه کارکنان می شود که روحیه پایین در کار بسیار نامطلوب است.
- ارتباط علا قه با موفقیت
مطالعاتی که بتازگی در ارتباط با عوامل مختلف مربوط به حرفه معلمان و دانشجویان تربیت معلم و دبیر صورت گرفته، مبین این واقعیت است که علاقه، انگیزه و احساس تعهد معلمان نسبت به شغل خود ارتباط معنی داری با موفقیت آنان در تدریس دارد. به عبارت دیگر اگر آنان حرفه معلمی را با علاقه انتخاب کنند و احساس تعهد و انگیزه نسبت به کار خود داشته باشند، عملا موفق تر از دیگران هستند. مطالعات متعدد دیگری هم که در دهه اخیر راجع به مدارس اثربخش انجام شده، حاکی از آن است که معلمان این مدارس نسبت به معلمان مدارس دیگر بازدهی بهتری دارند که این بازده مطلوب به خاطر رضایت شغلی بیشتر آنان در شرایط کاری مناسب مدارس اثر بخش است. از جمله این شرایط می توان موارد زیر را برشمرد:
- رفتار مناسب با معلمان به عنوان افراد حرفه ای از طرف مسوولان و والدین
- شرکت معلمان در تصمیم گیری های مختلف مدارس
- امکانات رشد حرفه ای بیشتر نظیر امکان ادامه تحصیل
- شرایط فیزیکی مناسب در مدرسه
- پاداش های مادی مناسب با موفقیت و تلاش معلمان
عوامل فوق موجب می شوند معلمان از کار خود رضایت شغلی بیشتری کسب کنند که آن هم به نوبه خود باعث می شود میزان تلاش معلمان بالا رود، تعهد شغلی بیشتری از خود نشان دهند و در نتیجه اثر بخشی بیشتری داشته باشند. تیوری ها و تحلیل های علمی، مبین این است که رضایت شغلی، نتیجه تاثیر عوامل زیادی نظیر نیازها، علایق، انگیزه ها و نگرش و شخصیت افراد و از طرفی نحوه مدیریت است.
اگر موید یکدیگر باشند، موجب حالتی می شود که فرد در خود احساس رضایت می کند و به رضایت شغلی معروف است. اگر مختصات مربوط به حرفه معلمی و معلمان با یکدیگر همخوانی داشته و بتوانند آنان را برای انجام وظایف خود برانگیزاند، معلمان رضایت شغلی کسب کرده و در نتیجه دارای اثربخشی بیشتری خواهند بود. در واقع رضایت معلمان از شغلشان ممکن است بر کیفیت و ثبات آموزش ارایه شده بر دانش آموزان تاثیر داشته باشد. استروف و اشتون و وب بر اساس پژوهش هایشان معتقدند عدم حمایت در کار ممکن است موجب شود انگیزه معلمان در کلاس پایین بیاید.
چوی و همکاران نیز مدعی بودند معلمان دارای رضایت شغلی بالا نسبت به معلمان با رضایتمندی پایین تر، احتمال کمتری دارد که مدارس خود را تغییر دهند یا این که به طور کل حرفه معلمی را ترک گویند. این اعمال باعث سست شدن بنیان محیط مدرسه می شود. از نظر لی و همکاران عوامل درونی زیر بر رضایت شغلی معلمان تاثیرگذار است. اولین عامل تعاملات روزمره معلمان با دانش آموزان است. این تعاملات احساسات معلمان را درباره این که آیا دانش آموزان در نهایت، از مطالب ارایه شده در کلاس چیزی فهمیده اند یا نه شکل می دهد. دومین عامل ادراک دانش آموزان از نحوه و سطح تسلط معلم بر محیط کلاس است. لی و همکاران طی دو پژوهش جداگانه به این نتیجه رسیدند که این عوامل با دو متغیر فرسودگی شغلی و رضایت از تدریس رابطه دارند.
عوامل درونی مثل علاقه به تدریس، رضایت از تدریس و... نقش مهمی در انگیزه افراد برای ورود به حرفه های معلمی دارند. عموما بیشتر معلمان به خاطر لذت از تدریس و همچنین به خاطر این که دوست دارند با جوانان کار کنند وارد این حرفه می شوند. افراد بسیار کمی به خاطر پاداش هایی از قبیل حقوق، مزایا یا پرستیژ وارد این حرفه می شوند. به هر حال، با وجود این که نیروهای درونی
شامل 15 صفحه فایل word قابل ویرایش
دانلود مقاله وقتی رضایت شغلی نباشد
