لینک پرداخت و دانلود *پایین مطلب*
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش و آماده پرینت)
تعداد صفحه :19
بخشی از متن مقاله
مقدمه
اهمیت انتخابات مجلس خبرگان رهبری که در ۲۴آذر ماه جاری به منظور راه یابی هشتاد و شش نفر از خبرگان واجد شرایط ملت به آن در سراسر کشور برگزار میشود و نقش راهبردی این مجلس در نظام سیاسی کشور در مقاطع حساس و سرنوشت ساز برکسی پوشیده نیست.
واقعیت اینست که این مجلس و انتخابات آن را باید مهمترین مجلس و انتخابات کشور دانست، اگرچه همواره بحث و جدل‌های فراوانی درباره آن وجود داشته که طرح آنها در قالب دیدگاه‌های موافق و مخالف،سبب غنا بخشیدن به ادبیات فقه سیاسی شده‌است.
این مباحث در دوران حضرت امام خمینی(قدس سره) و به هنگام مطرح شدن اصل ولایت فقیه در مجلس خبرگان قانون اساسی، به سال ۱۳۵۸نیز به نوعی مطرح شد، ولی به علت آگاهی و آینده نگری خبرگان قانون اساسی و فضای وزین انقلابی و ارزشی، مورد توجه قرار نگرفت و به حاشیه رانده شد.
اگر به پرونده مطبوعات سال ۱۳۵۸مراجعه شود، ابهام‌ها و شبهاتی که امروز مطرح است، در مجلس خبرگان قانون اساسی نیز مطرح بود، البته فضای حاکم در آن زمان،موقعیت نظام نوپای اسلامی و هماهنگی‌ای که بین نیروهای انقلاب وجود داشت، مانع از ظهور و بروز آنها شد.
در سال‌های بعد که مساله بازنگری قانون اساسی پیش آمد، بار دیگر این شبهات به گونه‌ای دیگر مطرح شد. برای مثال، بحث ورود غیرمجتهدان متخصص به مجلس خبرگان در بازنگری قانون اساسی مطرح شد. یا بحث تایید صلاحیت نامزدهای انتخابات مجلس خبرگان توسط شورای نگهبان و این که آیا شورای نگهبان نهادی صالح برای تایید صلاحیت نامزدهای مجلس خبرگان است یا خیر؟ بحث "شبهه دور " در بازنگری قانون اساسی هم مطرح شد، ولی به‌خاطر فضای پرشوری که انقلاب داشت، این شبهات کمتر مورد توجه قرار گرفت. اما اکنون این شبهات در میان گروهها و جناح‌های سیاسی داخلی و به ویژه رسانه‌های خارجی و مخالفان (اپوزیسیون) بیشتر مورد توجه قرارگرفته است.
در هر صورت مجلس خبرگان تاثیرگذارترین نهاد جمهوری اسلامی است و به هر میزان گروهها و جریان‌های سیاسی بتوانند در این مجلس حضور پیدا کنند، در معادلات مربوط به آنها نیز تاثیرگذار خواهد بود، بنابراین از منظر سیاسی انگیزه‌های فراوانی وجود دارد که جریان‌های سیاسی وارد این عرصه شوند.
ویژگی‌های چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان :
الف ) ویژگی‌های آماری :
چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان، از نظر شکلی و نیز محتوایی با دوره های قبل تفاوتهای بسیاری دارد که عبارتند از:
- رشد نامزدها نسبت به دوره قبل : در این خصوص وزیر کشور "مصطفی پورمحمدی" اظهار داشته که آمار ثبت نام‌کنندگان برای چهارمین دوره مجلس خبرگان، ۱۰۰درصد افزایش یافته و حدود ۴۷۰نفر در این دوره ثبت نام کرده‌اند.
- از میان شخصیتهای مطرح افرادی چون آیت الله جوادی آملی و آیتالله امینی (امامان جمعه قم)، آیت الله مهدوی کنی (رئیس دانشگاه امام صادق "ع")، آیت الله طاهری (امام جمعه سابق اصفهان)، سید حسن خمینی ، مهدی کروبی و سید محمدخاتمی وارد عرصه انتخابات نشدند.
هرچند برخی نیز مانند محسن غرویان و میرباقری ( از شاگردان آیتالله مصباح یزدی)، حجت‌الاسلام غلامرضا مصباحی مقدم(نماینده تهران و عضو جامعه روحانیت مبارز)، حجت‌الاسلام فاکر(نماینده فعلی مشهد در مجلس شورای اسلامی) حجت‌الاسلام سید علی یثربی (نماینده قم در مجلس ششم)، علی یونسی (وزیر اطلاعات در کابینه قبلی ) آیت الله معرفت( از اساتید قرآن شناس حوزه علمیه قم) قمی (نماینده سابق ولی فقیه در دانشگاهها) و سید حسن عاملی (امام جمعه اردبیل). برای اولین بار در این عرصه پا گذاشتند.
