فهرست:
فصل اول:
چکیده................................................................................................................................................................ 1
مقدمه....................................................................................................................................................................3
بیان مساّله............................................................................................................................................................4
اهمیت و ضرورت تحقیق...............................................................................................................................7
اهداف تحقیق......................................................................................................................................................7
فرضیههای تحقیق............................................................................................................................................7
تعریف مفاهیم.....................................................................................................................................................8
شخصیت (تعاریف و نظریهها)....................................................................................................................11
نظریۀ فروید.......................................................................................................................................................12
نظریۀ یونگ......................................................................................................................................................17
نظریۀ آدلر..........................................................................................................................................................23
نظریۀ راجرز.......................................................................................................................................................30
نظریۀ گشتالت....................................................................................................................................34
نظریۀ رفتاری....................................................................................................................................................35
نظریۀ درمان شناختی – رفتاری..............................................................................................................39
نظریۀ رویکرد صفات.......................................................................................................................................42
رضایت شغلی (تعاریف و نظریهها)...........................................................................................................49
نظریۀ گینزبرگ...............................................................................................................................52
نظریۀ سوپر........................................................................................................................................................53
نظریۀ رو.............................................................................................................................................................56
نظریۀ انتظارات................................................................................................................................................58
نظریۀ جان هالند..............................................................................................................................................59
نظریۀ سلسله مراتب مزلو..............................................................................................................................61
نظریۀ عوامل بهداشتی – انگیزشی...............................................................................................................63
پیشینۀ پژوهش................................................................................................................................................65
روش پژوهش.....................................................................................................................................................72
جامعۀ آماری..........................................................................................................................................72
نحوۀ آماری و روش نمونهگیری.................................................................................................................72
متغیر پیش بین................................................................................................................................................72
متغیر ملاک.......................................................................................................................................................72
روش ابزار گردآوری دادهها........................................................................................................................72
پرسشنامۀ رضایت شغلی JDI................................................................................................................72
پرسشنامۀ شخصیتی NEO-FFI........................................................................................................73
روش تجزیه و تحلیل آماری ....................................................................................................................73
یافتههای توصیفی .........................................................................................................................................75
یافتههای استنباطی ......................................................................................................................................76
نتیجهگیری ........................................................................................................................................80
محدودیتهای پژوهش ...............................................................................................................................82
پیشنهادات کاربردی ......................................................................................................................................82
منابع و ماخذ ..................................................................................................................................................84
پیوست ..............................................................................................................................................................87
از میان ویژگیهای مختلف چیزی که میتواند به انسانها کمک کند تا خود و دیگران را بهتر بشناسد شخصیت است. یعنی جنبهای از حیات انسان که اجازه میدهد پیشبینی کنیم آدمی در اوضاع و احوال معین چه رفتاری از خود نشان خواهد داد. روانشناسان در مورد ابعاد شخصیتی افراد نظرات گوناگونی ارایه دادهاند، از جمله این نظرات میتوان به نظر برن رویتر اشاره کرد که در آن شخصیت دارای شش جنبه 1- تمایل به عصبی بودن، 2–تمایل به با خود بودن، 3- درونگرایی - برونگرایی، 4- سلطهجویی - سلطهپذیری، 5- اعتمادبهنفس و 6- اجتماعی بودن میباشد.