- در این دوره شش زن که تحصیلات حوزوی در حد "اجتهاد" داشتند، ثبت نام کردند که شاخص‌ترین آنها خانم زهره صفاتی از حوزه انتخابیه تهران بود.
ازحوزه‌های انتخابیه اراک و کرمانشاه نیز یک زن نامزد انتخابات شدند.
- برخی از نمایندگان مجلس خبرگان نیز در این دوره دیگر در قید حیات نیستند :" آیات عظام " احمدی میانجی(آذربایجان شرقی)، یثربی(اصفهان)، سید مهدی روحانی(قم) و مروج (امام جمعه فقید اردبیل).
ب) ویژگی‌های ماهوی :
از نظر ماهوی نیز در این دوره مانند برخی دوره‌های قبل ، موضوع‌هایی در میان گروهها و جناح‌های سیاسی مورد بحث بوده است که مهمترین آنها عبارتند از :
- " نظریه دور " که مدعی است تایید صلاحیت داوطلبان مجلس خبرگان توسط فقهای شورای نگهبان از منطق مستحکمی برخوردار نیست، زیرا فقهای شورای نگهبان منتخب رهبری هستند و منطقی نیست که آنها صلاحیت اعضای مجلسی را تایید یا رد کنند که قرار است آن مجلس بر کار رهبر نظارت کند.
- شبهه عدم حصر خبرگان به روحانیان: بر اساس این نظر باید در مجلس خبرگان افراد غیر روحانی و غیر فقیه نیز عضو باشند، زیرا یکی از شرایط سه‌گانه رهبری فقاهت توام با تقواست و تشخیص دو شرط دیگر یعنی شجاعت و مدیر و مدبر بودن رهبر بر عهده کارشناسان در حوزه‌های دیگر است که لزوما فقیه و مجتهد نیستند.
- ورود زنان مجتهده به مجلس خبرگان رهبری : بر اساس این نظر زنان هم در صورت داشتن شرایط لازم تصریح شده در قانون میتوانند عضو مجلس خبرگان شوند.
- انحصار به اجتهاد فقهی برای حضور در مجلس خبرگان : برخی می‌گویند که بایستی شرط اجتهاد در فقاهت برای عضویت در مجلس خبرگان حذف شود و اجتهاد در هر علمی، شرط کافی برای حضور در مجلس خبرگان شود.
البته این نظریه که طرفداران چندانی نیز ندارد، به دلیل مخالفت صریح با قانون اساسی کشور، مردود اعلام شده و هیچگاه جدی گرفته نشده است زیرا یکی از شروط درج شده در قانون اساسی کشور برای نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان، اجتهاد در مسایل فقهی است.
در ماده‌ی سه قانون انتخابات مجلس خبرگان آمده است:
"اجتهاد در حدی باشد که قدرت استنباط بعضی مسایل فقهی را داشته باشد و بتواند شرایط رهبری را تشخیص دهد."
- بحث دیگر ضرورت علنی شدن مباحث جلسات مجلس خبرگان رهبری به‌ویژه گزارشهای مربوط به بررسی عملکرد رهبری است که به‌ویژه در مجلس سوم از سوی آقایان هاشمی رفسنجانی و مجید انصاری مورد اشاره قرارگرفت.
حقیقت این است که می‌بایست این شبهات، در افقی فراتر و به دور از جنجال‌های سیاسی، با تکیه بر مبانی دینی، معیارهای قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران و رهنمودهای حضرت امام خمینی(قدس سره) و مقام معظم رهبری- مدظله العالی- مورد نقد و بررسی قرار گیرد تا در پرتو آن، ضمن ابهام زدایی و غبارگیری از رخسار حقیقت، به فهم مشترکی دست یابیم.
در میان این شبهات ، مرجع تایید صلاحیت نامزدهای خبرگان رهبری (فقهای شورای نگهبان)، شرایط انتخاب‌شوندگان و ورود متخصصان غیرمجتهد و زنان از موارد دیگر پررنگ تر مطرح شده‌اند که پرداختن به آنها ضروری است.
اقدامات شورای نگهبان برای رفع شبهات
برای رفع هرگونه شبهه در این دوره از انتخابات مجلس خبرگان به ویژه در خصوص تایید صلاحیت ها، شورای نگهبان اقدام به تشکیل هیات مرکزی نظارت بر انتخابات خبرگان رهبری کرد.
احمد جنتی، عباسعلی کدخدایی، محمد رضا علیزاده، صادق اردشیر لاریجانی و محمد رضا مدرسی یزدی اعضای هیات مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری را تشکیل می‌دهند.
تشکیل هیات مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری از سوی شورای نگهبان به معنای پاسخ عملی این شورا به مطالباتی از سوی برخی گروهها و جریان‌ها بود که در ماه‌های گذشته برای ایجاد تغییراتی در نحوه بررسی صلاحیت نامزدها و برگزاری انتخابات مطرح شده است.
طبق قانون، شورای نگهبان قانون اساسی که فقهای آن به طور مستقیم از سوی رهبر جمهوری اسلامی منصوب می‌شوند، باید صلاحیت روحانیانی که قصد نامزدی در انتخابات مجلس خبرگان رهبری را دارند، تایید کند.
با این وجود، برخی گروههای سیاسی شورای نگهبان را به برخوردهای سیاسی متهم‌کرده‌اند و مدعی هستند که این شورا در بررسی و تایید صلاحیت‌ها یک جانبه عمل می‌کند و امکان برگزاری انتخابات در شرایط برابر را از بین می‌برد.
برخی از این جریانات، نه تنها خواستار واگذاری امر تایید صلاحیت نامزدها به حوزه علمیه قم و مراجع تقلید شدند، بلکه از ضرورت راهیابی زنان و نیز متخصصان غیر روحانی به مجلس خبرگان دفاع کردند.
در چنین موقعیتی، جهت‌گیری شورای نگهبان و عملکرد هیات مرکزی نظارت بر انتخابات مجلس خبرگان رهبری، می‌تواند تاثیری عمده بر روند برگزاری انتخابات، نحوه شرکت نامزدها در این انتخابات و نتایج آن داشته باشد.
زنان مجتهده و خبرگان رهبری
آرای فقهی حضرت امام (ره) درباره حقوق زنان بزرگ‌ترین تحول اجتماعی و فعال شدن جدی این نیمه بر کنار مانده پیکره جامعه ایران را سبب شد. ولی از آغاز پیروزی انقلاب تاکنون یکی از دغدغه‌های جدی در این زمینه مساله حضور زنان در مجلس خبرگان رهبری بوده است، هرچند راجع به حضور نیافتن آنان در این مجلس نیز هیچگونه نص قانونی مشاهده نمی‌شود. با وجود آنکه این خواسته تاکنون تحقق نیافته است، اما در گذشته برخی مدعی بودند حتی زنان در صورت داشتن درجه اجتهاد نیز نباید وارد این مجلس شوند.
در همان وقت بسیاری از روحانیان و علمای شاخص، به ویژه‌منتسبین و شاگردان امام(ره) مانند آقایان کروبی، بجنوردی و ... هم با توجه به شناخت خود از مکتب و مبانی فقهی امام(ره)، معتقد و مصر بودند که زنان مجتهده میتوانند و باید به مجلس خبرگان راه پیدا کنند، زیرا که نیمی از پیکره اجتماع هستند و ضروری است که دیدگاه‌شان در خبرگان انعکاس داشته باشد. با این همه مجلس خبرگان در آیین‌نامه خود برای حل این موضوع تجدیدنظر نکرده و این معضل همچنان ناگشوده باقی‌مانده است.
در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری، بسیاری از فعالان عرصه زنان خواستار حضور زنان در این مجلس مهم شدند تا جایی که برخی مسئولان کشوری نیز نسبت به این مسئله واکنش نشان دادند. برای نمونه می‌توان به سخنان حداد عادل، رییس مجلس شورای اسلامی اشاره کرد که خواستار حضور فعال زنان در مجلس خبرگان رهبری شد، اما در میان فقها کمتر کسی نسبت به این مساله واکنش نشان داد.
در سال جاری ، شورای نگهبان اعلام کرد که بانوان مجتهده و جامع‌الشرایط و دارای شرایط اجتهاد نیز میتوانند در انتخابات خبرگان رهبری نامزد انتخاباتی شوند.
مدیرکل نظارت و امور استان‌های شورای نگهبان گفت: بانوان مجتهده و جامع الشرایط و دارای شرایط اجتهاد، نیز میتوانند در انتخابات خبرگان رهبری نامزد انتخاباتی شوند.
"نصرت الله لطفی" افزود: اگر نامزدهای انتخاباتی خبرگان شرایط مجتهدی داشته باشند، منعی برای کاندیدا شدن در انتخابات خبرگان رهبری نخواهند داشت. به گفته وی، نامزدهای انتخاباتی باید دارای شرایط فقاهت،اجتهاد، قدرت استنباط سیاسی، آشنا با موضوعات سیاسی روز، معتقد به نظام جمهوری اسلامی و حاکمیت ولایت فقیه و نداشتن سوء پیشینه سیاسی باشند.