صاحبهای هر کدام از جنبههای شخصیت به شیوههای خاصی رفتار میکنند و دارای انتظارات خاصی هستند، توانایی و مهارتهای رفتاری منحصر به فرد و نیز نیازهای متفاوتی نیز دارند و بر اساس الگوی شخصیتی خود دارای نیازها، انتظارات، انگیزهها، توقعات و اهداف خاصی میباشند. از طرفی سازمانها نیز بر حسب اهداف، وظایف و فعالیتهای جاری خود نیازها، انتظارات و توقعات خاصی را ارضا میکنند، بنابراین برای هر یک از انواع شخصیتهای متفاوت، محیط شغلی متفاوتی مناسب است. (نریمانی و خان بابازاده و فرزانه، 1386)
امروزه تعلیم و تربیت آدمی امری دشوار است و از این میان معلمان برترین نقش را بر عهده دارند و نقطه آغاز هر تحول آموزشی و پرورشی به حساب میآیند. همۀ کشورها به معلمان اثر بخش و باانگیزه به عنوان یکی از ارکان اصلی آموزش و پرورش نیاز دارند تا بتوانند جوانان خود را در قالب سیستم تعلیم و تربیتی خود پرورش داده و برای آیندهای بهتر مجهز شوند. ولی با شرایطی که بر جهان حاکم است نیاز ما به چنین معلمانی خیلی بیشتر از کشورهای دیگر است. یکی از بارزترین و برجستهترین برنامهها و خطوط تحقیقاتی که در کشورهای مترقی وجود دارد در زمینۀ شناخت ویژگیهای دنیای معلمی است. آنچه از تحقیقات روشن میشود این است که معلمی مجموعهای از تواناییها، قابلیتها و آگاهیهای در هم تنیده و جدایی ناپذیر لازم دارد تا یک فرد بتواند یک معلم موفق باشد. (شیرزاد، 1386، به نقل از عسگری، 1388)
- بیان مسأله
مدیریت منابع انسانی پیچیدهترین و مشکلترین بخش مدیریت است و از جمله وظایف مدیران در جذب نیروهای انسانی مناسب از اهمیت ویژهای برخوردار است. در واقع، موفقیت هر سازمان در گرو استفادۀ بهینه از نیروی انسانی آن سازمان است و مستلزم به کارگیری افرادی است که تواناییها و استعدادهای خاص آن شغل را داشته باشند. در انتخاب افراد برای مشاغل مختلف سازمان، اصل کلی این است که خصوصیات داوطلب با وظایف شغلی او مطابقت کند. برای اینکه شرح وظایف با موفقیت انجام گیرد لازم است که مهارتها، استعدادها، خصوصیات خلقی و جسمی افراد در نظر گرفته شود و داوطلب آن شغل واجد این خصوصیات و استعدادها باشد. (حجازی و ایروانی، 1381)
گروهی بر این باورند که رضایت شغلی به شدت با عوامل روانی ارتباط دارد؛ به بیان دیگر، این گروه، رضایت شغلی را در درجۀ نخست از دیدگاه روانی و خصوصیات فردی توجیه میکنن. در رضایت شغلی، فرد به شغلش نوعی احساس مثبت دارد که زاییدۀ عواملی نظیر: شرایط کار، نظام سازمانی شغل، روابط حاکم بر محیط کار و تأثیر عوامل فرهنگی میباشد. لذا، میتوان نتیجه گرفت که رضایت شغلی احساسی روانی است که از عوامل اجتماعی نیز متأثراست. (شفیعآبادی، 1386، به نقل از رضویه و همکاران، 1389) بسیاری از صاحب نظران بر این عقیدهاند که صفات عمومی مختلف از قبیل هوش و یا تحصیلات عالی در همۀ مشاغل به موفقیت حرفهای کمک میکند، در نتیجه در اغلب موارد مجموعه عوامل واحدی را برای انتخاب افراد در مشاغل مختلف به کار میگیرند بیآنکه به ویژگیهای شخصیتی و روانی توجه لازم داشته باشند. گاه مشاهده میگردد علیرغم اینکه از لحاظ تناسب تخصص حرفهای افراد با تحصیلات یا محیط و وسایل کار آنها اشکالی وجود ندارد، اما محصول کار رضایت بخش نیست. یکی از دلایلی که میتواند در این رابطه موثر باشد عدم توجه به عومل روانی و انسانی افراد است. این عوامل انسانی میتواند در احساس رضایت خاطر شخص از شغل و علاقۀ او به کار در سازمان خلاصه کرد. (حجازی و همکاران، 1381) امروزه رضایت شغلی در سازمانها و ادارات از جمله موضوعات مهمی است که اغلب مدیران و کارفرمایان در سراسر دنیا برای آن اهمیت زیادی قائلند. مسلماً رضایت شغلی در رفتار عملی کارکنان اثر بسزایی دارد و به گونه مؤثری اثر خود را در شغل فعلی، کارابودن، اثر بخش بودن و آمادگی به منظور ارتقای شغلی نشان میدهد. با توجه به اینکه اولین و مهمترین جزء سازمان، افراد انسانی با شخصیتهای مختلف خود هستند، انگیزهها، تواناییها، تمایلات، باورها و افکار که در واقع از اجزای مهم تشکیل دهنده شخصیت انسان است، حدود انتظارات و توقعات افراد را نسبت به یکدیگر و همچنین نسبت به سازمان تعیین میکند. (ماًمنپوش، 1388، به نقل از دستورانی و همکاران، 1391)
پژوهشهای بسیاری در رابطه با تاثیر تیپهای شخصیتی با رضایت شغلی صورت گرفته شده است. از جمله این پژوهشها میتوان به پژوهشی با استفاده از پرسشنامۀ شخصیتی برن رویتر در مورد دبیران و کارکنان اداری جامعۀ زنان تحصیلکرده شهر تهران به عمل آمده که در آن به مقایسه جنبههای شخصیتی این کارکنان پرداخته و رابطۀ شغل را با جوانب شخصیتی مورد بررسی قرار داده است. نتایج این پژوهش نشان میدهد که تفاوت قابل ملاحظهای میان زنان کارمند لیسانس و دبیران در هیچ یک از جنبههای شخصیتی وجود ندارد. یافتههای این پژوهش همچنین نشان داد که درجۀ تمایلات افراد نسبت به عوامل شخصیتی ششگانه میتواند راه گشایی برای انتخاب شغل و موفقیت شغلی باشد. (سوری، 1373، به نقل از حجازی و همکاران، 1381)
در پژوهشی با عنوان بررسی و مقایسۀ رضایت شغلی کارکنان آموزشی و غیرآموزشی در شهر یاسوج انجام داد و به این نتایج دست یافت: 1- کارمندان آموزشی و غیرآموزشی با مدارک تحصیلی مختلف از رضایت شغلی یکسانی برخوردار هستند. 2- بین رضایت شغلی کارمندان زن و مرد آموزشی و غیرآموزشی تفاوت معنیداری وجود دارد، زنان در مقایسه با مردان از رضایت شغلی بیشتری برخوردارند. (فرامرزی، 1375)
در پژوهشی، آوی و همکاران نشان دادند که خوشبینی با رضایت شغلی همبستگی مثبت و معنیداری دارد. یعنی این افراد، تعلق بیشتری به شغل خود داشته و شغل خود را بهتر انجام میدهند (بهادری خسروشاهی و همکاران، 1391)
نتایج مطالعه دیگری در زمینه عوامل موثر بر رضایت شغلی افسران مشاهده شد که با افزایش سلامت روانی رضایت شغلی نیز افزایش مییابد و در مقوله ویژگیهای شخصیتی هر چه اضطراب کمتر و قدرت رهبری و توان سازگاری بالاتر باشد افراد رضایت شغلی بیشتری دارند و همچنین سه عامل کارکرد اجتماعی، کنترل غرایز و سن سهم بیشتری در پیش بینی رضایت شغلی افسران دارند. (رسولی، 1392)
نتیجۀ یک تحقیق که روی کارمندان مرکز بهداشت شهرستان یزد انجام گرفت این نتیجه بدست آمد که با کاهش یا افزایش سلامت عمومی و تاثیر ویژگیهای شخصیتی، میزان رضایت شغلی نیز کاهش یا افزایش مییابد. (بخشایش، 1392)