وی یادآور شد که احزار صلاحیت نامزدهای انتخاباتی خبرگان رهبری با فقهای شورای نگهبان است و نظارت بر انتخابات بر عهده شواری نگهبان می‌باشد.
به هر حال در چهارمین دوره انتخابات مجلس خبرگان، تعدادی از زنان مجتهده نیز ثبت نام کردند. بر اساس آمار منتشره از میان ۴۹۵نامزد برای انتخابات مجلس خبرگان ، در تهران ۳زن و در کرمانشاه، گلستان و فارس نیز ۴زن نامزد شدند، اما بعد از اعلام اسامی تایید صلاحیت‌شدگان ، هیچ زنی مورد تایید شورای نگهبان قرار نگرفت و به اعتقاد این شورا هیچکدام از آنان حائز شرایط نبودند.
با وجود اعلام نظر شورای نگهبان مبنی بر حضور و نامزدی زنان مجتهده در انتخابات مجلس خبرگان ، هیچکدام از آنان، بر اساس نظر شورای نگهبان حائز شرایط نبودند.
نزدیک به یک سال پیش ، تشکل‌های سیاسی و حزبی و فعالان زنان در تلاش همه‌جانبه‌ای، خواستار به دست آوردن حق نامزدی زنان در انتخابات خبرگان شدند.
در زمان حاضر از زنانی مانند ثبوتی، امین و صفاتی به عنوان <مجتهده> نام برده میشود.
برخی از فعالان سیاسی با خاطرنشان کردن سابقه حضور زنان غیرفقیه در مجلس اول خبرگان، معتقدند می‌توان با تاکید مجدد و تکرار این تجربه، زمینه حضور دوباره زنان را در این نهاد حساسیت‌برانگیز ایجاد کرد.
دیدگاه‌ها
دیدگاه‌های مطرح شده در خصوص حضور زنان مجتهده در مجلس خبرگان از این قرار است:
" آیت‌ا... نوری همدانی"، ایشان حضور زنان در خبرگان را جایز دانسته، اما معتقد است که تا به حال هیچ زنی به مقام اجتهاد نرسیده است. ایشان در پاسخ به سئوالی مبنی برحضور زنان در مجلس خبرگان می‌گوید:
"اگر زن مجتهد باشد، اشکال ندارد و می‌تواند جزو خبرگان باشد چرا که فقط مجتهد می‌تواند مجتهد جامع‌الشرایط را بشناسد".
"آیتالله مصباح یزدی"، معتقد است :" حضور بانوان مجتهده‌ای که واجد سایر شرایط خبرگان باشند، از لحاظ حقوقی طبق اظهارنظر شورای نگهبان، بلامانع است......خبرگان باید ولی فقیه منصوب از سوی خدا را شناسایی کنند.
اگر شان نمایندگان مجلس خبرگان رهبری از شئون مدیریتی باشد، طبق دیدگاه انتخابی، زنان نمی‌توانند حضور یابند، ولی طبق نظریه انتصابی که دیدگاه ما هم همین است، حضور بانوان در خبرگان اشکالی ندارد."
"آیتالله محمد یزدی " در این‌باره می‌گوید: "در انتخاب خبرگان رهبری، بحث جنسیت هیچگاه مطرح نشده است و این بدان معناست که زنان میتوانند عضو خبرگان رهبری باشند، زنانی که توانایی لازم را در این مسوولیت داشته باشند."
وی تاکید می‌کند: "امروز زن مجتهدی را نمی‌شناسم، تا اگر مساله جدیدی پیش آمد، بتواند مطابق قوانین فقه، سنت، کتاب، فتاوا با اصول علمیه، پاسخ بگوید.، اگر چنین شخصی باشد، چه‌بهتر، چرا که امروز زنان توانسته‌اند در بسیاری از عرصه‌ها به دلیل تلاش وافر از مردان پیشی بگیرند."
"آیتالله امینی"، نایب رییس مجلس خبرگان رهبری اعتقاد دارد:
" اگر خانمها مجتهد و عادل باشند، میتوانند کاندیدای مجلس خبرگان باشند و در صورت انتخاب مردم وارد این مجلس شوند و کارهای مربوط به این مجلس را انجام دهند".
متن کامل را می توانید بعد از پرداخت آنلاین ، آنی دانلود نمائید، چون فقط تکه هایی از متن به صورت نمونه در این صفحه درج شده است.
دانلود فایل
دانلود مقاله کامل درباره اهمیت انتخابات مجلس خبرگان رهبری