در مطالعاتی که شیوۀ برخورد با مشکلات، حلمسائل و قدرت تصمیمگیری پزشکان در رابطه با درجۀ تحصیلی، ویژگیهای شخصیتی و زمان صرف شده مورد بررسی قرار گرفته معلوم شده است که هیچ ارتباطی میان قدرت تصمیمگیری با درجۀ تحصیلی وجود ندارد، در حالی که قدرت تصمیمگیری با شخصیت برونگرا نسبت مستقیم و با زمان صرف شده در تصمیمات نسبت عکس دارد. (باخمن[1]، 1991، به نقل از حجازی و همکاران،1381)
در مورد عملکرد شغلی و ویژگیهای شخصیتی به پژوهش پرداختند و نمونهای متشکل از 146 نفر از مدیران را در ارتباط با عملکرد با آزمون شخصیتی روبرتسون مورد مطالعه قرار دادند و دریافتند که بین استقلال شخصیتی و عملکرد شغلی و همچنین برونگرایی و مسئولیتپذیری در عملکرد بالا و پایین رابطه معناداری وجود داشت. (موری و مونت[2]، 1993، به نقل از محمدی، 1386)
در پژوهشی که ارتباط بین خصوصیات فردی و خصوصیات شغلی را مورد تایید قرار دادهاند. (جانسون و همکاران[3]، 1996، به نقل از حجازی و همکاران، 1381)
در پژوهشی پیرامون رابطۀ هوش هیجانی در رضایت شغلی نشان داد که ارتباط مثبت و قوی بین متغییرهای شخصیتی، علاقه و رضایت شغلی و در رفتار اجتماعی مثبت با هوش هیجانی وجود دارد. (کارسو و مایر[4]، 2004، به نقل از امینبیدختی، 1389)
در تحقیقی که ارتباط بین هوش کارکنان و مدیران با رضایت شغلی را میسنجید. نتایج نشان داد که هوشهیجانی کارمندان با رضایت شغلی و عملکرد شغلی رابطۀ مثبتی دارد به علاوه هوش هیجانی همبستگی بالاتری با رضایت شغلی کارمندان باهوش هیجانی پایینتر نسبت به کارمندان باهوش هیجانی بالاتر دارند. (توماس[5] و همکاران، 2009، به نقل از امینبیدختی، 1389)
انتخاب نیروی انسانی در بخش آموزش و پرورش از این باور هم مستثنی نیست. متاُسفانه، در انتخاب نیروی انسانی در بخش آموزش و پرورش از آزمونهای شخصیتی کمتر استفاده شده است و در حال حاضر این امر نیز صورت نمیگیرد. به همین سبب شناخت کافی از جنبههای شخصیتی شاغلان (معلمان) وجود ندارد. به منظور تاُمین اهداف گزینش و راهنماییهای شغلی در بخش آموزش و پرورش، تعیین ویژگیهای شخصیتی لازم برای احراز شغل معلمی، مطالعه در زمینۀ شخصیتی ضروری مینماید.
در این پژوهش رابطۀ بین ویژگیهای شخصیتی با رضایت شغلی سنجیده میشود. باید گفت: امروز رضایت شغلی در سازمانها و ادارات از جمله موضوعات مهمی است که اغلب مدیران و کارفرمایان دنیا برای آن اهمیت زیادی قائلند. اهمیت موضوع آنچنان است که هر سال بیش از یکصد مقاله در ماهنامههای تخصصی به چاپ میرسند، مبنی بر آنکه عامل انسانی در همۀ حیطهها مهم و مؤثراست، مخصوصاً در گسترۀ شغلی و سازمان از اهمیت زیادی برخوردار است.دراینجا عوامل شخصیتی را که به نظر میرسد در رضایت شغلی مؤثر میباشد بررسی خواهیم کرد.
پژوهش حاضر در رابطه پی پاسخ به این پرسش است که آیا بین میان ویژگیهای شخصیتی و عملکرد شغلی معلمان وجود دارد؟ و کدام یک از ویژگیهای شخصیتی انعطاف پذیری، روانرنجوری، برونگرایی، باوجدانبودن و موافقبودن در موفقیت شغلی آنان موثر است؟
پروژه و تحقیق- تاثیر ارتباط خصوصیات اخلاقی افراد با رضایتمندی از شغل - در 85 صفحه-docx
